خشکی چشم چه علت‌هایی دارد و چطور باید آن را درمان کرد؟

– خشکی چشم از شایع‌ترین علل مراجعه به مراکز چشم پزشکی است و در اثر تغییر در کیفیت یا کمیت اشک به وجود می‌آید.

– شیوع خشکی چشم در افراد مسن و نیز در خانم‌ها بیشتر است.

– علایم خشکی چشم عبارتند از: سوزش و خارش خفیف چشم در هنگام انجام کارهای چشمی و در موارد خیلی شدید، ایجاد سوراخ قرنیه، تاری دید، قرمزی چشم‌ها، حساسیت به نور شدید، اشک‌ریزش زیاد و عدم تحمل لنز تماسی. هر عاملی که موجب کاهش تولید یا تغییر کیفیت اشک شود می‌تواند به خشکی چشم بیانجامد.

مهم‌ترین عوامل ایجاد خشکی چشم عبارتند از: افزایش سن – به دلیل کاهش ترشح چربی در چشم و در نتیجه، افزایش تبخیر لایه آیکی چشم)؛ کار طولانی با چشم – مثلا در هنگام کار با کامپیوتر و مطالعه، یا تماشای تلویزیون) که به دلیل پلک نزدن طولانی می‌تواند موجب خشکی چشم شود؛ مصرف بسیاری از داروها – مانند داروهای ضدفشار خون، داروهای ضدسرماخوردگی حاوی

آنتی‌هیستامین‌ها، داروهای ضد افسردگی، داروهای قلبی، قرص‌های ضد حاملگی خوراکی، بسیاری از قطره‌های چشمی به ویژه داروهای مورد استفاده در آب‌سیاه چشم)؛ تغییرات هورمونی – مثلا ًیائسگی، بارداری و مصرف قرص‌های ضد حاملگی خوراکی)؛ بیماری‌هایی مانند بیماری‌های سیستم ایمنی – مثل لوپوس) و بیماری‌های تیرویید؛ کمبود ویتامین A؛ التهاب لبه پلک‌ها – بلفاریت): و نیز بسته نشدن پلک‌ها در اثر مشکلات ساختاری و نیز در مواردی که فرد در اثر مشکلات عصبی – مثل بیماری پارکینسون) کمتر از حالت عادی پلک می‌زند: استفاده از لنزهای تماسی – به دلیل آنکه این لنزها مانند اسفنج، لایه آبکی اشک را جذب می‌کنند و نیز حس قرنیه را کاهش می‌دهند و موجب کاهش پلک زدن و پخش شدن اشک در سطح چشم می‌شوند).

درمان‌های مرسوم

– پس از تشخیص بیماری به وسیله پزشکئو با استفاده از مشاهده لایه اشک موجود در سطح چشم با دستگاه اسلیت لامپ و رنگ‌آمیزی سطح چشم با رنگ‌های مخصوصی که به مناطق خشک و آسیب دیده چشم می‌چسبند و آن‌ها را مشخص می‌کنند؛ و نیز از طریق اندازه‌گیری مقدار اشک با کاغذ مخصوصی که در داخل پلک قرار داده می‌شود و بعد از چند دقیقه میزان رطوبت جذب شده به وسیله کاغذ مورد بررسی قرار می گیرد – تست شیرمر)؛ و در بعضی موارد از طریق بررسی ترکیبات شیمیایی اشک، درمان خشکی چشم آغاز می‌شود.

در موارد خیلی خفیف بیماری ممکن است فقط توصیه‌های کلی کافی باشد، این توصیه‌ها عبارتند از: نوشیدن مایعات کافی در طول روز؛ پلک زدن ارادی در هنگام کار با کامپیوتر، مطالعه با مشاهده تلویزیون و بستن هر ۵ تا ۱۰ دقیقه یک بار پلک‌ها برای مدت چند ثانیه؛ استفاده از دستگاه بخور در فصل زمستان و در صورت استفاده از وسایل گرمازا در داخل اتاق؛ عدم حضور در معرض گرد و غبار یا دود سیگار و استفاده از عینک آفتابی یا طبی در هوای طوفانی؛ پرهیز از دست مالیدن به چشم‌ها.

درمان‌های دارویی عبارتند از: استفاده از قطره‌های اشک مصنوعی تحت نظر پزشک، مالیدن پمادهای ساده چشمی قبل از خواب شب به منظور چرب و مرطوب باقی ماندن سطح چشم در ساعات شب – این پمادها را نباید در طول روز مصرف کرد زیرا موجب تاری دید و کاهش اثر قطره‌های اشک مصنوعی می‌شوند)؛ شستشوی لبه پلک‌ها با شامپو بچه رقیق شده در مواردی که التهاب پلک‌ها باعث خشکی چشم شده است و عمل جراحی در موارد نسبتاً شدید؛ بستن موقت یا دایمی سوراخ‌های خروج اشک از چشم؛ بستن پلک‌ها در مواردی که فلج یا اشکالات ساختمانی آن‌ها باعث باز ماندن و تبخیر اشک می‌شود – با بستن موقت بخشی از پلک‌ها می‌توان تبخیر اشک را کمتر، و به درمان خشکی چشم کمک کرد)؛ در مواردی که خشکی شدید چشم باعث کدورت یا زخم قرنیه شده است گاهی از پیوند قرنیه استفاده می‌شود هر چند که معمولاً در این موارد نتیجه پیوند قرنیه چندان رضایت بخش نیست.

نکته

خشکی چشم می‌تواند نتیجه اعمال جراحی اصلاح دید – مثل لیزیک) را تحت تأثیر قرار دهد. علاوه بر این پس از جراحی لیزیک معمولاً علایم خشکی چشم تشدید می‌شود. چنان چه مبتلا به علایم خشکی چشم هستید با متخصص چشم مشورت کنید.

– آیا خشکی چشم خطرناک است؟

– خشکی چشم موجب ناراحتی آن و از بین رفتن سلامتی چشم و کاهش بینایی می‌شود. خشکی چشم ممکن است باعث لک قرنیه، سوراخ شدن قرنیه و کاهش دید دایمی شود.