بزاق چیست؟

در دهان انسان تعدادی غده بزاقی وجود دارند که مایع کم و بیش غلیظی به نام بزاق تراوش می‌نمایند. غدد بزاقی فرعی شامل آن‌هایی است که در زیر پوشش دهان پراکنده‌اند و برحسب موقعیت به غدد لبی، گونه‌ای، کامی و زبانی موسوم‌اند. اما غدد بزاقی اصلی سه زوج هستند به نام غدد بناگوشی، زیر زبانی و زیر فکی. غدد بناگوشی بین استخوان‌های گوش و فک قرار گرفته‌اند. این غدد دارای یک مجرای کوچک هستند که بزاق را به دهان حمل می‌کند. غده بنا گوشی همان است که هنگام مبتلا شدن شخص به اوریون ورم می‌کند و دردناک می‌شود. غدد زیرزبانی کوچک‌ترین عدد بوده و زیر زبان قرار دارند. غدد تحت فکی بادامی شکل بوده و بین زبان و استخوان‌های فک قرار دارند.

بزاق یک مایع آبدار، چسبناک و بی رنگ است که برای هضم غذا بسیار مهم است. ۹۸٪ بزاق آب و ۲% بقیه را آنزیم‌ها تشکیل می‌دهند. مهم‌ترین آنزیم آن پتیالین می‌باشد که نشاسته را به قند مالتوز تبدیل می‌کند این عمل تنها در یک محیط قلیایی صورت پذیر است. و آنزیم دیگر لیزوزیم است که اثر ضد میکروبی داشته و باکتری‌های وارده به دهان را از بین می‌برد. به محض آن که غذا به معده که محیطی اسیدی است رسید، این فرایند آبکافت که در دهان آغاز شده بود متوقف می‌ماند و آنزیم‌های غیر بزاقی وارد کار می‌شوند. موسین‌ها، پروتئین‌های دیگر بزاق هستند که مخلوط شدن آن‌ها با آب موجب ایجاد مایع لزج و چسبنده‌ای می‌شود. این مایع عمل تشکیل گلوله‌های کوچک غذا و حرکت آن‌ها را در دهان، حلق و مری تسریع می‌کند. موسین از دیواره سراسر لوله گوارش ترشح می‌شود.

در هنگام جویدن غذا، تولید بزاق به مقدار قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته و با غذا مخلوط می‌شود و با نرم کردن غذا به عبور آن از داخل مری کمک می‌کند.

ترشح بزاق در اثر دیدن، بوییدن و یا حتی فکر کردن به غذا افزایش می‌یابد، هم‌چنین ترشح بزاق توسط اعصاب پاراسمپاتیک انجام می‌گیرد. به‌این‌ترتیب که این اعصاب غدد بزاقی را تحریک کرده و این غدد شروع به ترشح بزاق می‌کنند. هر روز در حدود 5 /1 لیتر بزاق در دهان ترشح می‌شود، یکی از اعمال بزاق نگهداری سطح اسیدیته دهان است تا بتواند آنزیم‌ها را فعال نگه دارد. تولید بزاق در بچه‌ها بیشتر از بزرگسالان می‌باشد زیرا غدد بزاقی برای چند سال بعد از تولد فعالتر باقی می‌مانند.