اسهال چطور باید بررسی و تشخیص داده شود؟
ارزیابی اسهال
شرح حال و معاینه جسمانی
شرح حال جامع می‌تواند سرنخ‌های با ارزشی را ارائه کند که به انتخاب مناسب‌ترین و مقرون به صرفه‌ترین بررسی‌های آزمایشگاهی کمک می‌کنند. مخصوصاً طول مدت اسهال بسیار با ارزش است؛ زیرا اکثر اسهال‌های حاد معمولاً منشا میکروبی دارند و بخش عمده آنها با یا بدون مداخله بهبود می‌یابند. اسهال مزمن طبق تعریف به اسهالی اطلاق می‌شود که بیش از ۴ هفته طول کشیده است و این نوع اسهال بعید است منشأ عفونی داشته باشد. وجود خون نیز راهنمای با ارزشی است و حاکی از وجود التهاب، نئوپلاسم، ایسکمی، یا عفونت ناشی از ارگانیسم‌های مهاجم است. اسهال حجیم، بیماری روده باریک یا بخش پروگزیمال کولون را مطرح می‌کند. اما مدفوع‌های مکرر با حجم کم همراه با احساس اضطرار دفعی، حاکی از بیماری سمت چپ کولون یا رکتوم است.
در حین اخذ شرح حال باید تمامی داروهای فعلی و اخیر بیمار (به خصوص داروهای جدید، آنتی‌بیوتیک‌ها و آنتی اسیدها) و مصرف الکل بررسی شوند. هم‌چنین باید مواد غذایی تکمیلی نیز مورد نظر قرار گیرند. این مواد عبارت‌اند از: شکر مصنوعی (حاوی کربوئیدرات‌های غیرقابل جذب)، جایگزین‌های چربی، فرآورده‌های شیر، صدف و مصرف زیاد میوه‌ها، آب میوه و قهوه. در شرح حال اجتماعی باید مسافرت، منشا آب آشامیدنی (آب تصفیه شدهٔ شهری یا آب چاه)، مصرف شیر خام در روستا، تماس با حیوانات اهلی که ممکن است سالمونلا یا بروسلا را منتشر کنند و مسائل جنسی بررسی شوند. بروز خانوادگی بیماری سلیاک، بیماری التهابی روده یا سندرم‌های نئوپلازی غدد درون‌ریز متعدد (multiple endocrine neoplasiasyndrome) نیز باید بررسی شوند. معاینهٔ جسمانی در اسهال حاد از لحاظ تعیین شدت بیماری و وضعیت آب بدن مفید است. معاینه جسمانی در اسهال مزمن اهمیت کمتری دارد، هر چند یافته‌هایی نظیر زخم‌های دهانی و پیودرماگانگرنوزوم حاکی از بیماری التهابی روده، درماتیت هرپتی فرم همراه با بیماری سلیاک و لنفادنوپاتی همراه لنفوم است.
ارزیابی بیشتر با آزمون‌های آزمایشگاهی و انتخاب مناسب آزمون‌ها به میزان زیادی به مدت و شدت اسهال و وجود خون واضح یا مخفی در مدفوع بستگی دارد.
اسهال حاد
اسهال حاد طبق تعریف اسهالی است که کمتر از ۴ هفته طول کشیده و اغلب ناشی از ارگانیسم‌های عفونی یا سموم است. این نوع اسهال معمولاً خودبخود محدود می‌شود و در صورتی که خون در مدفوع وجود نداشته باشد، در اغلب موارد بدون تشخیص باقی می‌ماند. اگر بیمار در مراحل اولیه بیماری مراجعه کند و علامت سیستمیک یا خون در مدفوع نداشته باشد و اگر اسهال خفیف باشد، مناسب‌ترین اقدام انتظار کشیدن توأم با مشاهده و پیگیری بیمار است. در غیر این صورت، به خصوص در صورت وجود خون در مدفوع، مدفوع بیمار باید برای بررسی ارگانیسم‌های عفونی ارسال گردد و در موارد مقتضی درمان آنتی‌بیوتیکی آغاز شود. در صورتی که ارگانیسم مسبب شناسایی نشود، سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی و بیوپسی باید انجام شود. انجام بررسی‌های بیشتر به نتایج سیگموئیدوسکوپی (مثلاً، اگر مشکوک به بیماری التهابی روده هستیم)، شدت اسهال، وضعیت ایمنی میزبان و وجود مسمومیت سیستمیک بستگی دارد.
