تشنج ناشی از تب یا febrile seizure چیست و چطور درمان می‌شود؟
چه بیماری‌های دیگری شبیه تشنج ناشی از تب هستند؟
- سنکوپ
- تشنج فوکال خوش‌خیم در بچگی
- صرع آبسانس
- صرع تونیک – کلونیک
- سندروم Lennox – Gastaut
- مننژیت، انسفالیت، توکسین‌ها مثل سالیسیلات‌ها، تئوفیلین، سم شیگا، آنتی کولینرژیک‌ها
- اختلالات الکترولیت‌ها مثل هیپوگلیسمی و هیپوکلسمی
چگونگی ایجاد و علت‌های بیماری تشنج ناشی از تب
- تشنج‌های ژنرالیزه در طی یک دورهٔ تب است که همراه با عفونت مغزی نیست.
- شایع‌ترین علت تشنج در بچه‌هاست.
- در ۲ تا ۴ درصد همهٔ بچه‌ها رخ می‌دهد و عموماً بین سن ۶ ماهگی تا ۶ سالگی است (بیشترین خطر وقوع ۱۸ ماهگی است).
- فعالیت صرعی به درجه بالارفتن دما و آستانه تشنج در بچه بستگی دارد (که وابسته به چگونگی نمو مغزی است).
- اینکه سرعت افزایش درجه تب مؤثر است مورد بحث است.
- استعداد ژنتیکی وجود دارد به‌طوری که ۱۰ تا ۲۰ درصد سابقه خانوادگی مثبت در فامیل درجهٔ یک خود دارند.
- به صورت تیپیک در روز اول تب رخ می‌دهد.
- همراه با عفونت‌های ویروسی مثل عفونت گوش میانی، فارنژیت یا گاستروآنتریت است.
- ممکن است به دنبال تزریق واکسن باشد.
علایم و نشانه‌های بالینی تشنج ناشی از تب
- عموماً همراه با افزایش سریع دمای بدن است.
- یک تشنج ساده ناشی از تب به صورت فعالیت ژنرالیزه تونیک – کلونیک است که کمتر از ۱۵ دقیقه همراه با تب رخ می‌دهد.
- تشنج‌های پیچیده ناشی از تب که ۱۵ درصد موارد را شامل می‌شود طولانی‌تر از ۱۵ دقیقه هستند و به صورت تشنج‌های متعدد در ۲۴ ساعت رخ می‌دهند.
- حالت‌های پیچیده‌ای مثل فلج تاد ممکن است رخ دهد.
چگونه بیماری تشنج ناشی از تب را تشخیص بدهیم؟ روند و شیوه بررسی
- تاریخچه و معاینه فیزیکی معمولاً تشخیصی است (محدودهٔ سنی تیپیک، عدم وجود بیماری نورولوژیک و عدم یافتن نقائص نورولوژیک در معاینه). معاینه فیزیکی باید در جهت یافتن محل عفونت متمرکز شود به طور مثال گوش، گلو، ریه و شکم.
- اگر محل عفونت مشخص شد، تصویربرداری از مغز و EEG لازم نیست.
- EEG در موارد طول‌کشیده و متعدد باید انجام شود.
- EEG در طی حمله فعالیت صرعی را نشان می‌دهد.
- ممکن است بعد از حمله نرمال، آهسته یا شکل صرعی داشته باشد بنابراین اگر بچه تشنج نکند کمک‌کننده نیست.
- تصویربرداری از مغز مثل CT و MRI در صورتی که تشنج‌های فوکال رخ دهد اندیکاسیون دارد.
- انجام LP و آنالیز CSF به شرطی که علایم مننژیال یا حالت کوما داشته باشیم لازم است.
- هیپوگلیسمی موقتی ممکن است، با تشنج وجود داشته باشد.
راه‌های درمان تشنج ناشی از تب
- اکسیژن کمکی و تب‌بر در طی حمله صرع باید تجویز شود.
- در یک تشنج تنها، داروهای ضدتشنج لازم نیست.
- داروهای ضد صرع (مثل شیاف دیازپام، فنوباربیتال و والپروات) در مواردی که متعدد باشد با موارد پیچیده صرع و سابقه خانوادگی خیلی قوی از صرع‌های تب‌دار وجود داشته باشد باید تجویز شوند.
- درمان علت تب لازم است.
پیش‌آگهی/ عوارض
- یک بار تشنج ناشی از تب پیش‌آگهی خوبی دارد و باعث آسیب مغزی، اختلال نورولوژیک، عقب‌ماندگی ذهنی یا اختلالات یادگیری نمی‌شود.
- تشنج‌های ناشی از تب در مواردی که سابقه خانوادگی وجود داشته باشد یا سن شروع تشنج پایین آمده باشد، می‌تواند تکرار شود.
- استفاده از دیازپام داخل مقعدی به صورت پروفیلاکتیک در شروع بیماری تب‌دار شانس تشنج را کم می‌کند ولی تب‌برها ممکن است از تشنج جلوگیری نکنند.
- به‌طور کلی خطر تکرار تشنج ۳۵ درصد است و در ۱۲ ماه اول خطر تکرار آن ۲۵ درصد است.
- به صورت خفیفی خطر صرع بالا می‌رود به طوری که در تشنج‌های طولانی (بیشتر از ۱ دقیقه)، تشنج‌های کمپلکس، و در مواردی که سابقه خانوادگی تشنج تب‌دار وجود داشته باشد تا ۴ برابر زیاد می‌شود.
- شواهدی وجود ندارد که درمان تشنج ناشی از تب از خطر وقوع صرع در سال‌های بعد جلوگیری کند.
