تومورهای متاستاتیک مغز چه هستند و چه علائم و نشانه‌هایی دارند؟ راه‌های تشخیص و درمان
چه بیماری‌های دیگری شبیه تومورهای متاستاتیک مغز هستند؟
- تومورهای اولیه CNS (مثل گلیوما)
- مننژیوما
- لنفوم اولیه CNS
- آبسه مغز
- بیماری دمیلینه کننده (MS تومورال)
چگونگی ایجاد و علت‌های تومورهای متاستاتیک مغز
- یک عارضه شایع بدخیمی‌ها که پیش‌آگهی بسیار ضعیفی دارد.
- شایع‌ترین تومورهای مغز، بالغ بر تقریباٌ 000/150 مورد جدید در سال در ایالات متحده است.
- میزان بروز به علت بهبود میزان بقاء در کانسرهای سیستمیک مختلف، در حال افزایش است.
- بر اساس شیوع، شایع‌ترین کانسرهایی که به مغز متاستاز می‌دهند عبارتند از: کانسر ریه، کانسر پستان، ملانوم بدخیم، کارسینوم سلول کلیوی و کانسر کولورکتال.
- اینها بالغ بر 85% همهٔ تومورهای متاستاتیک مغز را شامل می‌شوند.
- %50 از موارد منجر به یک توده منفرد می‌شوند. بقیه با دو یا بیش از دو تومور هم‌زمان تظاهر می‌کنند.
- ممکن است پارانشیم، لپتومننژ یا دورا را درگیر کند.
- تومورها معمولاً از راه خون از یک منشأ اولیه دوردست گسترش می‌یابند. به‌ندرت در نتیجهٔ گسترش مستقیم از یک محل استخوانی ایجاد می‌شوند.
علایم و نشانه‌های بالینی تومورهای متاستاتیک مغز
- تظاهر بالینی کاملاً بستگی به محل، تعداد متاستازها و سرعت رشد تومور دارد.
- شایع‌ترین علامت تظاهرکننده سردرد است (%70-75)
- علایم دیگر شامل تشنج، کنفوزیون، همی‌پارزی، فلج اعصاب کرانیال و استفراغ، آفازی، اختلال بینایی و کاهش سطح هوشیاری است.
- تعدادی از بیماران به‌طور اولیه بدون علامت هستند و تومور در طی مطالعات تصویربرداری غیرغربالگری در زمان تشخیص کارسینومای سیستمیک پیدا می‌شود.
چگونه بیماری تومورهای متاستاتیک مغز را تشخیص بدهیم؟ روند و شیوه بررسی
- تشخیص از طریق CT اسکن سر با و بدون کنتراست و MRI داده می‌شود.
- تومورهای متاستاتیک پارانشیمال معمولاً سوپراتنتوریال بوده، غالباً در توزیع عروقی شرایین MCA، به ویژه نواحی حاشیهٔ شریان رخ می‌دهند. اما ممکن است همچنین در مناطقی با یک سد خونی مغزی ضعیف (مانند غده پینه‌آل، شبکه کوروئید، هیپوفیز) نیز رخ دهند.
- تمایل به ایجاد توده‌های مارپیچ ناهنجار با حاشیه‌های کاملاً مشخص دارند.
- یک توده منفرد در یک بیمار با کانسر سیستمیک شناخته شده فوراً به عنوان یک عامل تشخیصی برای متاستاز تلقی نمی‌شود. تومورهای اولیه CNS و آبسه یا مننژیوم باید با بیوپسی یا رزکسیون مستقیم رد شوند.
- بررسی از نظر متاستاز برای شناسایی تومور اولیه: مطالعات پیشنهاد شده اما نه فقط محدود به اینها شامل گرافی ساده قفسه سینه، CT اسکن شکم و لگن، ماموگرام در زنان، آزمون گایاک مدفوع، اسکن استخوانی، تجزیه ادرار و آزمایش هماتولوژیک/ مغز استخوان برای لنفوم می‌شود.
راه‌های درمان تومورهای متاستاتیک مغز
- علایم نورولوژیک حاد باید به صورت اولیه کنترل شوند (کنترل تشنج‌ها، استروئیدها برای ادم مغزی و ضد استفراغ‌ها برای تهوع). در ادم شدید مغزی با فتق قریب‌الوقوع، انتوباسیون فوری را برای هیپرونتیلاسیون باید انجام دهیم و عوامل هیپراسمولار (مثل مانیتول) به کار برده شود.
- تومورها اغلب به برداشت جراحی جواب می‌دهند. اگر 2 یا کمتر از 2 ضایعه موجود باشد، تومور اولیه شناخته شده باشد، و بیماری منتشر وجود نداشته باشد، برداشت جراحی و به‌دنبال آن رادیوتراپی چندمرحله‌ای (در دوزهای تقسیم‌شده برای کاهش آثار جانبی) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- رادیوتراپی تقسیم‌شده به تنهایی در صورتی که بیماری منتشر باشد یا بیش از 2 ضایعه موجود باشد اندیکاسیون دارد؛ این کار می‌تواند از بروز نقایص نورولوژیک پیشگیری کند و یا آن را به تأخیر اندازد، ممکن است عملکرد را به حال اول برگرداند و نیاز به کورتن را کاهش دهد و ممکن است بقاء را بهبود بخشد.
- رادیوسرجری استریوتاکتیک یا اکسیژنال برای درمان ضایعات با یک تومور اولیه ناشناخته استفاده می‌شود.
پیش‌آگهی/ عوارض
- نتیجهٔ تومورهای متاستاتیک به طور اولیه بستگی به کنترل بیماری اولیه دارد.
- متوسط بقاء بر اساس نوع تومور، وضعیت کانسرسیستمیک و تعداد متاستازهای مغز از 11-4 ماه تغییر می‌کند. (یک تومور کاملاً برداشته شده بقاء بیشتری از تومورهای متعدد در یک بیمار یا بیماری متاستاتیک پیشرفته خارج از مغز دارد).
- رفع فشار به کمک جراحی برای متاستازهای حفرهٔ خلفی ممکن است درمان تسکین‌دهنده باشد.
