نخستین سنگوارهٔ دایناسورها توسط چه کسی کشف شد؟

سال اکتشاف: 1824

این کشف چه می‌گوید؟

دلایل وجود دایناسورهای غول‌آسایی که بر روی زمین راه می‌رفتند.

چه کسی آن را کشف کرد؟

گیدئون مانتل Gideon Mantell و ویلیام باکلند William Buckland

بسیاری از دانشمندان اعتقاد داشتند که جهان و جانوران و گیاهان از روز ازل به همین صورت بوده که امروز هست. کشف سنگواره دایناسورها این باور را برهم زد. این کشف نشان داد که زمانی گروه‌های مختلفی از جانوران بر عرصه زمین زندگی می‌کردند و اکنون نابود شده‌اند. این جانوران غول‌آسا از هر حیوانی که امروز وجود دارد بزرگ‌تر بودند.

این کشف، جهش بزرگی در زمینه باستان‌شناسی و دیرینه‌شناسی محسوب می‌شد. دایناسورها تأثیرگذارترین جانوران گذشته بوده‌اند و بیش از هر موجود دیگر ما را با واقعیت تکامل زیست‌شناسانه آشنا نموده‌اند.

مردم روزگار گذشته غالباً استخوان‌های سنگ شده غول‌آسایی را پیدا می‌کردند اما نمی‌توانستند تشخیص دهند که به کدام جانور تعلق دارد. در ۱6۷۷، رابرت پلات انگلیسی استخوانی را پیدا کرد که 220 سال بعد معلوم شد استخوان ران دایناسور گوشتخوار دو پایی است. اما در آن زمان پلات مدعی شد که بیضه سنگ‌شده یک غول را پیدا کرده و مدعی شد که افسانه غول‌ها حقیقت دارد.

در قرون وسطا علم کاملاً در این باره خاموش بود اما در ۱۸۲۴ دو انگلیسی که به طور مستقل کار می‌کردند مقالاتی درباره کشف دایناسورها نوشتند و هر دو افتخار کشف آن‌ها را به دست آوردند.

در ۱۸۰۹ (50 سال قبل از آن‌که داروین نظریهٔ تکامل را ارایه کند) یک پزشک روستایی به نام گیدئون مانتل، که در ناحیهٔ ساسکس انگلستان زندگی می‌کرد به همراه همسرش در حین پیاده‌روی به استخوان‌های غول‌آسایی که شباهت به دندان داشت برخوردند. این دندان‌های غول‌آسا به طور حتم به جانوری گیاهخوار تعلق داشت ولی آن‌قدر بزرگ بود که نمی‌توانست مربوط به جانوران زنده روی زمین باشد. مانتل که زمین‌شناسی غیرحرفه‌ای بود، سنگوارهٔ جانوران قدیمی را جمع می‌کرد اما نتوانست بفهمد این دندان‌ها به کدام جانور تعلق دارد. او محل پیدا شدن استخوان‌ها را بررسی کرد و متوجه شد که لایه‌های صخره‌ای به دوره مزوزوئیک Mesozoic (دوران دوم زمین‌شناسی که حدود 130 میلیون سال طول کشید و به دوران‌های تریاسیک، ژوراسیک و کرتاسه تقسیم می‌شود.) تعلق دارد؛ بنابراین عمر آن به میلیون‌ها سال قبل بازمی‌گردد. این دندان‌ها نخستین استخوان‌هایی نبود که مانتل پیدا کرده بود، اما از همه آن‌ها حیرت‌انگیزتر بود. مانتل آن‌ها را نزد طبیعی‌دان معروف فرانسوی شارل کوویر Charles Cuvier برد. کوویر فکر کرد آن‌ها به یک رینوسروس Rhineceros یا جانوری شبیه به آن تعلق دارد. مانتل استخوان‌ها را کنار گذاشت.

در ۱۸۳۲، مانتل به دندان‌های یک ایگوانا Iguana (سوسمار بزرگ نواحی استوایی به طول یک تا دو متر. سبزرنگ است و پشت آن فلس‌های خاری شکل از گردن تا دم امتداد دارد.) برخورد و متوجه شد که نمونه کوچک همان دندان‌هایی است که ۱۳ سال قبل کشف کرده بود. او در این مدت چند استخوان سنگ‌شدهٔ دیگر را هم پیدا کرده بود و وقتی آن‌ها را کنار هم گذاشت به این نتیجه رسید که خزندهٔ غول‌آسای باستانی را کشف کرده که نام آن را ایگوانادون گذاشت.

در همین ایام ویلیام باکلند پروفسور دانشگاه آکسفورد که سنگواره‌ها را جمع‌آوری می‌کرد به سنگوارهٔ آرواره و ران جانورانی غول‌آسا برخورد. (این‌ها شبیه به همان استخوان‌هایی بود که رابرت پلات ۱۵ سال قبل کشف کرده بود اما ناشناخته بود.)

باکلند متوجه شد که این جانور گوشتخوار بوده و روی دو پا حرکت می‌کرده بنابراین به خانواده خزندگان تعلق دارد و نام آن را مگالوسروس Megalosaurus (مارمولک غول‌آسا) گذاشت، و مقاله‌ای به سال ۱۸۲۴ منتشر کرد. با انتشار این دو مقاله علمی عصر شناسایی دایناسورهای غول‌پیکر آغاز شد.

واژه دایناسور از کلمه یونانی «مارمولک وحشتناک» ریشه گرفته است. بسیاری از دایناسورها بر حسب شکل ظاهری و خصوصیاتشان با اسامی یونانی نامیده می‌شوند. لوسیراپتور «غارتگر سریع» و تریسراتوپس «سه شاخ به سر» معنا می‌دهد.