پانکراتیت یا التهاب لوزالمعده چه علایمی دارد و چطور تشخیص داده می‌شود؟
التهاب لوزالمعده (پانکراتیت؛ pancreaitis) ممکن است با یا بدون نشانه باشد و در اثر هضم بافت لوزالمعه به وسیله آنزیم‌های خود آن روی می‌دهد.
پانکراتیت یا التهاب لوزالمعده به دو نوع حاد یا مزمن ایجاد می‌شود.
پانکراتیت حاد معمولاً در اثر وجود سنگ صفراوی یا نوشیدن مقادیر زیاد الکل، ازدیاد تری‌گلیسرید خون، انجام ERCP به ویژه پس از مانومتری صفراوی، ضربه (به ویژه ضربه‌های بسته شکمی)، پس از اعمال جراحی شکمی و غیرشکمی مصرف بعضی داروها و برخی علل دیگر ایجاد می‌شود.
علایم پانکراتیت حاد عبارتند از:
درد قسمت بالای شکم به مدت چند روز (درد ممکن است شدید باشد و به شکل دائمی درآید و به پشت یا سایر نواحی بدن انتشار یابد؛ متورم و حساس شدن شکم؛ تهوع؛ استفراغ؛ تب؛ نبض سریع.
موارد شدید بیماری ممکن است موجب کم‌آبی بدن؛ کاهش فشار خون، نارسایی قلب، ریه یا کلیه شود. در صورت بروز خونریزی در لوزالمعده، شوک و گاهی مرگ روی می‌دهد.
پانکراتیت مزمن در صورت ادامه آسیب لوزالمعده و حمله آنزیم‌های گوارشی به لوزالمعده و بافت‌های مجاور و تخریب آنها ایجاد می‌شود. علت معمول پانکراتیت مزمن خوردن طولانی مدت الکل است ولی ممکن است حتی به دنبال یک حمله حاد پانکراتیت (به ویژه در صورتی که مجاری لوزالمعده آسیب ببینند) روی دهد. سایر علل پانکراتیت مزمن عبارتند از: انسداد یا باریک شدن مجرای لوزالمعده در اثر ضربه یا تشکیل کیست‌های کاذب؛ توارث؛ علل ناشناخته؛ اختلالات مادرزادی؛ بیماری سیستیک فیبروزیس؛ بالابودن کلسیم خون؛ ازدیاد چربی یا تری‌گلیسیرید خون؛ مصرف بعضی داروها و بعضی بیماری‌های خود ایمنی.
علایم پانکراتیت مزمن عبارتند از:
درد شکم (در اعلب موارد)؛ تهوع و استفراغ؛ کاهش وزن؛ وجود مدفوع چرب؛ ایجاد دیابت در صورت آسیب دیدن سلول‌های جزایر لانگرهاس.
درمان‌های مرسوم
پزشک پس از تشخیص بیماری، بر اساس نوع آن به درمان می‌پردازد.
تشخیص پانکراتیت حاد با استفاده از شرح حال بیمار، معاینه فیزیکی و نیز اندازه‌گیری مقدار آمیلاز و لیپاز خون (که هر دو جزو آنزیم‌های گوارشی ساخته شده به وسیله لوزالمعده هستند و در خلال حمله حاد پانکراتیت حداقل 3 برابر افزایش پیدا می‌کنند) صورت می‌گیرد.
مقدار گلوکز، کلسیم، منیزیم، سدیم، پتاسیم و بیکربنات خون نیز ممکن است در پانکراتیت حاد تغییر یابد. می‌توان از سونوگرافی شکم (از نظر وجود سنگ‌های صفراوی) و CAT scan (توموگرافی کامپیوتری محوری)(به منظور بررسی التهاب یا تخریب لوزالمعده و نیز تشخیص محل کیست‌های کاذب) نیز استفاده کرد.
تشخیص پانکراتیت مزمن مشکل است ولی معمولاً می‌توان با استفاده از آزمایش‌های عملکرد لوزالمعده، سونوگرافی، ERCP و حمله CAT scan به تشخیص رسید.
درمان، به شدت حمله پانکراتیت حاد بستگی دارد. معمولاً در صورت ایجاد نشدن عوارض کلیوی یا ریوی پانکراتیت حاد خودبه‌خود بهبو می‌یابد و فقط به درمان نگهدارنده و پیشگیری از عوارض نیاز دارد. بستری کردن بیمار در بیمارستان به منظور جایگزینی مایعات وریدی ضروری است.
در صورت وجود کیست‌های کاذب لوزالمعده می‌توان آنها را تخلیه یا با عمل جراحی خارج کرد.
درمان، عبارت است از تجویز مسکن، رژیم غذایی پرکربوهیدارت و کم‌چربی؛ مصرف آنزیم‌های لوزالمعده همراه با هر غذا؛ تزریق انسولین در موارد بالا بودن قند خون؛ انجام عمل جراحی (که در بعضی موارد، برای تسکین درد ضرورت پیدا می‌کند و از طریق آن، ترشخات، تخلیه و احتمالاً بخشی از لوزالمعده برداشته می‌شود.)
التهاب لوزالمعده چه عوارضی دارد؟
عوارض پانکراتیت حاد عبارتند از: دشوار شدن تنفس (و درنتیجه، کاهش اکسیژن خون و بافت‌ها)، استفراغ مداوم، ایجاد عفونت، نارسایی کلیه.