پیشنهاد فیلم: سالیوت 7 – روسیه در پی یادآوری عظمت گذشته

خب، مدت زیادی بود که یک فیلم فضایی واقع‌گرایانه در سبک فیلم جاذبه یا مریخی ندیدم بودم و هالیوود هم جز فضایی‌های فانتزی، یک سال اخیر چیز قابل بحثی در اختیار ما ننهاده بود.

اما دیروز که فیلم سالیوت 7 را دیدم از وقتی که برایش صرف کردم راضی بودم.

فیلم Salyut 7 یک فیلم روسی است به کارگردانی کلیم شیپنک. این فیلم در تاریخ 12 اکتبر سال 2017 اکران شد و در ایام نوروز دوبله فارسی آن از تلویزیون ایران هم پخش شد.

این فیلم اشاره دارد به مأموریت خطیر و شگفتی‌آور سایوز T-13 در سال 1985 برای به زندگی برگرداندن ایستگاه فضایی شوروی.

هرچند که احتمالا برخی از شماها با داستان این مأموریت آشنایی دارید، اما به جهت لو ندادن داستان فیلم، از ذکر جزئیات بیشتر خودداری می‌کنم و به برخی از مسائل حاشیه‌ای می‌پردازم.

نخست اینکه در دنیای کنونی، غول‌های سر از خاکستر برآورده و غول‌ها تازه از طریق صنعت سینما در پی احیا یا به رخ کشیدن امپراتوری خود هستند. در این راستا تعداد فیلم‌هایی با تم میهن‌پرستانه که کره، چین و روسیه می‌سازند کم نیستند.

منتها هر یک از این کشورها در هر کدام از فیلم‌ها خود با ظرافت‌ها و هدف‌های مختلف در پی یادآوری و شورانگیزی هستند. دسته‌ای از این فیلم‌های اصولا برای مخاطب داخلی ساخته می‌شوند و ترجیحا برای مخاطب داخلی همسو با سیاست حاکمه.

دسته‌ای از آنها اما برای همه شهروندان یک کشور ساخته می‌شوند و وقتی فرضا لایه‌ای تحسین‌برانگیز از تاریخ را می‌کاوند به علت پیش آمدن آن مرحله خطیر و سستی‌های حاکمان و حتی مردم که باعث آن شرایط هم شده، اشاره می‌کنند.

در این میان برخی از فیلم‌ها هم چنان کیفیتی دارند که می‌توانند مخاطبی بین‌المللی را به چنگ آورند. دسته اخیر، با تکیه بر داستان‌پردازی و شخصیت‌پردازی دقیق و جلوه‌های ظاهری خوب، به دور از شعارگرایی خرد و احساسات عموم بیننده‌ها را هدف قرار می‌دهند.

کره، چین و اخیرا روسیه تازه در حال آزمایش و کسب تجربه در مورد ساخت فیلم‌های اینچنینی هستند. البته مقصودم در فیلم‌های دهه اخیر است، والا سینمای عهد شوروی هم دارای فیلم‌های هنری میهن‌پرستانه یا انسانی با مخاطب فراملیتی بود.

درست که از دید فنی سالیوت – 7 فاصله قابل توجهی با فیلم‌های مشابه از نظر تم داستانی مانند جاذبه یا مریخی دارد. اما هیجانی که در روح مخاطب هم ایجاد می‌کند، کم نیست و به اصطلاح این فیلم در لیگ خودش، حرف‌هایی برای گفتن دارد.

حالا این میان این سؤال مطرح می‌شود که چه زمانی سینمای ما فارغ از تاثیر بسیار واضح سیاست بر روی فیلم‌هایی اینچنینی خواهد توانست فیلم‌هایی فراملیتی بسازد؟ متاسفانه هنوز سینما و تلویزیون ما با این مطلب فاصله چندانی دارند. آنها فعلا از ارائه یک تصویر خاکستری به کلی درمانده هستند و سعی می‌کنند همه شخصیت‌های اصلی را سیاه یا سفید جا بزنند و از یک ایدئولوژی واحد و «مسلم» به مسائل بنگرند. مسائل دیگری هم هست که فعلا در این پست جای طرح آنها نیست.

اما دلیل دیگر جذاب بودن سالیوت 7، برمی‌گردد به علایق دوران کودکی و نوجوانی خود من که خبرهای فضایی را با هیجان دنبال می‌کردم و از خواندن اخبار و دیدن عکس‌های ایستگاه فضایی میر، ماموریت‌های شاتل، سقوط چلنجر و وعده فتح مریخ هیجان‌زده می‌شدم.

فیلم با نشان دادن فناوری همان روزگاران، به نوعی برای من یادآور همان عکس‌ها و خبرهایی است که البته در آن دوران به سختی و به صورت قطره‌چکانی از مطبوعات به دستم می‌رسید!

جنبه دیگر قوت فیلم سالیوت 7 توانایی آن در ایجاد یک تریلر مستمر و با ضرب‌آهنگ متوازن است که در هر قسمت از فیلم هیجان و دغدغه جدیدی برای ما می‌آفریند.

نکته حاشیه‌ای دیگر در این فیلم و نیز در فیلم دیگری ساخته روسیه که آن هم در ایام نوروز به نمایش درآمد و به نخستین راهپیمایی فضایی انجام شده توسط روس‌ها اشاره داشت، رابطه متقابل سیاست و دانش است.

این تعامل می‌تواند در برهه‌هایی هم مثبت و هم منفی باشد. برای مثال اگر جنگ سرد بین آمریکا و شوروی درنمی‌گرفت شاید بشر هنوز هم ماه را فتح نکرده بود. اما در مقابل در بسیاری جاها سیاست اثر مخربی بر دانش می‌گذارد. سیاستمدارها در پی نتیجه و پروپاگاندا و شتاب هستند و دانش حاصل شکیبایی و خردمندی و آزمون و خطا و تفکر. سیاست می‌خواهد همه چیز در پی ایدئولوژی باشد و دانش را برای قدرتمندی نظامی و اقتصادی صرف می‌خواهد و دانشمندان شورمند گاهی دانش را برای دانش می‌خواهند!

در عین حال پیشنهاد می‌کنم بعد از دیدن فیلم داستان اصلی را که فیلم بر آن متکی است، بخوانید و مرور کنید.