سرطان ریه چه علایمی دارد و راه‌های تشخیص و درمان آن کدام‌ها هستند؟
علت‌های سرطان ریه
- سرطان اپی‌تلیوم تنفسی (برونکوژنیک)
- Nonsmall Cell (NSCLC): 70% سرطان‌های ریه با انتشار به غدد لنفاوی ناحیه‌ای
- اسکوآموس (۳۰%): توده مرکزی در لوب‌های فوقانی، رشد کند، متاستاز دیررس
- آدنوکارسینوم (۳۰%): توده محیطی، رشد کند، متاستاز زودرس
- Large Cell (10%): توده محیطی، متاستاز زودرس، غالباً حفره‌دار
- Small Cell یا oat Cell (SCLC): رشد سریع و متاسازهای گسترده و زودرس (۷۰% در زمان تشخیص متاستاز داده‌اند)، ۱۰۰% در سیگاری‌ها.
- انواع نادر: کارسینوئید، برونکوآلوئولار (غیرسیگاری‌ها)
تشخیص افتراقی سرطان ریه
- TB
- عفونت قارچی
- پنومونی
- لنفوم
- سرطان متاستاتیک
- AVM
- سارکوئیدوز
- کیست برونکوژنیک
- پنوموتوراکس
- غدد لنفاوی داخل ریوی
- سندرمهای ریوی- کلیوی (گرانولوماتوز وگنر)
- بیماری بافت همبند
- تومورهای خوش خیم: لیپوم، هارماتوم، فیبروم، همانژیوم، لیومیوم
اپیدمیولوژی سرطان ریه
- سر درسته مرگ ناشی از سرطان در آمریکا، دومین سرطان شایع در آمریکا
- ۱۷۰ هزار مورد جدید و ۱۵۰ هزار مرگ در هر سال، ۱۵% بقای ۵ سال
- حداکثر بروز در ۵۰ تا ۷۰ سالگی در بین زنان رو به افزایش است.
- ۹۰% ناشی از سیگار می‌باشد، دیگر ریسک فاکتورها شامل: رادون، آزبستوز، آلاینده‌های هوا
- تعداد پاکت در سال مصرفی سیگار از تعیین‌کننده‌های اصلی خطر است.
- جهش‌هایی در انکوژن‌های myc و rac و ژنهای سرکوب‌کنندهٔ P۵۳ دیده شده است.
علایم و نشانه‌های سرطان ریه
- ریوی: سرفهٔ هموپتیزی، تنگی نفس، درد قفسه سینه، پنومونی بعد از انسداد، افیوژن
- سندروم SVC: ادم صورت و گردن در اثر انسداد ورید SVC
- سندرم پان کوست: تومور آپیکال ممکن است منجر به سندرم هورنریا درد بازو و شانه در اثر فشار به شبکهٔ براکیال یا درگیری دیوارهٔ قفسه سینه گردد.
- سندرم هورنر: میوز، پتوز، آنهیدوز
- خشونت صدا: در اثر فشار به عصب راجعهٔ حنجره
- خارج قفسه سینه: بی‌اشتهایی، کاشکسی، تب، آدنوپاتی، تعریف شبانه، علائم متاستاز
- سندرم پارانئوپلاستیک (۱۵%): SIADH، سندرم اِتون لامبرت، سندرم تروسو (افزایش انعقادپذیری)، PTH اکتوپیک ¬هیپرکلسمی
تشخیص سرطان ریه
- جهت هدایت کنترل تعیین گسترش بیماری و سلامت کلی باید بیمار تشخیص بافتی گذاشته شود.
- CXR: توده +/- آدنوپاتی ناف ریه افیوژن پلور، آتلکتازی، آدنوپاتی مدیاستن
- اسکواموس، Large cell و Small cell یک توده مرکزی دارند.
- آدنوم یک تودهٔ محیطی دارد.
- CT قفسه سینه: توده را بهتر می‌بیند، ممکن است گسترش لنفاتیک، مدیاستینال یا پلورال ضایعه نیز دیده می‌شود.
- تشخیص بافت‌شناسی ضروری است. – سیتولوژی خلط
- بیوپسی بوسیلهٔ برونکوسکوپی، توراکوسکوپی یا آسپیراسیون سوزنی تحت هدایت CT
- Staging برای تعیین گسترش بیماری: CBC، بیوشیمی خون، الکترولیت‌ها، LFT، آمیلاز/لیپاز،
درمان سرطان ریه
- Non Small Cell
- I و II و stage IIIA: قابل برداشت هستند کموتراپی کمکی بقا را افزایش می‌دهد.
- Stage IIIB: برداشت جراحی با کموتراپی قبل از عمل تحت بررسی است.
- Stage IV: گزینهٔ درمانی وجود ندارد، اشعه درمانی بعنوان آرامبخش استفاده می‌شود طول مدت بقاء ۶ ماه است.
- اشعه درمانی در محل‌های علامت‌دار برای آرام بخشی
- Small Cell: – به کموتراپی خیلی خوب جواب می‌دهد.
- بیماری محدود: رادیوتراپی + چهار دوره کموتراپی پاسخ کامل در ۵۰% موارد میانگین بقاء ۱۸ ماه، ۲۰% بقای ۵ ساله
- بیماری گسترده: کموتراپی اما رادیوتراپی میزان بقاء را بیشتر نمی‌کند، پاسخ کامل در ۲۵% موارد میانگین بقاء ۹ ماه، بقای ۵ ساله وجود ندارد.
پیش آگهی/ سیر بیماری سرطان ریه
- برای NSCLC از مرحله‌بندی TNM استفاده می‌شود. – مرحلهٔ I: تومور با صفر غده لنفاوی
- مرحلهٔ II: تومور با گره‌های لنفاوی موضعی
- مرحلهٔ III: گره‌های لنفاوی مدیاستن یا تهاجم موضعی گسترده تومور
- مرحلهٔ IV: متاستاز دور دست.
- برای SCLC سیستم TNM بکار نمی‌رود، بصورت محدود (محدود به همی توراکس) یا گسترده تعریف می‌شود.
- SCLC: بیشترین پاسخ به کموتراپی (۸۰-۹۰%) ولی بیش از ۹۰% عود وجود دارد. بقای ۵ ساله فقط ۵% است.
- NSCLC: جراحی در مرحلهٔ I یا II بیماری کارایی دارد ولی تعداد اندکی در این مراحل اولیه به پزشک مراجعه می‌کنند.