تشخیص بیماری ون گوگ

در این که ون گوگ نقاش هلندی بیمار بوده، جای شکی نیست. در این مورد توضیحات بسیاری داده شده است و علل زیادی برای آن بر شمرده‌اند. یکی از دلایل بیماری‌اش را مسمومیت ناشی از الکل دانسته‌اند. ظاهراً این دلیل از سایر علل محکم‌تر است، اما به هر حال نمی‌تواند توضیحی کافی برای همه اختلالات موجود در این نقاش باشد. فرضیه‌های دیگری هم وجود دارند، یکی از آن‌ها این است که نقاش مبتلا به روان‌پریشی شیدایی-افسردگی بوده است. اما تاکید بر این موضوع با توجه به روان‌پزشکی پس از مرگ کمی دشوار به نظر می‌رسد.

دو دانشمند دیگر فرضیه دیگری را پیشنهاد می‌کنند: احتمالاً نقاش از یک بیماری ژنتیکی سوخت و سازی به نام پروفیری (پورفیزی، نقص سرشتی در متابولیسم است که احتمالاً ارثی است. در پورفیری متناوب تغییرات مرضی در نسوج عصبی و عضلانی پدیدار می‌شود و در پورفیری مادرزادی حساسیت به نور وجود دارد) حاد متناوب رنج می‌برده است. از نظر بالینی، بیماری به صورت بحران‌های تظاهر می‌کند که همراه با بی‌خوابی، بی‌اشتهایی، دردهای روده‌ای، یبوست، پادرد و هذیان‌های توام با توهم است. گاهی در پی بحران‌ها فلجی‌های مرگ‌زا پدید می‌آیند.

پاره‌ای از این علایم در پرونده پزشکی نقاش وجود دارد: اختلال‌های گوارشی و مکرر، یبوست، در یک مورد حاد منجر به عمل جراحی شده، توهم‌های دیداری و شنیداری و البته روان‌رنجوری (نوِروُز). اما جالب این است که این علائم در نزد برادرش هم وجود داشته است و ونسان از آن به عنوان «روان‌رنجوری ما، ارثیه‌ای شوم و کشنده» یاد می‌کند. زیرا تئو (برادر ونسان) نیز بنا بر گفته برادر همسرش: «از جریان اختلالات شدید روانی رنج می‌برد که قادر به حرکت نبود». همچنین دردهای شدیدی در پاها داشت. باز هم بنا بر گزارش برادر همسرش، هنگامی که ونسان خودکشی کرد او (تئو) عقلش را از دست داد و در هم فرو ریخت سپس فلج شد و شش ماه بعد جان سپرد.» کوچک‌ترین برادر ون گوگ هم در سن ۱۹ سالگی خودکشی کرد و خواهرشان ویلمینا که در ۷۹ سالگی چشم از جهان فروبست، نیمی از عمرش را در تیمارستان به سر برده بود. اگرچه درباره پرونده پزشکی تئودوروس، پدرشان – حامل ژن معیوب احتمالی، بنا بر فرضیه دو پزشک آمریکایی – اطلاعات کافی در دست نیست، اما دست‌کم می‌دانیم که ناگزیر شده به علت وضع نامناسب سلامتی‌اش، زودتر از موقع بازنشسته شود.

برادر نیز به نظر می‌رسد به روان‌رنجوری حاد مبتلا بوده است، زیرا در سنین پایین دچار پریشانی مشکوکی شد و مداوماً درد می‌کشید.

پورفیری متناوب حاد، یکی از انواع اختلالات سوخت و ساز پورفیرین‌ها، رنگدانه‌های خون و مخمرهای تنفسی است و به نوعی پورفیری‌های هپاتیک تعلق دارد. پنج سالی است که دارویی در فنلاند عرضه شده که می‌تواند پورفیری متناوب حاد را درمان کند و طی سه روز به بحران‌های ناشی از آن خاتمه بدهد.

بنا به گفته یکی از متخصصان بین‌المللی پورفیری متناوب حاد، پروفسور رایونوردمن از بیمارستان لوئی موریه، در کلمب، این بیماری که پزشکان آشنایی کافی با آن ندارند، حدود ۴۰ هزار نفر را در فرانسه مبتلا خواهد کرد، حدود ۴۰ هزار نفر حامل ژن معیوب آن خواهند بود و از آن میان فقط بیماری ۵ هزار نفرشان تشخیص خواهد شد. یادآوری می‌کنیم به جز افرادی که در اثر الکل، با باربیتوریک‌ها (داروهای آرام‌بخش و خواب‌آور کثیرالمصرف که همه مشتق اسید باربیوتیک هستند) و بعضی داروهای دیگر، هورمون‌های جنسی استروئیدی (نام عمومی ترکیباتی که شامل استرول‌ها و بسیاری از هورمون‌های قشر فوق کلیه و غدد جنسی می‌شود) و گاه ضربه‌های روانی مبتلا به این بیماری می‌شوند، افراد مبتلای دیگر، همگی طبیعی هستند. با توجه به بحران‌های حرکتی ناشی از این بیماری که ممکن است هذیان‌های مستی را تداعی کنند، بسیار مهم است که توجه پزشکان، نیروهای انتظامی و راننده‌ها را به این بیماری جلب کنیم.

بنابراین، ممکن بود ون گوگ با مصرف نکردن الکل که بدون تردید از آن به عنوان آرام‌بخش استفاده می‌کرد، بدون کار اضافی و سوءتغذیه و پریشانی عمیق روانی که گریبان‌گیرش شده بود تا بتواند با احساس دردی کمتر و مدتی طولانی‌تر به زندگی ادامه بدهد.