بیماری منیر چیست؟ چه علایمی دارد و چطور باید درمان شود؟

– بیماری مِنیِر نخستین بار به وسیله پراسپر مِنیر – Prosper Meniere)، پزشک فرانسوی – ۱۸۶۲- ۱۷۹۹) معرفی شد. بیماری مِنیِر، نوعی اختلال مزمن گوش داخلی است که با حملات عودکننده سرگیجه، کاهش شنوایی پیشرونده حسی عصبی – که ممکن است دو طرفه باشد) و وزوز گوش شناخته می‌شود.

• سرگیجه ممکن است به شکل حملات شدید احساس چرخش محیط همراه با تهوع و استفراغ بروز کند.

– حملات بیماری اغلب ناگهانی است و چند دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد و موجب سرگیجه شدید، عدم تعادل احساس فشار در گوش مبتلا و حرکات پرشی غیرطبیعی چشم‌ها – نیستاگموس) می‌شود.

– سرگیجه ممکن است به شکل مداوم و یا فقط در طول حمله وجود داشته باشد. در بین حمله‌ها ممکن است شنوایی بهبود پیدا کند ولی در اثر تکرار حملات بدتر می‌شود. با گذشت زمان، تعداد حملات افزایش می‌یابند.

– سن شیوع بیماری 20 تا 60 سالگی و میزان ابتلای زنان و مردان، مساوی است.

– معمولاً بیماری مِنیِر فقط یک گوش را مبتلا می‌کند. در این بیماری، حجم مایع در داخل بخشی از گوش داخلی موسوم به لابیرنت تغییر می‌کند. لابیرنت از دو بخش استخوانی و غشایی تشکیل می‌شود و بخش غشایی به وسیله بخش استخوانی محصور شده و وظیفه آن شنوایی و برقراری تعادل بدن است. لابیرنت غشایی از مایعی به نام «اندولنف» پر شده است که با حرکت سر، حرکت می‌کند و در نتیجه، گیرنده‌های عصبی واقع در لابیرنت غشایی، پیام‌هایی درباره حرکت بدن را به مغز می‌فرستند. افزایش اندولنف به «هیدروپس اندولنفاتیک» یعنی تورم و اتساع لابیرنت غشا منجر می‌شود و در نتیجه، علایم بیماری مِنیِر بروز می‌کند.

دانشمندان، عوامل محیطی، مانند آلودگی صوتی، عفونت‌ها ویروسی و عوامل زیستی را از علل احتمالی بیماری مِنیِر دانسته‌اند.

• ­ سرگیجه بیماری مِنیِر، دَوَرانی و ناتوان کننده است و بیمار را مجبور به دراز کشیدن می‌کند. حملات سرگیجه منجر به تهوع شدید و استفراغ و تعریق شود و اغلب بدون علایم هشداردهنده یا با علایم هشداردهنده ناچیز آغاز می‌شود.

– ممکن است فرد مبتلا به بیماری مِنیِر برای مدت طولانی دچار کاهش شنوایی و عدم تعادل باشد. گاهی سردرد، ناراحتی شکمی و اسهال نیز وجود دارد.

امروزه جدود 615000 مورد بیماری مِنیِر در ایالات متحده تشخیص داده شده است و هر ساله حدود 45500 مورد جدید تشخیص داده می‌شود.

درمان‌های مرسوم

– پس از تشخیص بیماری به وسیله پزشک متخصص و بر اساس سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی، آزمایش شنوایی و تعادلی، آزمایش ABR – اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی عصب شنوایی و ساقه مغز) و الکتروکوکلئوگرافی – ثبت فعالیت الکتریکی گوش داخلی در پاسخ به صدا)، درمان آغاز می‌شود.

– بیماری منیر در حال حاضر علاج قطعی ندارد ولی اغلب با محدودکردن احتباس مایعات بدن از طریق رژیم غذایی کم‌نمک یا بدون‌نمک و عدم مصرف کافئین یا الکل یا با مصرف دارو می‌توان نشانه‌های بیماری را کنترل کرد. نکشیدن سیگار در بعضی افراد شدت نشانه‌ها را کاهش می‌دهد، تجویز داروی مدر، یک دوره کوتاه کورتون و نیز استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های معروف «جنتامایسین» یا «استرپتومایسین» – واردکردن مستقیم جنتامایسین در فضای گوش داخلی یا تزریق آمپول استرپتومایسین از روش های درمان طبی بیماری مِنیِر در سراسر جهان است. جنتامایسین و استرپتومایسین بر سلول‌های مویی گوش داخلی – مسئول تعادل بدن) اثر سمی اعمال می‌کنند و جنتامایسین می‌تواند بر سلول‌های مویی حلزون شنوایی هم اثر کند و باعث کاهش شنوایی شود. در واقع از عارضه جانبی این دو آنتی‌بیوتیک برای درمان سرگیجه بیماری مِنیِر استفاده می‌شود.

– درمان جراحی برای کنترل سرگیجه به مواردی اختصاص می‌یابد که به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهند. درمان جراحی عبارت است از کاهش فشار کیسه اندولنفاتیک، قطع‌کردن لابیرنت و برش عصب دهلیزی گوش.

– متأسفانه درمان مؤثری برای کاهش شنوایی، وزوز گوش و احساس پری گوش موجود در بیماری مِنیِر وجود ندارد.

– می‌توان از آنتی‌هیستامین‌ها به منظور کاهش دفعات حمله سرگیجه استفاده کرد.

درمان تغذیه‌ای

– محدود کردن سدیم رژیم غذایی به ۲ گرم در روز؛ پرهیز از آشامیدن مقدار زیاد آب؛ محدود کردن کلسیم – باید کلسیم فقط در موارد نیاز مصرف شود)؛ ماهی و گوشت نمک سود شده، هویج، باقلا و کشمش نباید مصرف شوند.

– از تخم مرغ، گوشت و نان بی‌نمک می‌توان به طور منظم و مناسب به طور دایمی استفاده کرد.

– موادی مثل کدو، چغندر، گل‌کلم، شاهی، جعفری، طالبی، توت فرنگی، لیموترش، هلو، انجیر، ترب، تربچه و بادام‌زمینی را می‌توان دو بار در هفته مصرف نمود.

– گندم، برنج، سیب‌زمینی، میوه و سبزیجات، از جمله مواد بی‌خطر در بیماری مِنیِر هستند.

– باید تا حد امکان تمام غذاها را بدون نمک مصرف کرد.

– بیمارانی که برای پایین آوردن فشار در دستگاه اندولنفاتیک گوش از داروهای مُدرّ – مثل هیدروکلروتیازید) استفاده می‌کنند. به دلیل اینکه این داروها پتاسیم خون را کاهش می‌دهند، باید به منظور جلوگیری از بروز عوارض ناشی از کمبود پتاسیم، مواد غذایی سرشار از پتاسیم، مانند موز، گوجه‌فرنگی و پرتقال مصرف کنند.

– پرهیز از مواد کافئین دار، مانند نوشابه، قهوه و چای پررنگ توصیه می‌شود.

– چه بیماری‌هایی می‌توانند موجب بروز بیماری مِنیِر شوند؟

– اختلال عملکرد کیسه اندولنفاتیک گوش داخلی که منجر به بیماری مِنیِر می‌شود ممکن است ثانویه به عفونت، ضربه، بیماری‌های خود ایمنی، علل التهابی یا تومورها باشد ولی در اکثر موارد، علل ناشناخته موجب بروز بیماری مِنیِر می‌شوند.