سم جادویی ، از جنگ شیمیایی تا شیمی درمانی

سال 1943 م

در طول جنگ جهانی اول, سلاح‌های شیمیایی جان بیش از سی هزار سرباز را گرفت و به جمعیت جهان آسیب رساند. این گازهای سمی, اولین سلاح‌های کشتار جمعی بودند. یکی از بدترین انواع آن, سم مرگبار گاز خردل بود. این گاز موجب سوختگی وحشتناک, تاول زدگی, خفگی و کوری می‌شد.

اما این قاتل مخوف, نجات دهندهٔ شگفت انگیزی را به دنیا آورد.

در دههٔ 1930, ایالات متحدهٔ آمریکا نوع جدیدی از گاز خردل یعنی اچ. ان تو (HN2) را به وجود آورد. اگرچه استفاده از چنین گازهایی طبق معاهده ممنوع و تحریم شده بود, ایالات متحده نیاز به آن را احساس کرد تا چنین سلاح‌هایی را برای ” روز مبادا” بسازد. دولت با دانشگاه ییل قرارداد بست تا محققانش دربارهٔ اثرات این گاز و پادزهرهای ممکن تحقیق کنند.

یکی از نکاتی که لویی گودمن و آلفرد گیلمن کشف کردند, این بود که HN2 عاملی با قدرتی باور نکردنی برای کشتن گلبول‌های سفید خون است, سلول‌هایی که در بدن سریع‌تر از سایر سلول‌ها تکثیر می‌شوند. این کشف موجب شد از خود بپرسند, آیا این مادهٔ نوع دیگری از سلول‌های سریع تکثیر شونده یعنی سلول‌های سرطانی را نیز می‌کشد یا خیر.

آن‌ها ابتدا آزمایش‌هایشان را روی موش‌ها و سپس روی انسان‌ها انجام دادند. گیلمن و گودمن ثابت کردند که HN2 می‌تواند رشد برخی غده‌ها را کندتر کند. این ماده, اولین و کارآمدترین دارو برای درمان سرطان شد و هنوز هم برای مداوای سرطان خون و مرض هوجکینز (Hodgkin’s disease: بیماری‌ای که با بزرگ شدن غده‌های لنفاوی و طحال آغاز می‌شود و باعث کم خونی هم می‌شود.) به کار می‌رود. از برنامهٔ سلاح شیمیایی, شیمی درمانی به وجود آمد, سلاح قدرتمند جدیدی در جنگ با سرطان.

حملهٔ بمب افکن‌های آلمانی در جنگ جهانی دوم موجب انفجار کشتی باری آمریکایی حامل HN2 در بندر باری ایتالیا در دسامبر 1943 شد. 617 خدمهٔ نظامی آمریکایی بر اثر تماس گاز خردل زخمی شدند, 83 تن از آن‌ها مردند و تعداد زیاد کشته شدگان ایتالیایی نیز هرگز معلوم نشد. این سانحه, گرجه در نوع خود اسفبار و دلخراش بود, اما اطلاعات ارزشمند و مهمی دربارهٔ اثرات HN2 روی بدن انسان در اختیار محققان قرار داد.