ماجرای راه آهن و شیپور – آزمایشی که صدای بسیار بلندی داشت
سال ۱۸۴۲ م
آیا دلتان می‌خواست که در آن روز در سال ۱۸۴۲ در کنار خطوط راه آهن راین در هلند تماشاچی بودید؟ در این روز واگن قطاری روباز روی خطوط راه آهن به حرکت درآمد که سرنشینان شیپور نوازهایی بودند که با تمام قدرت در شیپورهایشان می‌دمیدند: در حالی که قطار به ایستگاه نزدیک می‌شد و پهلو می‌گرفت, گروهی دیگر از موسیقیدانان روی سکوی ایستگاه گوش تیز کرده بودند و با دقت و عصبانیت داشتند نت‌هایی را می‌نوشتند. ماجرا از چه قرار بود؟
این آزمایش ساده‌ای بود که دانشمندی هلندی به نام دیریک بایز بالوت (diederik buys ballot) انجام داد تا نظریهٔ کاملا جدیدی را که دانشمندی اتریشی به نام کریستین داپلر پیشنهاد کرده بود, آزمایش کند: اثر داپلر. (Doppler effect)
داپلر اولین کسی بود که چنین نظریه پردازی کرد: اگر منبع امواج نور و امواج صوت به ناظر نزدیک یا از او دور شود, تناوبشان به ظاهر تغییر می‌کند. او فرمولی برای محاسبهٔ این تغییر پیشنهاد کرد. بایز بالوت تصمیم گرفت این نظریه را آزمایش کند.
او به نوازندگان شیپور گفت که همگی نت سل را بنوازند. همان‌طور که قطار به ایستگاه نزدیک می‌شد, چهارده موسیقیدان تغییر در تناوب را تحمین زدند و آن را به نسبت یک هشتم نت (یک اکتاو) یا یک شانزدهم نت (دو اکتاو) سنجیدند. آزمایش, درستی نظریهٔ داپلر را اثبات کرد.
نظریهٔ داپلر امروزه اساس بسیاری از رشته‌هاست, مانند نجوم رادیویی, رادار و تصویر برداری پزشکی. شیپور نوازهای واگن قطار فراموش شده‌اند, اما هنوز هم آهنگشان پا برجاست.
بایز بالوت, همچنین به سبب کارهایش در هواشناسی شهرت دارد. او موسسهٔ هواشناسی سلطنتی هلند را بنیان نهاد و تا زمان مرگش در سال ۱۸۹۰ در سمت ریاست آن جا باقی ماند.
