مننژیت باکتریایی چیست و چه علائم و نشانه‌هایی دارد؟ راه‌های تشخیص و درمان

چه بیماری‌های دیگری شبیه مننژیت باکتریایی هستند؟

• مننژیت ویروسی
• مننژیت قارچی
• مننژیت سلی
• آنسفالیت هرپسی
• عفونت ویروسی که با میالژی همراه است.
• آبسه‌های مغزی
• آمپیم ساب‌دورال
• سپسیس
• مننژیت کارسینوماتوز

چگونگی ایجاد و علت‌های مننژیت باکتریایی

• عفونت به طور تیپیک با گسترش خونی از نواحی مخاطی (مثل نازوفارنکس، دستگاه تنفسی، دستگاه گوارشی، دستگاه ژنیتال) صورت می‌گیرد، همچنین ممکن است با گسرتش مجاورتی باشد (مثل عفونت گوش و شکستگی جمجمه).
• شایع‌ترین عوامل عفونت استرپتوکوک نومونیه، نایسریا مننژیتیدیس و هموفیلوس آنفلوآنزا هستند.
• بزرگسالان: استرپتوکوک نومونیه – نایسریا مننژیتیدیس، لیستریا مونوسیتوژن
• استرپتوکوک نومونیه: دیپلوکوک گرم مثبت، از ناحیه ناروفارنکس به جریان خون و سپس تا مننژ در بزرگسالان گسترش می‌یابد، به‌خصوص آنهایی که سیستم ایمنی‌شان به طور خفیفی ضعیف‌شده است (مثل دیابتی‌ها، الکلی‌ها، عفونت HIV، سینوزیت مزمن، عفونت گوش میانی، سن بالا)
• نایسریا مننژیتیدیس: دیپلوکوک گرم منفی؛ در ناروفارنکس کولونیزه می‌شود؛ می‌تواند به طور سریعی در جریان خون افراد مستعد گسرتش یابد؛ ممکن است منجر به مننژیت اپیدمیک شود، یا ممکن است خود به خود یا منفرد باشد.
• لیستریا منوسیتوژن: به طور ضعیفی گرم مثبت؛ اغلب در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف‌تر دیده می‌شود؛ اما ممکن است اسپورادیک باشد.
• بچه‌ها: هموفیلوس آنفلوآنزا شایع بود، اکنون به علت واکسیناسیون نادر است.
• نوزادان: coli
• نوزادان و خانم‌های حامله: استرپتوکوک گروه B

علایم و نشانه‌های بالینی مننژیت باکتریایی

• سه‌گانه کلاسیک تب، سردرد، مننژیس موس (سفتی گردن)
• اختلال مغزی با کنفوزیون شروع می‌شود و ممکن است به استوپور و کما پیشرفت کند.
• دلیریوم
• تشنج
• اختلال اعصاب کرانیال (مثل دوبینی)
• در موارد مننگوکوک، سپسیس و کلاپس گردش خون می‌تواند رخ دهد قبل از اینکه عفونت مننژی واضح شود.
• پتشی و پورپورا به خصوص در مننگوکوک رخ می‌دهد.

چگونه بیماری مننژیت باکتریایی را تشخیص بدهیم؟ روند و شیوه بررسی

• مطالعات اولیه شامل CBC، کشت‌های خونی و CXR
• CT اسکن باید ابتدا جهت ردکردن ادم مغزی یا ضایعه توپر انجام شود. با وجود این، وقتی که مننژیت به‌طور قوی مورد شک است. تصویربرداری نباید کشیدن مایع مغزی-نخاعی را به تأخیر بیندازد.
• پونکسیون لومبار با آنالیز CSF کلید تشخیصی است.
• به صورت پلئوسیتوزیس واکنشی تظاهر می‌کند (افزایش سلول‌ها)
• WBC ها افزایش می‌یابد (اگرچه ممکن است در فاز اولیه کم باشد)
• %90 < PMN معمولاً وجود دارد. با وجود این لیستریا تعداد کمتر PMN و میزان لنفوسیت بیشتری را نشان می‌دهد.
• پروتئین معمولاً بالای 100 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.
• گلوکز CSF کمتر از 50% گلوکز خون است.
• رنگ‌آمیزی گرم باید به صورت اورژانس انجام شود.
• به‌دست‌آوردن کشت همراه با تعیین حساسیت
• تعیین کردن DNA باکتری به وسیله PCR می‌تواند مفید باشد.
• MRI با تزریق ممکن است ادم مغزی یا تقویت مننژی غیرطبیعی را نشان دهد؛ سینوس‌ها معمولاً قابل مشاهده‌اند.

راه‌های درمان مننژیت باکتریایی

• تجویز سریع ضد میکروب‌های داخل وریدی تجربی که سطح بالایی را در CSF ایجاد کنند ضروری است.
• وانکومایسین به اضافه یکی از داروهای سفتریاکسون، سفوتاکسیم یا مروپنم درمان انتخابی است.
• آنتی‌بیوتیک‌هایی که وقتی ارگانیسم تشخیص داده شده تجویز می‌شود:
• استرپتوکوک نومونیه: سفتریاکسون، سفوتاکسیم، یا پنی‌سیلین برای 2 هفته
• نایسریا مننژیتیدیس: پنی‌سیلین، آمپی‌سیلین، سفتریاکسون برای 10-7 روز
• لیستریا: آمپی‌سیلین همراه جنتامایسین برای 21-14 روز
• هموفیلوس آنفلوآنزا: سفتریاکسون یا کلرامفنیکل برای 10-7 روز
• گروه B استرپتوکوک: پنی‌سیلین، آمپی‌سیلین یا وانکومایسین برای 21-14 روز
• زمانی که ادم مغزی قابل توجه وجود داشته باشد. تجویز کورتیکواستروئید یک انتخاب درمانی خواهد بود.
• پروفیلاکسی ریفامپین برای هر فردی که در معرض عفونت با نایسریا مننژیتیدیس قرار

پیش‌آگهی/ عوارض

• مرگ و میر در بزرگسالان 25-15% است، در بچه‌ها این میزان 15-5% است.
• عوارض بسیار شایع است و شامل سکته مغزی، ادم مغزی، هیدروسفالوس، سپسیس و شوک سپتیک و DIC، ARDS می‌شود.
• واکسن جهت هموفیلوس آنفلوآنزا، استرپتوکوک نومونیه و نایسریا مننژیتیدیس در دسترس است.
• باکتریمی نایسریا مننژیتیدیس پیش‌زمینه درگیری مننژ است و ممکن است خیلی شدید باشد که منجر به مرگ از طریق کولاپس گردش خون می‌شود. با پورپورا یا پتشی روی پوست تشخیص داده می‌شود و با هیپوتانسیون همراه است. از دست‌دادن عضو یک عارضه ثانوی بالقوه به علت گانگرن است.
• اختلال عصب کرانیال، شامل کری ممکن است در بچه‌ها رخ دهد.
• تشنج در کمتر از 10% موارد رخ می‌دهد.