اوتیسم و ADHD (اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی): علایم – تشخیص و درمان

اختلال اوتیستیک

اختلال اوتیستیک (autistic disorder) پیش از 3 سالگی شروع می‌شود و در پسرها شایع‌تر است. دختران مبتلا به احتمال بیشتری به عقب‌ماندگی ذهنی شدید مبتلا هستند.

اتیولوژی

عوامل ژنتیکی: شیوع بیماری در صورت ابتلای یکی از قل‌های دوقلوی منوزیگوت در دیگری بیشتر است.

عوامل بیولوژیک: اختلال تشنجی و عقب‌ماندگی ذهنی در این افراد شایع است.

آسیب‌های پیش و حین تولد:

عوامل استرس‌زای خانوادگی: با دوره‌های تشدید علایم ارتباط دارد.

ویژگی‌های بالینی

اختلال اوتیستیک در سن کمتر از 3 سال و با علایم زیر شروع می‌شود:

1- اختلال در ارتباطات اجتماعی

• فقدان ارتباطات غیرکلامی مانند نگاه چشم در چشم، تغییر حالت صورت و از طریق ایما و اشاره
• عدم برقراری ارتباط با افراد همسن خود
• انگیزه و نیت دیگران را درک نمی‌کند و قادر به برقراری همدلی نیست.
• حتی به والدین و اعضای خانواده توجهی نشان نمی‌دهند.

2- اختلال گفتاری

• نقص در تکامل گفتار و فقدان تلاش جهت استفاده از روش‌های جبرانی مانند ایما و اشاره
• ناتوانی در شروع یا ادامه مکالمه با دیگران
• گفتار کلیشه‌ای و تکراری

3- فعالیت و بازی‌های تکراری

4- فقدان بازی‌های تخیلی

5- مشکلات رفتاری

• پرتحرکی
• کم‌تحرکی
• پرخاشگری
• کوبیدن سر
• گاز گرفتن خود
• کندن موی سر
• مقاومت در برابر تغییر وضعیت زندگی

گاهی این افراد در زمینه خاص دارای توانایی‌های خارق‌العاده هستند.

تشخیص افتراقی

اسکیزوفرنی: اسکیزوفرنی با وجو توهم و هذیان افتراق داده می‌شود.

عقب‌ماندگی ذهنی: این کودکان متناسب با سن عقلی خود با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند.

ناشنوایی: این کودکان با والدین خود ارتباط برقرار می‌کنند.

حرومیت روانی – اجتماعی: این کودکان زمانی که در یک محیط روانی – اجتماعی مناسب قرار می‌گیرند، بهبود می‌یابند.

درمان

آموزش‌های ویژه: آموزش گفتار و آموزش تحصیلی ضروری است.

دارو درمانی: داروهای ضد جنون جدید در کنترل پرخاشگری و رفتارهای آسیب زننده به کار می‌روند. ممکن است داروهای SSRI در بهبود الگوهای کلیشه‌ای رفتار سودمند باشند.

ADHD (اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی)

ADHD در پسرها شایع‌تر است و اغلب تا 3 سالگی بروز می‌کند.

ویژگی‌های اصلی این بیماری عبارتند از:

• کمبود توجه
• بیش‌فعالی
• رفتارهای تکانشی

علایم باید پیش از 7 سالگی شروع شده باشد و حداقل در دو محیط مانند خانه و مدرسه وجود داشته باشد و اختلال عملکرد اجتماعی و تحصیلی ایجاد کرده باشد.

نمونه‌هایی از کمبود توجه عبارتند از:

• فعالیت‌های خود را با بی‌دقتی انجام می‌دهد
• وقتی با او صحبت می‌شود گوش نمی‌دهد
• دستورالعمل‌ها مانند وظایف و تکالیف خود را کامل انجام نمی‌دهد.
• تکالیف مدرسه خود را انجام نمی‌دهد.
• وسایل خود را گم می‌کند
• با محرک‌های محیطی دچار حواس‌پرتی می‌شود.
• در انجام فعالیت‌های روزمره فراموش‌کار است.

نمونه‌هایی از بیش فعالی عبارتند از:

• دست و پای خود را مرتب تکان می‌دهد و روی صندلی تکان می‌خورد.
• از در و دیوار بالا می‌رود.
• بسیار حرف می‌زند و از خود صدا در می‌آورد.
• همیشه در حال جنب و جوش است.

نمونه‌هایی از رفتارهای تکانشی عبارتند از:

• پیش از آنکه پرسش تمام شود، پاسخ می‌دهد
• در انتظار کشیدن برای نوبت خود ناتوان است
• وسط حرف دیگران می‌پرد
• وسط بازی دیگران می‌آید

ADHD سیر متغیری دارد و بیشتر بیماران بهبود نسبی دارند.

بیش‌فعالی نخستین و عدم توجه آخرین علایمی هستند که بهبود می‌یابند.

بیماران مستعد ابتلا به رفتارهای ضد اجتماعی، سوء مصرف مواد و اختلالات خلقی هستند.

درمان

جهت درمان دارویی از داروهای زیر استفاده می‌شود:

• ترکیبات آمفتامینی مانند متیل فنیدات
• ضد افسردگی‌ها مانند بوپروپیون، ونلافاکسین، ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای
• آگونیست‌های α₂ مانند کلونیدین و Guanfacine
• Atomoxetine