سکته مغزی جاد چه علائمی دارد و شیوه تشخیص آن چیست؟
چه بیماری‌های دیگری شبیه سکته مغزی هستند؟
- تشنج
- میگرن
- هیپوگلیسمی
- خون‌ریزی
- فلج بل
- اختلال تبدیلی/ هیستری
- هماتوم ساب‌دورال
- سنکوپ
- مولتیپل‌اسکلروزیس
چگونگی ایجاد و علت‌های بیماری سکته مغزی
- سکته حاد بیشتر در اثر انسداد یک شریان اینتراکرانیال (انسداد کاروتید، آمبولی قلبی، یا روندهای ترومبوتیک اولیه) به‌وسیله آمبولی یا انسداد عروق کوچک اتفاق می‌افتد.
- در طی ساعات اولیه شروع سکته، بافت مغز دچار ایسکمی برگشت‌پذیر (پنومبرا) می‌شود.
- برگشت‌پذیر بودن ایسکمی بستگی به میزان جریان خون بافت و مدت‌زمان برقرار بودن ایسکمی دارد.
- هرچه میزان جریان خون کمتر باشد، برای مدت‌زمان کمتری قبل از بروز تغییرات برگشت‌ناپذیر قابل تحمل است.
- هرچه زمان شروع علایم کوتاه‌تر باشد، برگشت‌پذیری محتمل‌تر است.
- عوامل چندی می‌توانند برگشت‌پذیری را تحت تأثیر قرار دهند از جمله سن بیمار، وجود کولترال‌ها، محل انسداد، فشارخون، و انسداد متناوب.
- در بعضی موارد، برگشت‌پذیری ممکن است تا ۱۲-۶ ساعت از شروع سکته امکان‌پذیر باشد.
- گزارش‌هایی در مورد امکان برگشت‌پذیری انسدادهاس شریان ورتبرال تا ۲۴ ساعت بعد از شروع وجود دارد.
علایم و نشانه‌های بالینی سکته مغزی
- سندروم MCA
- MCA چپ: آفازی، ضعف طرف راست، انحراف توأم دو چشم به چپ، و خواب‌آلودگی
- MCA راست: دیزآرتری، ضعف طرف چپ، انحراف توأم چشم‌ها به راست، نادیده‌گرفتن طرف چپ و انکار بیماری.
- سندروم ACA
- ACA چپ: اشکال در تکلم اظهاری (experessive)، ضعف در طرف راست (ساق و پا بیشتر از پروگزیمال دست)، مصون ماندن نسبی دست و صورت، وجود پاسخ چنگ‌زدن
- ACA راست: دیزآرتری، ضعف طرف چپ (بیشتر در ساق و پا)
- سندروم بازیلر: سرگیجه، دوبینی، ocular bobbing (حرکت آهسته چشم‌ها به سمت بالا متعاقب حرکت سریع آنها به پایین)، فقدان حرکات افقی چشم‌ها، همی‌پارزی یک‌طرفه، کوآدری‌پارزی یا همی‌پلژی، کما
چگونه بیماری سکته مغزی را تشخیص بدهیم؟ روند و شیوه بررسی
- برای ردکردن خون‌ریزی، انجام CT اسکن بدون کنتراست مغز به‌طور اورژانس اندیکاسیون دارد.
- ممکن است نشان‌دهنده تغییرات زودرس ایسکمی شامل علامت MCA هیپردنس (سیگنال روشن از شریان)، هیپودنسیتی در منطقه ایسکمی، تنگ‌شدن و روی هم‌خوابیدگی شیارها، از بین‌رفتن نوار اینسولا، و محوشدن هسته‌های قاعده‌ای باشد.
- CTA یا MRAشریان‌های اینتراکرانیال و اکستراکرانیال از نظر وجود انسداد
- می‌توان از اولتراسوند داپلرترانس کرانیال برای تکمیل اطلاعات به‌دست‌آمده از آنژیوگرافی عروق اینتراکرانیال استفاده کرد.
- CT یا اسکن پرفیوژن MR برای بررسی منطقه‌ای از مغز که دچار کاهش خون‌رسانی شده‌است (پنومبرای ایسکمیک)
- از MRI با تصاویر دیفیوژن برای نشان‌دادن منطقه‌ای از مغز که احتمالاً دچار آسیب برگشت‌ناپذیر شده‌است استفاده می‌شود؛ در طی اندک ساعتی مثبت می‌شود (زودتر از تغییرات CT)
- آزمایشات اولیه شامل تست‌های بیوشیمی، گلوکوز، CBC و پلاکت‌ها، و PT/INR است.
راه‌های درمان سکته مغزی
- انجام ترومبولیز وریدی به وسیله tPA در صورتی که بیش از ۳ ساعت از شروع سکته نگذشته باشد و در CT اسکن خون‌ریزی یا هیپودنسیتی گسترده دیده نشده باشد؛ NIHSS مساوی ۴ یا بیشتر و بدون بهبودی سریع؛ فشار خون کمتر از ۱۱۰/۱۸۰؛ عدم سکته یا MI اخیر، عدم سابقه تومور، خون‌ریزی، یا AVM داخل جمجمه‌ای؛ عدم ترومای اخیر سر؛ و عدم سابقه جراحی یا سوزن‌خوردن در محل‌هایی که قابل فشردن نیستند.
- در صورتی که ۶-۳ ساعت از شروع سکته گذشته باشد و در CT اسکن خون‌ریزی یا هیپودنسیتی گسترده دیده نشود، NIHSS حداقل ۱۰ باشد، و در صورت وجود شواهد مبنی بر انسداد شریان بزرگ (اگر امکان تصویربرداری موجود باشد)، می‌توان tPA داخل شریانی را تجویز کرد.
- سایر روش‌های درمانی: ترکیب ترومبولیز IV/ داخل شریانی، آنژیوپلاستی یا استنت‌گذاری اورژانسی
- داروی محافظ عصبی (neuroprotective) تأییدشده‌ای وجود ندارد.
- بعد از ترومبولیز، به دقت مراقب فشار خون بیمار باشید و آن را در محدوده کمتر از ۱۱۰/۱۸۰ نگه دارید و مدت ۲۴ ساعت از تجویز داروهای ضدپلاکتی و ضدانعقادی پرهیز کنید.
پیش‌آگهی/ عوارض سکته مغزی
- بیماران باید به مدت ۲۴ ساعت به دقت در یک ICU تحت نظر باشند و در این مدت درصورت لزوم، مشاوره جراحی مغز و اعصاب انجام شود و در پایان ۲۴ ساعت، یک CT پیگیری از آنها به عمل آید.
- بیمار باید مرتباً از نظر نورولوژی کنترل شود و درصورت بروز هرگونه تغییر، CT اسکن اورژانسی انجام شود.
- عارضه اصلی داروهای ترومبولیتیک، خون‌ریزی مغزی است.
- خون‌ریزی همراه با بدتر شدن وضعیت بیمار در ۶% بیمارانی که با tPA وریدی و حداکثر در ۱۰% بیماران بعد از ترومبولیز داخل شریانی دیده می‌شود.
- در ۴۰% بیمارانی که در طی ۳ ساعت از شروع علایم با tPA وریدی درمان می‌شوند، بازگشت به حالت طبیعی یا نزدیک به طبیعی مشاهده می‌شود.
- در ۴۰% بیمارانی که در طی ۶ ساعت از شروع علایم با ترومبولیز داخل شریانی درمان می‌شوند، بازگشت به زندگی مستقل مشاهده می‌شود.
- بهترین نتایج در انسداد شریان MCA به دست می‌آید.
