پنوموتوراکس چیست؟ علایم آن کدام‌ها هستند؟ راه‌های تشخیص و درمان آن
علت‌های پنوموتوراکس
- ورود و هوا به فضای پلور که باعث کلاپس ریه می‌شود.
- منجر به درد، عدم تطابق V/Q، هایپوکسمی
- پنوموتوراکس تروماتیک (PTX): در اثر ترومای نفوذی یا غیرنافذ به سینه و علل ایاتروژنیک (برای مثال جایگذاری مسیروریدی مرکزی) ایجاد می‌شود.
- PTX خوبخودی: اولیه در اثر پارگی حبابهای پلور آپیکال در بیماران بدون بیماری زمینه‌ای ریوی (۷۰%)؛ PTX ثانویه در بیماران دچار بیماری زمینه‌ای ریوی (مخصوصاً COPD، آسم، CF، عفونت، سرطان، بیماری بینابینی)
تشخیص افتراقی پنوموتوراکس
- تشدید COPD
- آسم
- آمبولی ریوی
- MI
- پریکاردیت
- دیسکسیون آئورت
- درد سینه عضلانی اسکلیتی،
- پلوریت
اپیدمیولوژی پنوموتوراکس
- ۲۰۰۰۰ مورد پنوموتوراکس خودبخود در سال در آمریکا- معمولاً در سیگاریها (۱: ۲۰)
- خوبخودی اولیه: سیگاری، قد بلند، لاغر، سن ۲۰ تا ۴۰ سال، مردان خیلی بیشتر از زنان
- خودبخودی ثانویه: سن بالای ۴۰ سال، مردان بیش از زنان، COPD خطر بیماری را ۱۰ برابر می‌کند.
- تنها ۱۰-۲۰% در زمان فعالیت رخ می‌دهد اکثراً غالباً در زمان استراحت پیش می‌آید.
علایم و نشانه‌های پنوموتوراکس
- درد حاد پلورتیک قفسه سینه
- تاکیکاردی
- تنگی نفس یا تاکی پنه
- کاهش صداهای تنفسی در سمت آسیب دیده
- هایپر رزونانس در دق
- کاهش فرمیتوس لمسی
- ممکن است دیسترس تنفسی یا نارسایی تنفسی مخصوصاً در کسانی که بیماری زمینه‌ای ریوی دارند ایجاد شود.
- علایم با افزایش اندازه PTX تشدید می‌شوند.
- Tension PTX: افت فشار، از بین رفتن صداهای تنفسی، وریدهای گردن برجسته، انحراف نای به طرف مخالف، دیافورز، سیانوز، کلاپس قلبی عروقی.
تشخیص پنوموتوراکس
- CXR- خط جنبی باریک و رادیولوسنت
- نبود نمای عروقی در اطراف خط جنبی
- انحراف نای به سمت مخالف پنوموتوراکس
- CT: حساسیت زیاد، ولی فقط زمانی استفاده می‌شود که CXR قطعی نباشد.
- EKG: تاکیکاردی، تغییرات غیراختصاصی ST، معکوس شدن موج T
- ABG: هایپوکسمی ناشی از عدم تطابق V/Q، PCO۲ نرمال
- Tension PTX: زمانی رخ می‌دهد که هوا با هر دم وارد فضای جنبی شده و در زمان بازدم نتواند خارج شود. باعث افزایش فشار جنبی می‌شود و بازگشت وریدی به قلب را کاهش می‌دهد و باعث کلاپس قلبی عروقی می‌شود، یک تشخیص بالینی.
درمان پنوموتوراکس
- اکسیژن ۱۰۰% میزان بازجذب هوا را افزایش می‌دهد- روزانه ۲% هوای درون پلور جذب می‌شود ولی اکسیژن ولی درمانی بازجذب را تا چهار برابر افزایش می‌دهد.
- گزینه‌های درمان فوری: تحت نظر گرفتن، آسپیراسیون با کاتتر، Chest Tube در موارد شکست کاتتر یا PTX وسیع
- پیشگیری از عود: پلورودز، VATS (جراحی توراکوسکوپیک به کمک ویدئو)، توراکوتومی،
- PTX خودبخود ثانویه: در بیماران ریوی به علت کاهش ذخیره ریه خطرناک است استفاده از Chest Tube +/- پلورودز
- PTX تروماتیک: غالباً نیازمند Chest Tube است مگر اینکه خیلی کوچک باشد.
- Tension PTX: تخلیه فوری هوا با سوزن و chest Tube – منتظر CXR نشوید.
پیش آگهی/ سیربیماری پنوموتوراکس
- PTX اولیه ندرتاً کشنده است.
- بیماران مبتلا به PTX ثانویه بیش از ۱۵% مرگ و میر دارند.
- عود بیماری یک مشکل شایع است- ۳۰ تا ۵۰% از پنوموتوراکس‌های خودبخود مجدداً تکرار می‌شوند.
- ترک سیگار میزان برگشت را کم می‌کند.
- پس از اولین یا دومین پنوموتوراکس باید درمان پیشگیری از عود را مورد توجه قرار دارد.
- در نشت هوای مداوم- بیش از ۴۸ ساعت- جراحی مدنظر قرار می‌گیرد.
- پنوموتوراکس تروماتیک ممکن است به آرامی طی چند ساعت تا چند روز پس از تروما رخ دهد. CXR اولیه ممکن است PTX را نشان ندهد.