علائم کبد چرب : نشانههای مهمی که تشخیصدهنده این بیماری هستند و درمان آن
کبد چرب (به انگلیسی: fatty liver) در پزشکی حالتی برگشتپذیر از تجمع واکوئولهای چربی در سلولهای کبدی است که با التهاب کبد مشخص میشود
این حالت ممکن است در افرادی که الکل مصرف میکنند ایجاد شود، ولی در ایران این بیماری علل دیگر دارد و «کبد چرب غیرالکلی» نامیده میشود. فرم غیرالکلی این بیماری در تعدادی از اختلالات بالینی مانند دیابت، چاقی و سوء تغذیه رخ میدهد.
وجود چربی در کبد طبیعی است، اما اگر این میزان از چربی بیش از ۵ تا ۱۰ درصد وزن کل کبد شود، فرد به بیماری کبد چرب دچار شدهاست. این بیماری نشانهٔ خاصی ندارد اما بعد از رعایت نکردن و پیشروی این بیماری در کبد باعث سوءهاضمه شود. رسوب چربی در کبد را کبد چرب مینامند. مصرف الکل میتواند باعث این بیماری شود. البته افراد غیر الکلی هم به دلایل مختلف از جمله چاقی، مصرف غذاهای آماده و غذاهای چرب، عدم فعالیت فیزیکی و مصرف مواد نامناسب غذایی ممکن است به این بیماری دچار شوند؛ بنابراین با توجه به موارد بالا این بیماری در حال افزایش است. این عارضه گاهی به علت مصرف برخی داروها میباشد که باعث رسوب چربی در کبد میشود.
علائم کبد چرب معمولا نشانه ای خاص و منحصر به فرد ندارد. ممکن است شما احساس خستگی و ناراحتی بی دلیل در ناحیه ی شکم پیدا کنید. کبد شما ممکن است اندکی متورم شود که پزشک شما در حین بررسی فیزیکی به مشکل شما پی می برد.
یکی از راه های اصلی درمان کبد چرب بدون توجه به نوع آن تغییر عادات غذایی و رژیم غذایی است. همانطور که از نامش مشخص است، بیماری کبد چرب بدین معنی است که شما چربی بسیاری در کبد خود دارید. در یک بدن سالم، کبد کمک می کند تا سموم از بدن دفع شده و صفرا تولید کند. (نوعی پروتئین گوارش شده) بیماری کبد چرب به کبد آسیب زده و از عملکرد صحیح آن جلوگیری می کند.
علائم کبد چرب
متاسفانه مشکلات کبدی به طور باورنکردنی زیاد است. از هر پنج آمریکایی و استرالیایی، یک نفر کبد چرب دارد و اکثراً حتی خبر هم ندارند. با این حال، چندین نشانهی هشداردهنده وجود دارد که نشان میدهد کبد احتمالاً وضع خوبی ندارد. بعضی از این نشانهها عبارتند از:
بی اشتهایی
کاهش وزن
درد شکمی
ضعف فیزیکی
کوفتگی و خستگی
حلقهی سیاه زیر چشمها
تودههای چربی در پوست، به خصوص در پلکها
راش و جوشهای پوستی
گونههای قرمز
شکم بزرگ
چربی اضافه
زرد شدن سفیدی چشمها
وجود یک لایه روی زبان
تنفس بد
احتباس مایعات
تعریق زیاد، به ویژه در صورت و پاها
خارش پوست
قرمزی، تورم و خارش چشم
آکنه
نقاط قهوهای و لکههای پوستی
وجود مویرگهای قرمز روی صورت
اگر کبد چرب تا نارسایی کبد و سیروز یا التهاب شدید کبدی پیشرفت کند، شما علایم کبد چرب و نارسایی آن به شرح زیر خواهد بود:
شکم متورم و پر از مایع شده
زردی پوست و چشم
گیجی
تمایل به خونریزی راحت تر و سریع
تشخیص قطعی کبد چرب چگونه خواهد بود؟
پزشک میتواند از آزمایشهای مختلف برای تأیید وجود یا رد بیماری کبد چرب استفاده کند. این تستها نمیتوانند نشان دهند که چربی کبد شما به چه علت است، مثلاً ناشی از مصرف الکل است یا نه، اما پزشک از شما در مورد مصرف الکل خواهد پرسید. این اطلاعات میتواند به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد شما ALD یا NAFLD دارید.
برخی آزمایشهایی که ممکن است پزشک برای تشخیص بیماری کبد چرب تجویز کند عبارتند از:
آزمایش جسمی: پزشک وزن شما را اندازه میگیرد و بدنتان را برای احتمال وجود نشانههایی از مشکلات کبدی مثل بزرگ شدن کبد یا یرقان، معاینه میکند.
آزمایش خون: آزمایش خون میتواند سطح بالای آنزیمهای کبدی مثل آلانین آمینوترنسفرآز (ALT) و آسپارتات آمینوترنسفرآز (AST) را نشان دهد. اگر این طور باشد یعنی مشکلی دارید.
تصویربرداری: ممکن است برای شما سونوگرافی یا سیتی اسکن یا ام آر ای نوشته شود. این آزمایشها میتواند مشخص کند که آیا کبد شما چرب هست یا نه. اما نمیتواند بگوید کبد چرب ساده دارید یا NASH.
بیوپسی کبد: پزشک یک نمونه از بافت کبد را برمیدارد و به آزمایشگاه می فرستد تا التهاب یا آسیبهای احتمالی کبد را مشخص کنند. این نمونهبرداری در بیمارستان یا مراکز جراحی سرپایی انجام میشود. قبل از اجرای این روش برای شما دارو تجویز میشود تا ریلکس باشید و درد احتمالی کنترل شود.
درمان کبد چرب
تا به حال هیچگونه دارویی در بازار وجود ندارد که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای کبد چرب تایید شده باشد. در حالیکه کاهش ۱۰ درصدی وزن و حتی ۳ و ۵ درصدی وزن برای کنترل این بیماری بسیار کمک کننده است.
به پزشک مراجعه کرده و برای واکسن های هپاتیت A و B در صورت عدم واکسیناسیون، اقدام کنید. این واکسن ها از گسترش ویروس ها و آسیب رسانی بیشتر به کبد جلوگیری می کند.
در این قسمت برای تغییر رژیم غذایی تان تعدای برنامه غذایی دیگر وجود دارد که شما می توانید با توجه به برنامه ی زندگی تان رژیم متناسب با آن و وضعیت سلامتی بدن تان، انتخاب کنید تا با علائم کبد چرب مواجه نشوید.
۱- بیشتر ورزش کنید و فعالیت بدنی داشته باشید. سعی کنید روزانه حداقل ۳۰ دقیقه ورزش هوازی داشته باشید.
۲- کاهش کلسترول: مقدار چربی اشباع شده و قند خون تان را کنترل کنید. درصورتی که ورزش و رژیم برای شما کافی نیست و کلسترول شما کاهش نمی یابد به پزشک مراجعه کنید.
۳- دیابت و کبد چرب بیماری هایی هستند که اغلب همراه با هم اتفاق می افتد. رژیم و ورزش می تواند به شما کمک کند تا هر دو بیماری را کنترل کنید. اگر قند خون شما بالا است به پزشک مراجعه کنید، قبل از اینکه علائم کبد چرب خود را نشان دهد.
رژیم غذایی کبد چرب
به طور کلی رژیم غذایی مناسب بیماری کبد چرب شامل موارد زیر است تا علائم کبد چرب کاهش یاید:
مملو از سبزیجات و میوه جات
گیاهان سرشار از فیبر نظیر حبوبات و غلات کامل
مقدار کمی شکر، نمک، چربی های ترانس، کربوهیدرات های تصفیه شده و چربی های اشباع شده
دوری از مصرف الکل
رژیم غذایی کم کالری و کم چرب به شما کمک می کند تا کاهش وزن داشته و ریسک ابتلا به بیماری کبد چرب را کاهش دهید. در بهترین حالت اگر شما اضافه وزن داشته باشید، باید حداقل ۱۰ درصد از وزن بدن تان را کم کنید.
۱۲ ماده غذایی که برای کبد چرب مفید است
۱- قهوه برای کاهش آنزیم های غیر طبیعی کبد
مطالعات نشان می دهد افرادی که قهوه می نوشند و مبتلا به کبد چرب هستند دچار آسیب کبدی کمتری می شوند در مقایسه با افرادی که از این نوشیدنی کافئین دار استفاده نمی کنند. کافئین آنزیم های غیر طبیعی کبد را در افرادی که ریسک ابتلا به بیماری های کبدی دارند، کاهش می دهد.
۲- سبزیجات سبز رنگ از تجمع بافت چربی جلوگیری می کند
محققین اثبات کرده اند که کلم بروکلی می تواند از تجمع چربی در کبد موش جلوگیری کند. در حالت کلی خوردن سبزیجات بیشتر همانند اسفناج، کلم بروکسل و دیگر سبزیجات می تواند به کاهش وزن کمک کنند.
۳- توفو تجمع چربی را کاهش می دهد
طبق تحقیقی که در دانشگاه الینویز انجام شده، ثابت می کند، پروتئین سویا که در مواد غذایی نظیر توفو وجود دارد می تواند از تجمع چربی در کبد جلوگیری کند. علاوه بر این توفو حاوی چربی پایین و پروتئین بالاست.
۴- ماهی برای التهاب و سطح چربی بدن بسیار مفید است
ماهی های چرب نظیر سالمون، ساردین، تون و غزل آلا مملو از امگا ۳ هستند. اسید های چرب امگا-۳ برای متعادل کردن سطح چربی کبد و کاهش التهاب بسیار مفید است.
۵- بلغور جوی دو سر
غلات کامل نظیر بلغور جوی دو سر به بدن شما انرژی می دهد. این کربوهیدرات ها مملو از فیبر هستند که نقش موثری در کاهش وزن شما دارد.
۶- گردو
گردو سرشار از اسید چرب های امگا ۳ است. تحققیقات نشان می دهد افرادی که مبتلا به کبد چرب هستند و گردو می خورند آزمون عملکرد کبدی آن ها بهبود یافته است.
۷- آووکادو برای محافظت از کبد
آووکادو سرشار چربی های خوب است. محققین ثابت کرده اند که آووکادو حاوی ترکیبات شیمیایی است که آسیب کبدی را در شما کاهش می دهد. آووکادو همچنین سرشار از فیبر است که برای کنترل وزن مفید است.
۸- شیر و لبنیات کم چرب
لبنیات سرشار از پروتئین است که از آسیب های کبدی جلوگیری می کند
۹- مغز آفتابگردان سرشار از آنتی اکسیدان
این دانه های خوش طمع سرشار از ویتامین E و آنتی اکسیدان است که از کبد در برابر آسیب های احتمالی محافظت می کند.
۱۰- روغن زیتون و کاهش وزن
این روغن سرشار از اسید های چرب امگا ۳ است. این روغن در مقایسه با دیگر روغن ها نظیر مارگارین و کره سالم تر است. تحقیقات نشان داده است که روغن زیتون برای کاهش سطح آنزیم های کبدی و کنترل وزن مفید است.
۱۱- سیر برای کاهش وزن مفید است
این گیاه نه تنها به غذا طمع می دهد، همچنین مطالعات آزمایشگاهی اثبات می کند که مکمل پودر سیر می تواند برای کاهش وزن مفید و برای مبتلایان کبد چرب و افراد دارای علائم کبد چرب مفید است.
۱۲- چای سبز برای جذب کمتر چربی
اطلاعات بدست آمده پیرو این قضیه است که چای سبز می تواند با جذب چربی تداخل ایجاد کند، اما نتایج بدست آمده قطعی نیست. محققین در حال بررسی این موضوع هستند که آیا چای سبز می تواند چربی کبدی را کاهش داده و عملکرد کبد را بهبود دهد یا خیر. اما چای سبز به تنهایی خواص زیادی نظیر کاهش کلسترول و بهبود کیفیت خواب دارد.
۶ ماده غذایی که مبتلایان به کبد چرب باید از آن دوری کنند
اگر علائم کبد چرب را دارید و مبتلا به کبد چرب هستید باید از برخی مواد غذایی پرهیز کنید و یا به مقدار محدود مصرف کنید. این مواد غذایی در حالت کلی باعث افزایش وزن شده و قند خون را افزایش می دهد.
– الکل: الکل عامل اصلی ابتلا به کبد چرب و دیگر بیماری های کبدی است.
– شکر: از غذاهای شیرین نظیر شکلات و شیرینی، نوشابه و آب میوه ها دوری کنید. قند خون بالا به تجمع چربی در کبد کمک می کند و با مصرف بیش از اندازه کم کم با علائم کبد چرب مواجه مب شوید.
– غذاهای سرخ کردنی: این غذاها دارای کالری و چربی بالایی هستند.
– نمک: مصرف بیش از اندازه نمک بدن شما را مجبور به نگه داشتن بیش از حد آب می کند. مصرف سدیم را به روزانه کمتر از ۱۵۰۰ میلی گرم محدود کنید.
– نان سفید، برنج و ماکارونی: رنگ سفید در این مواد غذایی نشانه ای فرآوری شده ی بالای این مواد غذایی است که قند خون شما را در مقایسه با دیگر غلات کامل به علت کمبود فیبر، بیشتر افزایش می دهد.
– گوشت قرمز: بیف و غذاهای گوشتی دارای چربی اشباع شده بسیار بالایی هستند.
توصیه ها و راههای کلی برای درمان کبد چرب
درمان سریع کبد چرب
داروهایی که مقاومت به انسولین را درمان میکنند مانند متفورمین
داشتن رژیم غذایی مناسب به خصوص رژیم غذای حاوی میوه ها و سبزیجات و غذاهای کم چرب
مصرف سیر و پیاز, چغندر , کلم و..
مصرف آب لیمو ترش در آب داغ البته این روش برای افرادی که مشکل معده دارند توصیه نمی شود
کاهش وزن
خودداری از مصرف خودسرانه دارو در زمان هر نوع بیماری
مصرف ویتامین E البته به اندازه و با مشورت با پزشک
ترک مخدرات
ورزش
خودداری از مصرف مواد غذایی فریز شده – زود پز شده – ترشیجات – رب – سس ها – نمک زیاد – چای پر رنگ – فست فودها – آب همراه غذا – دوغ همراه غذا -تنقلات شور – روغن های سرخ کردنی – لبنیات پر چرب و..
توصیه های غذایی و خانگی برای کنترل و درمان کبد چرب تا حد ممکن
درمان خانگی کبد چرب با سبزیجات
میوه ها و سبزیجات مفید برای کنترل و کاهش شدت کبد چرب شامل :
انواع کلم
چغندر
رزماری
آووکادو
سیب سبز
گریپ فروت و دارابی
پاپایا
آرتیشو (کنگرفرنگی)
موز
گردو
بادام زمینی
بادام تلخ
عناب
خربزه و طالبی
عرقیات گیاهی برای درمان کبد چرب
دم کرده گل مریم:
کاهش تدریجی وزن و ورزش روزانه می تواند به گونه چشمگیری در درمان کبد چرب مفید باشد. البته توجه داشته باشید کاهش ناگهانی وزن ممکن است این مشکل را تشدید کند.
سکنجبین عنصلی :
سکنجبین عنصلی را که همان پیاز دشتی و پیاز موش است و عرب ها عنصل می گویند در سکنجبین می جوشانند و آبش را صاف می کنند و روزی یک الی دو قاشق پلو خوری به فاصله 12 ساعت مصرف می کنند.
درمان کبد چرب با عرقیات گیاهی
شاه تره و خارشتر:
عرق گیاهی شاه تره، خارشتر و کاسنی از جمله داروهای گیاهی موثر در کنترل و درمان کبد چرب به شمار می آیند. این نوشیدنی های گیاهی از آنجا که طبعی سرد و تر دارند موجب کاهش میزان کلسترول خون می شوند و در عین حال به پاکسازی کبد و بدن از سموم و مواد زائد هم کمک می کنند.
۱۰ مورد از علائم کبد چرب
۱. چاقی
یکی از نشانگرهای سندرم کبد چرب داشتن شکم بزرگتر از حد معمول است. لزوما نباید فرد چاق باشد تا به کبد چرب مبتلا باشد، اما داشتن این ناراحتی احتمال ابتلا به اضافه وزن را افزایش میدهد. این بیشتر از هر چیزی به خاطر آن است که کبد نمیتواند با تمام توان خود کار کند، که به کاهش کیفیت خون منتهی میشود. و به نوبهی خود، شخص مبتلا برای جبران این نقیصه به بیشتر خوردن روی خواهد آورد.
علل بالقوهی بسیاری برای چاقی وجود دارد، اما اگر از علائم دیگری نیز رنج میبرید بهتر است برای تشخیص به پزشک مراجعه کنید. حتی اگر به سندرم کبد چرب مبتلا نیستید اما چاق هستید، همچنان توصیه میشود هر کاری که میتوانید برای رسیدن به وزن سالم و ایدهآل انجام دهید.
۲. پرخوری
چاقی معمولا به خاطر خوردن بیش از حد و ورزش ناکافی به وجود میآید. مصرف غذا را میتواند ثابت نگه داشت اما، یکی از علائم کبد چرب پر خوری است. مبتلایان اغلب اوقات احساس گرسنگی خواهند کرد و مشتاق خوردن مقادیر بیشتری از خوراکیهای پر از قند خواهند بود. این اشتیاق است که به چاقی دامن میزند؛ مشکلی که اغلب به سندرم کبد چرب مربوط میشود.
تحت کنترل گرفتن میزان کالری که مصرف میکنید برای کمک به تنظیم میزان خوراکتان کمک خواهد کرد. قند و کربوهیدراتها، در کل، عامل اصلی چاقی به شمار میروند و همچنین خوراکیهای سرشار از چربی. پرخوری – سوای آنکه یکی از علل کبد چرب است – اساسا برای سلامتی مضر است.
۳. ادرار تیره
کبد اساسا مسئول فیلتر کردن مواد سمی و هر عنصر نامطلوب دیگری در بدن است. سندرم کبد چرب مانع از آن میشود که کبد کارش را به درستی انجام دهد، یعنی مواد سمی کمتری در سیستم بدن فیلتر میشوند. وقتی این مواد سمی از کبد زدوده نشوند، از بدن به داخل ادرار راه پیدا میکنند.
این باعث میشود رنگ ادرار تیرهتر گردد چون تعداد مواد سمی موجود در آن افزایش پیدا میکند. علاوه بر رنگ تیرهتر، همچنین ممکن است غلیظتر شود و بوی مشمئزکنندهتری به خود بگیرد و همچنین ممکن است دفع آن با درد همراه باشد. اگر شما این علائم را دارید، فارع از علت فرضی، به دنبال درمان پزشکی باشید.
۴. درد ناحیهی شکمی
درد در ناحیهی شکمی اغلب نشانهی موکدی بر بیماری کبدی است، من جمله سندرم کبد چرب. چنین دردی در سمت راست شکم احساس میشود. این درد اغلب نتیجهی خونریزی کبد است و میتواند به استفراغ منجر شود، و نشانههایی از خون در استفراغ به چشم بخورد یا حتی ممکن است مدفوع خون آلود باشد.
اگر در شکم خود درد احساس میکنید، پس توصیه میشود به دکتر مراجعه کنید. اگر همراه مدفوعتان یا از طریق استفراغ خون دفع میکنید باید فورا و به صورت اورژانسی به مراکز درمانی مراجعه کنید.
۵. یرقان (زردی)
صفرا مادهای است که توسط کبد تولید میشود و به تجزیهی چربیها کمک میکند. اما در صورت ابتلا به سندرم کبد چرب، مجراهایی که صفرا ترشح میکنند مسدود میشوند، که باعث کاهش وجود آن در سیستم بدن میشود. این امر به تولید ترکیبهای نامطلوب مختلفی منجر میشود که در سرتاسر بدن پخش میشودند، و به ناراحتی تبدیل میشوند که به آن یرقان (زردی) میگویند.
علائم زردی عبارتند از زرد شدن رنگ پوست و سفیدی چشمها. زردی ممکن است برآمدگیهای کوچک، زرد و خارشی اطراف پلک نیز ایجاد کند. این بیماری نشانهی بسیار محکمی برای وجود سندرم کبد چرب و سایر مشکلات کبدی است، و اگر از این علائم رنج میبرید بهتر است سریعا به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.
۶. تغییر رنگ چهره
علاوه بر یرقان، سندرم کبد چرب میتواند به طرق دیگری نیز بر چهرهی شما تاثیر بگذارد. وجود رگهای عنکبوتی مجموعهای از رگهای خونی نزدیک سطح پوست است که به وضوح از بیرون قابل رویت هستند. آنها چنین نامیده میشوند چون به شکل یک عنکبوت یا تار عنکبوت گسترش پیدا میکنند. آنهای نشانهی مشکلات مختلفی هستند من جمله سندرم کبد چرب.
این رگها اغلب خودشان را روی پا نشان میدهند، و همینطور ممکن است رگهای پاره شده بر روی صورت نیز مشاهده شوند. همچنین ممکن است تغییر رنگ پوست در ناحیهی گردن را تجربه کنید و همین طور ورم غدد لنفاوی گردن را. مبتلایان همچنین ممکن است تیرگی کلی پوست را تجربه کنند همراه با تغییر رنگ کف دستانشان به قرمز روشن.
۷. خستگی مفرط
بدن ما معمولا در ترمیم و بهبود مشکلاتی که ناشی از نوعی اختلال هستند خوب عمل میکند. کبد نیز از این قاعده مستثنی نیست و اگر به سندرم کبد چرب مبتلا شوید، بدنتان حالت ترمیمی به خود خواهد گرفت. برای کمک به این حالت، خون فراوانی به کبد فرستاده خواهد شد تا اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز آن تامین شود.
اما در اولویت بندی اکسیژن و مواد مغذی برای کبد، منابع لازم از سایر ارگانهایی که این مواد را دریافت کردهاند تامین میشود. این امر میتواند باعث شود احساس کنیم انرژیمان کم شده است، و وقتی مغز تمام نیازهایش برآورده نشود، ممکن است دچار گیجی نیز بشویم و در تمرکز با مشکل روبرو شویم. در این صورت، برای بهبود کبدمان به کمک نیاز خواهیم داشت تا منابع بتوانند دوباره به نحو متعادل و مساوی توزیع شوند.
۸. آسیت (آب آوردگی شکم)
آسیت نامی است که به جمع شدن و احتباس بیش از حد مایعات در ناحیهی شکم اطلاق میشود. این ناراحتی یکی از نشانههای حتمی بیماری کبدی، من جمله سندرم کبد چرب است. به خاطر فشاری که بر روی ارگانهای داخل توسط این آب اضافی وارد میشود، ممکن است نفس کشیدن برای فرد مبتلا دشوار شود.
به علاوه، مقداری از این آب اضافی ممکن است به خاطر جاذبه به سمت پاها و غوزک پا کشیده شود. چنین علائمی نشانههایی واضح از وجود مشکلات جدی بالقوه هستند و بهتر است در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. درمان این مشکل اغلب شامل تجویز ادرارآورها میشود تا به بیمار کمک کن آب اضافی را دفع کند، هرچند مهمتر از همه آن است که ریشهی بیماری را درمان و برطرف کنیم.
۹. ضعف عضلانی
یکی از مسئولیتهای کبد کمک به سوخت و ساز پروتئینهایی است که برای عضلات فراهم آورده شدهاند. سندرم کبد چرب مانع از انجام این فرایند، و منجر به تامین ناکافی پروتئین میشود. این امر، به نوبهی خود باعث تحلیل رفتن عضلات میشود، و باعث میشود شخص مبتلا به وضوح لاغرتر و جسما ضعیفتر شود.
ضعف عضلانی معمولا در نتیجهی سندرم کبد چرب و در مرحلهی پیشرفتهی آن، اتفاق میافتد. این اساسا برای سلامتی شما بسیار خطرناک است و بهتر است در صورت تجربهی این علائم در اسرع وقت برای کمک گرفتن به پزشک مراجعه کنید. علاوه بر کاهش عضلانی، هر نوع کاهش وزن ناگهانی و ناخواستهای را باید به عنوان یک زنگ خطر و هشدار به حساب آورد.
۱۰. وراثت
هرچند وراثت یک علامت به شمار نمیآید، اما سابقهی این ناراحتی در خانواده نشانهای از آن است که شما نیز ممکن است به این بیماری مبتلا شوید. این بالاخص زمانی صادق است که شما به علائمی مربوط به این ناراحتی دچار شوید و در تشخیص پزشکی میتواند کمک کننده باشد. اگر واقعا میدانید که اعضای خانوادهتان به سندرم کبد چرب مبتلا بودهاند، بهتر است این قضیه را با پزشکتان در میان بگذارید.
اگر سابقهی بیماری خانوادگی دارید، پس بهتر است بیشتر احتیاط کنید تا از تشدید ناراحتی جلوگیری کنید. این یعنی رژیم غذایی سالم و عدم مصرف الکل. خوراک سالم میتواند به هر کسی – و نه فقط افراد مستعد به لحاظ وراثتی – کمک کند از ابتلا به این بیماری پیشگیری کند.
کبد یکی از بزرگترین اعضای بدن است و وظیفه دارد هر آنچه که میخوریم یا مینوشیم را فیلتر کند تا مواد سمی و مضر وارد خون نشود. انباشته شدن مقدار زیادی چربی در کبد، در دراز مدت منجر به آسیب دیدن این عضو حیاتی میشود.
کبد چرب یا استئاتوز کبدی، همانطور که از اسمش پیداست، اختلالی ناشی از تشکیل چربی در کبد است. البته وجود درصد کمی چربی در کبد طبیعی است اما مقدار زیاد آن میتواند تهدیدی برای سلامتی باشد.
کبد یکی از بزرگترین اعضای بدن است و وظیفه دارد هر آنچه که میخوریم یا مینوشیم را فیلتر کند تا مواد سمی و مضر وارد خون نشود. انباشته شدن مقدار زیادی چربی در کبد، در دراز مدت منجر به آسیب دیدن این عضو حیاتی میشود.
علائم اولیهی کبد چرب زمانی مشاهده میشود که بیش از 5 درصد از سلولها با چربی درگیر شده باشند.
کبد میتواند با ساخت مجدد سلولهای جدید، بازسازی شود اما آسیب مکرر سلولها باعث بروز زخمهای دائمی میشود که به آن سیروز کبدی میگویند.
براساس آمار رئیس شبکه هپاتیت ایران 40 درصد ایرانیان مبتلا به کبد چرب هستند. چاقی مهمترین عامل ابتلا به کبد چرب است 80 تا 90 درصد افرادی که چاقی مفرط دارند به این بیماری مبتلا میشوند.
علائم کبد چرب چیست؟
این بیماری ممکن است در مراحل اولیه علائم واضحی نداشته باشد اما با پیشرفت آن ممکن است بیمار احساس خستگی زیاد یا ناراحتی در ناحیه شکم داشته باشد. ورم کبد هم در مراحل پیشرفتهی بیماری شایع است که پزشک با معاینه به آن پی میبرد. علائم بیماری کبد چرب اغلب به شرح زیر است:
کاهش اشتها
کاهش وزن
درد در ناحیه شکم
ضعف فیزیکی
خستگی مفرط
سرگیجه
اگر بیماری تا مرحلهی سیروز کبدی پیشرفت کند، علائمی مانند:
زردی پوست و چشمها
خونریزی غیرعادی
ورم شکم
نیز اضافه میشوند.
علت بروز کبد چرب چیست؟
رایجترین علت این بیماری مصرف زیاد الکل است اما این بیماری بین افرادی که الکل مصرف نمیکنند نیز به همان شدت رایج است. اضافه وزن و چاقی مفرط، مصرف زیاد قند و شکر، سطح بالای تریگلیسیرید، دیابت، فعالیت فیزیکی کم و ژنتیک از دیگر عوامل مؤثر در بروز این بیماری است.
چه کسانی در معرض بیماری کبد چرب قرار دارند؟
افرادی که اضافه وزن دارند
کسانی که مبتلا به دیابت نوع 2 هستند
کسانی که نوشیدنیهای الکلی مینوشند
افرادی که داروهایی مانند استامینوفن را بیشتر از دوز تجویز شده مصرف میکنند
کسانی که کلسترول بالا دارند
زنان باردار
مبتلایان به سندرم متابولیک
کسانی که فعالیت فیزیکی کمی دارند
افرادی که سوتغذیه دارند.
تشخیص کبد چرب چگونه است؟
معاینه فیزیکی
اگر کبد ملتهب شده باشد، پزشک با معاینه به ورم کبد پی میبرد. زمانی که به پزشک مراجعه کردید حتما او را در جریان علائم اولیهای که تجربه کردهاید قرار بدهید تا روند تشخیص بیماری سریع شود.
آزمایش خون
اگر آنزیمهای کبد در خون بیشتر از حد معمول باشد، التهاب کبد تشخیص داده میشود که ممکن است لزوما کبد چرب نباشد.
معاینات تصویری
از دیگر روشهای تشخیص بیماری کبد چرب، معایناتی مانند سیتیاسکن و ام-آر-آی است.
بیوپسی کبد
بیوپسی بهترین روش شناخته شده برای بیماریهای کبد است. در این روش قسمت بسیار کوچکی از بافت کبد توسط پزشک برداشته شده و مورد آزمایش قرار میگیرد.
درمان بیماری کبد چرب
تحقیقات برای یافتن داروی درمان کبد چرب همچنان ادامه دارد اما لازم است اقداماتی جهت کاهش عوامل ریسک ابتلا به بیماری انجام شود:
خودداری از مصرف الکل
تنظیم کلسترول و کاهش مصرف قند و شکر و چربیهای اشباع شده
فعالیت بدنی و کاهش وزن
تنظیم قند خون
در اغلب موارد کبد چرب با علائم و روشهای درمانی که وجود دارد، به دیگر بیماریهای کبدی تبدیل نمیشوند اما اگر این بیماری تحت درمان قرار نگیرد، میتواند به سیروز و درنهایت به سرطان کبد تبدیل شود. داشتن یک رژیم غذایی سالم و کاهش عوامل یاد شده، میتواند گام مؤثری برای جلوگیری یا تسریع روند بهبود این بیماری باشد.