منظور از شکم حاد چیست؟
شکم حاد (acute abdomen) وضعیت دشواری در کار طبابت محسوب می‌شود. نخستین سؤالی که باید پاسخ داده شود این است که آیا نیاز به جراحی فوری وجود دارد یا خیر. بنابراین ارزیابی سریع ضروری است تا مداخله در بیمارانی که به آن نیاز دارند به تعویق نیفتد. بهتر است حتی در موارد مشکوک، پیش از تأیید تشخیص، به کمک بررسی‌های آزمایشگاهی و پرتونگاری، در همان مراحل اولیه، مشاوره جراحی درخواست شود.
شکم حاد بر اثر التهاب ناگهانی، سوراخ شدگی روده، انسداد یا انفارکتوس اعضای داخل شکمی ایجاد می‌شود. با این حال بسیاری از اختلالات خارج شکمی نظیر پنومونی، انفارکتوس قلبی، سنگ کلیه و برخی اختلالات متابولیک ممکن است درد شکمی حاد ایجاد کنند.
احتمال دارد در مراحل اولیه شکم حاد، یافته‌های چندانی مشاهده نشود. همچنین توجه به این نکته ضروری است که بیماران دچار اختلالات مزمن خوشخیم، ممکن است با درد شدیدی به بخش اورژانس مراجعه کنند که با یافته‌های جسمانی هماهنگی ندارد. در شکم حاد پرسش در مورد سابقه‌ی طبی قبلی، به خصوص جراحی‌های شکمی قبلی اهمیت دارد. در واقع بیماری که با درد کرامپی ناگهانی و اتساع شکم مراجعه کرده است ممکن است دچار انسداد روده ناشی از چسبندگی‌ها یا فتق مختنق باشد. همچنین معاینه‌ی کامل بیمار، جستجوی یرقان، ضایعات پوستی یا شواهد بیماری مزمن کبد ضرروی است.
از تستهای آزمایشگاهی، شمارش کامل سلول‌های خون (CBC) همراه با شمارش افتراقی آنها، آزمایش کامل ادرار و سنجش آمیلاز، لیپاز، بیلیروبین و الکترولیت‌ها سرم ضروری است. بررسی‌های دیگری نیز ممکن است انجام شوند، اما معمولاً کمکی به تصمیمگیری سریع که برای شکم حاد لازم است، نمی‌کنند. بالا رفتن تعداد گویچه‌های سفید خون نشاندهنده‌ی بیماری التهابی است و مقادیر بسیار بالا، جزو خصوصیات کاملاً تیپیک ایسکمی حاد رودهای است. بالا رفتن غلظت آمیلاز سرم معمولاً نشان دهنده‌ی پانکراتیت حاد است اما زخم سوراخ شده یا ترومبوز مزانتریک نیز ممکن است منجر به افزایش آمیلاز خون (hyperamylasemia) شوند.
بررسی پرتونگاری بخش مهمی از بررسی بیمار دچار شکم حاد است. عکس شکم در نشان دادن طرح گاز داخل شکم مفید است و عکس ایستاده که دیافراگم را دربر بگیرد یا عکس خوابیده به پهلوی چپ (left lateral decubitus). ممکن است هوای داخل شکم را نشان دهند. سونوگرافی برای تشخیص کله سیستیت حاد یا آپاندیسیت مفید است. به دلیل پیشرفت اسکنرها، امروزه CT اسکن ارزشمندتر شده است، انجام CT- اسکن زودرس، امکان تشخیص زودرس یک بیماری شکمی را که ممکن است، گاهی مورد شک نباشد، فراهم می‌کند.
