تشنج تونیک – کلونیک به چه معنی است و علت‌های آن کدامند؟
چه بیماری‌های دیگری شبیه تشنج تونیک – کلونیک هستند؟
- سنکوپ
- سنکوپ کانوالزیو
- تشنج‌های پسیکوژنیک
- حملات اضطرابی- حمله پانیک
چگونگی ایجاد و علت‌های تشنج تونیک – کلونیک
- قبلاً به آن تشنج گراندمال می‌گفتند. این تشنج‌های ژنرالیزه با احتمال وقوع اورا، از دست‌رفتن هوشیاری و وضعیت، فازوتونیک که ۱۰ تا ۲۰ ثانیه طول می‌کشد و فازکلونیک که کمی بیشتر از فازتونیک طول می‌کشد و گیجی یا استوپور بعد از حمله که ممکن است چند ساعت طول بکشد، مشخص می‌شود.
- ممکن است ژنتیکی باشد.
- معمولاً در EEG به صورت دیس سارژهای سوزنی و موجی با فرکانس ۳ هرتز دیده می‌شود.
- اغلب در صبح در هنگام بیدار شدن از خواب رخ می‌دهد. اغلب با پرش میوکلونیک همراه است.
- موارد اکتسابی معمولاً به صورت تشنج‌های ژنرالیزه ثانویه بعد از تشنج پارشیال رخ می‌دهند.
- علل آن شامل هر گونه ضایعه مغزی مانند استروک، تومور مغزی، ضربه مغزی و عفونت‌های سیستم عصبی مرکزی است.
- قطع دارو و الکل اغلب علت شایعی برای تشنج است.
- اختلالات متابولیک فرد را به تشنج مستعد می‌کنند مثل هیپوناترمی، اورمی، هیپوکلسمی، نارسایی کبدی.
- در هر سنی ممکن است رخ دهد: تشنج‌های ژنرالیزه اغلب از نوزادی شروع می‌شوند و اغلب قبل از ۲ سالگی رخ می‌دهند. به‌طور کلی بیشترین وقوع این تشنج‌ها قبل از ۲۰ سالگی و اوج دوم بعد از ۶۰ سالگی است.
علایم و نشانه‌های بالینی تشنج تونیک – کلونیک
- معمولاً با سفت شدن تونیک همه اندام‌ها در حالت اکستانسیون رخ می‌دهد.
- انقباض دیافراگم رخ می‌دهد و باعث صدای ناله بلند هنگامی که هوا با فشار از قفسه سینه خارج می‌شود، می‌شود.
- بعد از فازتونیک، پرش‌های کلونیک در همه اندام‌ها رخ می‌دهد به‌طوری که اندام فوقانی در حالت خمیده قرار می‌گیرد و معمولاً ۳۰ تا ۹۰ ثانیه طول می‌کشد.
- گاز گرفتن زبان و بی‌اختیاری ادرار
- فاز بعد از تشنج معمولاً ۱۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد و همراه با گیجی و از دست‌رفتن اورینتاسیون است.
- ممکن است بعد از تشنج علایم نورولوژیک فوکال دیده شود که به آن حالت Todd’s گفته می‌شود مثل آفازی، همی‌پارزی و از دست‌رفتن حس یک نیمه بدن.
چگونه بیماری تشنج تونیک – کلونیک را تشخیص بدهیم؟ روند و شیوه بررسی
- بهترین راه تشخیص، توصیف صحیح حالت اتفاق‌افتاده معمولاً به‌وسیله مشاهده‌کننده است و اطلاعات کلیدی شامل: مدت زمان آن، پیشرفت تونیک – کلونیک آن، و زمان گیجی بعد از حمله است.
- نوار مغزی در حالت بعد از حمله کندی ژنرالیزه را نشان می‌دهد و در طی تشنج موج‌های سوزنی‌شکل به صورت فوکال یا ژنرالیزه را نشان می‌دهد.
- نوار مغزی ممکن است فعالیت‌های غیرطبیعی صرعی را به صورت دیس‌شارژهای سوزنی یا سوزنی –موجی نشان دهند.
- بیماران ممکن است به علت تروماهای فیزیکی در موقع تشنج دچار عوارض تروما شوند مثل شکستگی‌ها، خراشیدگی‌ها، بریدگی و کانتوژن.
- شواهد آزمایشگاهی تشنج ژنرالیزه شامل افزایش CK و پرولاکتین است.
- آزمایش‌های شیمی، سطح داروها و الکل باید اندازه‌گیری شود.
- آنالیز CSF در صورت شک به عفونت یا خون‌ریزی باید انجام شود.
راه‌های درمان تشنج تونیک – کلونیک
- داروهای زیادی مؤثرند:
- در بیمارانی که تشنج اولیه یا ژنتیک دارند سدیم والپروات داروی انتخابی است.
- در تشنج‌های ژنرالیزه ثانویه داروهای زیادی ممکن است اثر یکسان داشته باشند شامل فنی‌توئین، فنوباربیتال، توپیرامات، لاموتریژین، زونیسامید، لوتیراستام، و کاربامازپین.
- این عوامل ضد صرع، از نظر کارآیی تقریباً یکسانند ولی از نظر عوارض دارویی، تداخلات دارویی و تحمل بیمار متفاوتند.
- منع استفاده از الکل و دارو در موارد لزوم.
- اگر اختلال متابولیک وجود داشته باشد باید تصحیح شود به‌طور مثال هیپوناترمی و اورمی
- سطح داروهای ضدتشنج، بررسی‌های عملکرد کبدی و CBC باید به صورت پریودیک مانیتور شوند.
پیش‌آگهی/ عوارض
- بیمارانی که دچار حمله اول تشنج شده‌اند شانس وقوع مجدد تشنج در آنها ۳/۱ برابر در دو سال است؛ این ریسک می‌تواند بعداً با یافته‌های EEG بهتر بررسی شود (اگر EEG غیرطبیعی باشد شانس تشنج بیشتر می‌شود).
- این تشنج عموماٌ به داروها به خوبی پاسخ می‌دهد و پیش‌آگهی خوبی دارد.
- پیش‌آگهی به علت تشنج بستگی دارد به طور مثال بیمارانی که ضایعه فوکال دارند مثل استروک و تومور، احتمال وقوع تشنج در آنها بیشتر است تا آنهایی که تشنج ایدیوپاتیک دارند.
- تشنج ناشی از قطع الکل و دارو ممکن است نیاز به درمان ضد تشنج نداشته باشد.
- در بسیاری از موارد، بیمار نباید به مدت ۶ ماه تا یکسال بعد از هرگونه تشنجی که منجر به کاهش سطح هوشیاری شده است رانندگی کند.
