گسترش کف دریا به چه معنی است و چه کسی آن را کشف کرد؟

سال اکتشاف:۱۹۵۷

این کشف چه می‌گوید؟

کف اقیانوس‌ها به آهستگی حرکت می‌کند و گسترش پیدا می‌کند و قاره‌ها را نیز با خود جابه‌جا می‌کنند.

چه کسی آن را کشف کرد؟

هری هس Harry Hess

می‌دانیم که قاره‌های زمین حرکت می‌کنند در طی صدها میلیون سال آنها روی پوستهٔ زمین جابه‌جا شده‌اند. احتمالاً تصویر زمین در ۵۰۰ میلیون سال قبل را دیده‌اید، اما تا ۶۰ سال قبل کسی تصور نمی‌کرد که قاره‌های غول آسا بتوانند جابه‌جا شوند. کسی فکر نمی‌کرد نیرویی وجود داشته باشد که بتواند قاره‌هایی را که میلیاردها تن وزن دارند جابه‌جا کند.

بعد هری هس نظریهٔ گسترش کف دریاها را کشف کرد. این کشف، به ناگاه، نه تنها نظریهٔ جابه‌جایی قاره‌ها را قابل تأمل کرد، بلکه آن را به یک حقیقت مبدل نمود. کشف هس شاهدی بود بر نظریهٔ جابه‌جایی قاره‌ها که وگنر ارایه کرده بود. کار هس مطالعه بر روی صفحات تکتونیک را ممکن ساخت و به درک بهتر تاریخ و مکانیک قشر زمین کمک کرد.

در سال ۱۹۵۷ فرمانده هری هس بر عرشهٔ کشتی حفاری در میان اقیانوس اطلس ایستاده بود و شاهد عملیات حفاری در کف اقیانوس بود. این اولین بار بود که کشتی می‌توانست

نمونه‌های از ژرفای ۴۰۰۰ متری کف اقیانوس به دست آورد. هس این عملیات را طراحی و مدیریت کرده بود اما آزمایش‌های متعدد نشان داد که کف اقیانوس‌ها عمری کمتر از ۵۰ میلیون سال دارد و نظریه‌های هری هس را نفی می‌کرد.

هس، قبل از آن که به نیروی دریایی ملحق شود استاد رشتهٔ زمین شناسی بود. او با استفاده از سامانهٔ سونار نخستین نقشه از کف اقیانوس اطلس را ظرف دو سال تهیه کرد. او حدود ۱۰۰ پشتهٔ دریایی در ژرفای ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ متری پیدا کرد که احتمال می‌داد زمانی «جزایر باستانی غرق شده» بوده‌اند و عمر آنها را به ۸۰۰ میلیون سال قبل تخمین زد و نام آنها را گایوت گذاشت. (به افتخار زمین شناس معروف آرنولد گایوت) او اعتقاد داشت انباشت رسوبات در کف دریاها باعث برخاستن کف دریاها شده است.

در ۱۹۵۶ سنگواره‌هایی با عمر ۱۰۰ میلیون سال در گایوت‌ها پیدا شد و هس نظریه خود را تغییر داد و گفت گایوت‌ها آتشفشان‌هایی بوده‌اند که سایش امواج آنها را تغییر داده است. اما محاسبهٔ مقدار فرسایش در طی میلیون‌ها سال باعث شد نظر خود را عوض کند.

در ۱۹۵۷ بررسی نمونه‌های کف اقیانوس نشان داد که کف اقیانوس اطلس جوانتر از قاره‌هاست و نسبت رسوب‌نشینی بسیار کندتر از آنی است که قبلاً تصور می‌شد. هس دوباره ناچار شد نظریهٔ جدیدی ارایه دهد.

بعدها او متوجه شد کف دریاها ثابت و بیحرکت نیست و گویی بر روی کمربندی غول آسا قرار دارد و دایم در حال و گسترش و حرکت است. او استدلال کرد که گدازه‌های درون زمین از شکاف‌های کف اقیانوس خارج می‌شود و بطور عرضی در کف اقیانوس‌ها پخش می‌شود. هنگامی که ماگما سرد می‌شود پوستهٔ جدیدی را تشکیل می‌دهد. او تخمین زد کف اقیانوس‌ها سالانه حدود ۳ تا ۵ سانتیمتر جابه جا می‌شود.

کشف او به نام گسترش کف دریا معروف شد و مبنای دگرگونی صفحات تکتونیک گردید.

کف اقیانوس آرام به آرامی در حال جمع شدن است و امریکا به سمت غرب جابه‌جا می‌شود. دویست میلیون سال قبل، اقیانوس اطلس وجود نداشت. امریکای جنوبی و افریقا به هم متصل بودند و امریکای شمالی و اروپا. اقیانوس اطلس هنوز در حال بزرگ شدن است. بنابراین دریای سرخ، ۱۵۰ میلیون سال بعد مبدل به اقیانوسی بزرگ خواهد شد.