بیماری منتریر و گاستریت خودایمن آتروفیک چه بیماری‌هایی هستند و چگونه ایجاد می‌شوند؟
گاستریت خودایمن آتروفیک (autoimmune atrophic gastritis) بر اساس الگوی اتوزومی غالب به ارث می‌رسد و با تشکیل اتوآنتی‌بادی‌ها همراه است. خصوصیات بارز بافت‌شناختی آن شامل التهاب مزمن، آتروفی تدریجی غدد معده و کاهش سلول‌های پاریتال می‌باشد. معمولا این تغییرات منحصر به تنه و فوندوس معده هستند و در این نواحی، غدد معدی دچار متاپلازی روده‌ای می‌شوند. کاهش سلول‌های پاریتال منجر به آکلریدریا (achlorhydria)، کمبود ویتامین B12، و آنمی مگالوبلاستیک (آنمی بدخیم perniciousanemia) می‌شود. در این بیماران خطر کارسینوم افزایش می‌یابد که بخصوص این افزایش در کشورهای اسکاندیناوی دیده می‌شود. در بیماران امریکایی خطر سرطان به طور کلی بالاتر نمی‌رود و نیازی به پیگیری‌های روتین نیست.
گاستریت لنفوسیتی بیماری دیگری است که ویژگی بارز آن، ارتشاح سلول‌های تک هسته‌ای T- عمدتاً در آنتروم- است و اغلب توأم با بیماری سلیاک، کولیت‌های کولاژنوز- لنفوسیتی و بیماری منتریر می‌باشد. گاستریت ائوزینوفیلی نوع دیگری از گاستریت است که با ارتشاح ائوزینوفیل‌ها در معده، بخصوص در آنتروم همراه است. تمام لایه‌های دیواره معده ممکن است گرفتار شوند، اما ارتشاح ائوزینوفیل‌ها ممکن است محدود به لایه‌های زیرمخاطی، عضلانی یا زیر سروز باشد و تشخیص بر اساس بیوپسی دشوار شود. تظاهرات بالینی شامل تأخیر در تخلیه معده یا علایم کم‌خونی به دلیل خون‌ریزی مزمن از زخم‌های مخاطی می‌باشد. کورتیکواستروئیدها برای کنترل علایم استفاده می‌شوند.
بیماری منتریر، یک بیماری نادر است که ویژگی بارز آن، چین‌های غول آسای معدی در سطح فوندوس و تنه معده می‌باشد. مشخصه‌های بافت‌شناسی شامل افزایش ضخامت مخاطی، آتروفی غدد، و افزایش اندازه دهانه حفرات معدی می‌باشد. هیپوکلریدری، و هیپوآلبومینمی در این بیماران شایع است. به نظر می‌رسد، بیماری منتریر در کودکان به دلیل ویروس سیتومگال ایجاد می‌شود، اما بزرگسالان احتمالاً به دلیل تولید بیش از حد فاکتور رشد بافتی است.
علاوه بر هلیکوباکتر پیلوری، انواع دیگری از پاتوژن‌های عفونی ممکن است معده را درگیر کنند. عفونت‌های معده، نوعاً در زمینه اختلال ایمنی به دلیل ویروس ایدز، شیمی درمانی، و پیوند عضو بروز می‌کنند. عفونت‌های باکتریال مانند توبرکولوز و سیفیلیس به ندرت معده را درگیر می‌کنند. سیتومگالوویروس و عفونت هرپس و نیز عفونت‌های قارچی (مثل کاندیدا هیستوپلاسموز، موکورمایکوز، کریپتوکوکوز، و آسپرژیلوز) و انگلی (مانند کریتوسپوریدیوم، استرونزیلویدس) نیز ممکن است معده را درگیر کنند. بیماری‌های دیگر مانند سارکوئیدوز و کرون نیز ممکن است معده را گرفتار کنند. وجود گرانولوم در نمونه‌های بیوپسی همراه با تظاهرات سیستمی این بیماری‌ها، تشخیص را مسجل می‌کند.
گاهی معده در بیماری حاد پیوند علیه میزبان (graft versus-host disease) گرفتار می‌شود. خراش‌ها یا زخم‌های معدی ممکن است در بررسی درد شکمی یا خون‌ریزی گوارشی بیمارانی که پیوند مغز استخوان گرفته‌اند، دیده شود. نمونه‌های بیوپسی باید تهیه شوند تا تشخیص عفونت‌های فرصت‌طلب رد گردد (مثل سیتومگالوویروس).
الکل، مواد مخدر، و داروها (کوکائین، آهن، کلرید پتاسیم و غیره) و عوامل فیزیکی (لوله نازوگاستریک) نیز باعث انواع غیر اختصاصی گاستریت می‌شوند. هم‌چنین، ایسکمی به دلیل آسیب‌های عروقی، ایجاد آمبولی، واسکولیت، و آمیلوئیدوز نیز به عنوان علل گاستریت ذکر شده‌اند.
