کمبود ویتامینی چه عوارض مغزی و علائم و نشانه‌هایی دارد؟
چه بیماری‌های دیگری شبیه کمبود ویتامینی هستند؟
- دژنراسیون مختلط تحت حاد: دیگر اشکال آتاکسی حسی، تابس دورسالیس و دیابت ملیتوس
- سندرم ورنیکه کورساکوف: استروک ایسکمیک جریان خون خلفی، نئوپلاسم حفرهٔ خلفی با هیدورسفالی غیرارتباطی
- پلی‌نوروپاتی تغذیه‌ای:
- علل دیگر نوروپاتی اکسونال، به‌طور عمده توکسیک و متابولیک
چگونگی ایجاد و علت‌های کمبود ویتامینی
- دژنرسانس تحت حاد مرکب طناب نخاعی: دمیلیناسیون ستون‌های خلفی و جانبی طناب نخاعی ناشی از اختلال جذب ویتامین B12 ثانویه به فقدان فاکتور داخلی
- سندرم ورنیکه – کورساکوف: نکروز قرنیهٔ خون‌ریزی‌دهنده با آسیب نورونی، دمیلیناسیون و آستروسیتوز در تالاموس‌های دوطرف، ورمیس مخچه و ماده خاکستری جنب قنات مغزی مغز میانی ناشی از کمبود ویتامین B12، که به طور شایع در افراد الکلیک دیده می‌شود.
- جراحی باریاتریک برای کاهش وزن ممکن است منجر به کمبود ویتامین B12 و تیامین شود.
علایم و نشانه‌های بالینی کمبود ویتامینی
- دژنراسیون مختلط حاد: پارستزی که با آتاکسی حسی، ضعف پیش‌رونده پاها و علایم روان‌پزشکی متغیر همراهی می‌شود. حس وضعیت و ارتعاش قبل از درد و حرارت از بین می‌روند. آنمی مگالوبلاستیک ممکن است موجود باشد.
- سندرم ورنیکه کورساکوف: آتاکسی تنه‌ای، فلج عضلات خارج چشمی و اختلال حافظه کوتاه‌مدت
- پلی‌نوروپاتی تغذیه‌ای: پارستزی، سوزش پاها، ضعف شامل افتادگی و آتاکسی حسی
- کمبود ویتامین B12 ممکن است ایجاد پلی‌نوروپاتی منفرد یا دمانس نماید.
چگونه کمبود ویتامینی را تشخیص بدهیم؟ روند و شیوه بررسی
- دژنراسیون مختلط تحت حاد:
- یافته‌های آزمایشگاهی شامل سطوح پایین ویتامین B12 و سطوح افزایش‌یافتهٔ متیل موالونیک اسید و هوموسیستئین هستند.
- وجود آنتی‌بادی بر ضد سلول‌های جداری، ضدفاکتور داخلی
- تست شیلینگ برای ارزیابی از نظر وجود فاکتور داخلی
- سندرم ورنیکه کورساکوف و پلی‌نوروپاتی تغذیه‌ای:
- تشخیص بر اساس شرح حال و معاینه فیزیکی داده شده و به وسیلهٔ پاسخ به درمان تأیید می‌شود.
- EMG ممکن است کاهش قابل توجه در آمپلی‌تود و کندی خفیف تا متوسط در هدایت عصبی را نشان دهد.
راه‌های درمان کمبود ویتامینی
- کمبود ویتامین B12 و دژنرسانس مختلف تحت حاد: کاربرد داخل عضلانی ویتامین B12 به صورت دوبار در هفته برای ۲ هفته، سپس هفتگی برای ۳ ماه، سپس به صورت ماهیانه
- سندرم ورنیکه- کورساکوف: تیامین (ویتامین B1) وریدی به صورت روزانه برای ۳ روز سپس تکمیل آن با ویتامین ب‌کمپلکس خوراکی
- به منظور پیشگیری از تشدید حاد سندرم ورنیکه همیشه تیامین را قبل از گلوکز وریدی تجویز کنید.
- پلی‌نوروپاتی تغذیه‌ای: رژیم غذایی کاملاً متعادل به اضافه مکمل مولتی‌ویتامین با ویتامین ب‌کمپلکس
پیش‌آگهی/ عوارض
- با درمان سریع، اکثر نقایص اکتسابی در عرض هفته‌ها تا ماه‌ها برگشت می‌نمایند.
- کمبود درمان‌نشدهٔ ویتامین B12 و B1 منجر به آسیب CNS غیرقابل برگشت، دمانس و ناتوانی در سر پا ایستادن می‌شود.
- پلی‌نوروپاتی درمان‌نشده ممکن است منجر به ناتوانی ناشی از نوروپاتی حرکتی چند کانونی و در موارد شدید کاردیومیوپاتی شود.
