بیماری سل یا TB چه علایمی دارد؟ سل چطور تشخیص داده می‌شود و چگونه درمان می‌شود؟

علت های بیماری سل

• انتقال ذرات هوایی حاوی باسیل مایکوباکتریوم توبرکلوزیس
• ارگانیسم‌ها درون آلوئول‌ها تکثیر می‌یابند.
• پیدایش ارگانیسم‌های مقاوم به چند دارو، عمدتاً در اثر عدم تکمیل دورهٔ طولانی درمان است.
• برخی از موارد مثبت PPD ناشی از واکسن BCG قبلی است (خارج از ایالت متحده).
• بیشترین علت بیماری فعال دوباره فعال‌شدن عفونت قبلی است.

تشخیص افتراقی بیماری سل

• پنومونی باکتریال
• سرطان ریه
• سارکوئیدوز
• HIV
• CHF
• عفونت‌های قارچی
• آبسه‌های ریوی
• لنفوم
• واسکولیت

اپیدمیولوژی بیماری سل

• 15 میلیون نفر در آمریکا آلوده هستند؛ 16 هزار بیماری فعال در هر سال
• در دههٔ 1980 شیوع بیماری افزایش داشت ولی از سال 1992 کاهش یافته (در آمریکا)
• 3/1 جمعیت جهان آلوده هستند، ولی موارد بیماری فعالی کمتر است.
• گروه‌هایی که انجام غربالگری با PPD در آنها لازم است: HIV، تماس نزدیک با موارد فعال بیماری، معتادان تزریقی، دیابت، سلیکوزیس، سرکوب ایمنی، سرطان‌ها، ESRD، کارکنان مراکز بهداشتی، گروه‌های کم درآمد و مهاجران.

علایم و نشانه‌های بیماری سل

• تب
• تعریق شبانه
• کاهش وزن
• خستگی
• سرفه
• هموپتزی
• درد سینهٔ پلوریتیک
• تنگی نفس ناشایع است
• افیوژن پلور
• درگیری‌های خارج ریوی: غدد لنفاوی، استخوانها، مفاصل، ادراری تناسلی، CNS، شکم، پریکارد، پلور.
• ممکن است علایم اختلال عملکرد اعضاء وجود داشته باشد.

تشخیص بیماری سل

• CXR: -TB اولیه: ارتشاح قسمت تحتانی ریه، آدنوپاتی

• TB نهفته (Latent): سلول‌ها و فیبروز در قسمت فوقانی ریه
• فعال شدن مجدد TB: ارتشاح قسمت‌های فوقانی ریه تشکیل کاویته
• TB میلیاردی (ارزنی): ندول‌های کوچک منتشر
• کمپکس Gohn: گرانولم‌هایی متشکل از باسیل در مرکز همراه با لنف نودهای کلسیفیه.

• خلط (3 نمونه لازم است): باسیل‌های اسید فاست دیده می‌شود.
• تست پوستی توبرکولین (PPD): رایج‌ترین تست غربالگری است.
• اندوراسیونهای مربوط به پاسخ مثبت عبارتند از:

• در افراد بدون ریسک فاکتوری mm 15
• در افراد در معرض خطر mm 10
• Mm 5 در بیماران مبتلا به HIV و کسانی که اخیراً تماس با TB فعال داشته‌اند یا CXR مشکوک داشته‌اند.
• بیوپسی (کبد مغز استخوان، غذذ) جهت تایید تشخیص TB خارج ریوی
• در افرادی به تازگی مبتلا به TB می‌شوند باید تست HIV انجام شود.

• بیوپسی (مغز استخوان، کبد، غدد لنفاوی) جهت تایید تشخیص سل خارج ریوی

درمان بیماری سل

• گزارش مورد تشخیص داده شده به مرکز بهداشت
• ایزولهٔ تنفسی
• TB فعال- ایزونیازید و ریفامپین بمدت 6 ماه + پیرازینامید به مدت 2 ماه

• اتامبوتول در نواحی وجود مقاومت به INH (براساس کشت) اضافه می‌شود.
• TB مقاوم به چند دارو شناخته شده است.

• TB خارج ریوی: درمان مشابه TB فعال
• TB نهفه باید به علت ناقل فعال شدن درمان گردد (مخصوصاً در گروه‌های پرخطر)

• ایزونیازید برای 9 ماه یا ریفامپین برای 4 ماه
• ریفامپین/ پیرازینامید برای 2 ماه (احتیاط در بیماران کبدی)
• عفونت‌های مخفی را درمان کنید مگر اینکه قبلاً درمان شده باشد.

• واکسن BCG غیرقابل اعتماد است. در ارزیابی بیماران مواجهه قبلی با BCG را در نظر نگیرید.

پیش‌آگهی/ سیر بالینی بیماری سل

• TB اولیه: معمولاً بدون علامت یا خود محدود شونده است، غیرعفونی است و در نهایت به TB نهفته ختم می‌شود.
• TB فعال: نشانه‌های بالینی، کشت خلط یا CXR نشان‌دهندهٔ TB؛ در صورت عدم درمان در طی 5 سال 65% مرگ و میر دارد در ضن براحتی قابل درمان است.
• TB منتشر: ضعف دفاعی میزبان (مثل HIV) اجازهٔ انتشار سیستمیک بیماری را می‌دهد. (منتشر، متعدد، گره‌های کوچک عفونی) همراه با نشانه‌های مربوط به ارگانهای متعدد
• 90% موارد مخفی باقی‌مانده و هرگز فعال نمی‌شوند.
• موفقیت درمان بیش از 95% است.
• TB نهفته: PPP مثبت، اما CXR، کشت و علایم بالینی عفونت فعال را تایید نمی‌کنند امکان فعال‌شدن مجدد آن هنگام ضعف سیستم ایمنی وجود دارد.