نقدی بر بلک فرایدی و دوشنبه سایبری در ایران: کپی ناقص با دهها مشکل نرمافزاری و سختافزاری
جمعه ۲ آذر ماه، در سراسر جهان روز بلک فرایدی (Black Friday) بود. اولین روز جمعه پس از روز شکرگذاری یا آخرین روز ماه نوامبر.
فروشگاههای فیزیکی در این روز سعی میکنند اجناسشان را با تخفیفهای بالایی به فروش برسانند و مردم را به خرید ترغیب کنند.
اگرچه، بلک فرایدی روز حراجی فروشگاههای فیزیکی است و روز دوشنبه سایبری برای فروش حراجیهای اینترنتی در نظر گرفته شده است؛ اما هم در کشورهای مختلف سراسر دنیا خردهفروشهای آنلاین در بلک فرایدی حراجی دارند و هم در ایران اینطور جا افتاده و سایتهای خرید بلک فرایدی میگیرند.
آمار و ارقام بلک فرایدی ایرانی
تقریبا دو یا سه سالی است که در ایران بلک فرایدی یا «حراجی جمعه» برگزار میشود. از سال ۲۰۱۶ به طور رسمی حراجی جمعه داشتیم و سایتهای معروفی مانند بامیلو، دیجیکالا، ایسام و غیره سعی کردند با دادن تخفیف روی اجناس، حال و هوای فروش در سراسر جهان را پیادهسازی کنند.
براساس آمار سایت black friday global، حدود ۴۴ درصد ایرانیها میدانند بلک فرایدی چیست و پیشبینی میشود در سال ۲۰۱۸ نزدیک به ۳۲.۱۳ درصد مردم در آن شرکت کنند. این مشارکت در سال ۲۰۱۷ نزدیک به ۱۹.۴۴ درصد بوده است.
همینطور در این سایت اشاره شده، مردم ایران در فروشگاههای اینترنتی بیشتر دنبال تخفیف میگردند تا فروشگاههای فیزیکی و آفلاین. در کل جهان فروش در بلک فرایدی حدود ۶۲۴ درصد بیشتر از روزهای عادی است و در ایران ۵۳۱ درصد تخمین زده شده است.
شاید برایتان جالب باشد بدانید ایرانیها در این روز چقدر پول هزینه میکنند؟ سایت بلک فرایدی گلوبال میگوید سرانه خرید افراد شرکتکننده در این روند، نزدیک به ۲.۵۰۰.۰۰۰ ریال است.
لباس، تجهیزات الکترونیکی و گجتها، کفش، لوازم آرایشی و بهداشتی و لوازم خانگی پرفروشترین اجناس در حراجی جمعه ایرانیان هستند. رده کالاهایی که تقریبا با منطق جور میآیند و آمارهای فروش بلک فرایدی فروشگاهی مانند بامیلو هم انها را تایید میکند.
در ایران تخفیفها زیاد نیست و در حدود ۴۱ درصد است ولی میانگین کل دنیا به ۵۵ درصد میرسد و در کشورهای امریکا و اروپاییها بسیار بیشتر و گاهی با نزدیک ۹۰ درصد خواهد رسید.
در گزارشی که بامیلو از بلک فرایدی ۲۰۱۷ داده است:
«کاربران ایرانی طی ۴۸ ساعت بیش از ۵۰ هزار کالا از این فروشگاه اینترنتی خریداری کردند. سفارشهای ثبتشده در حراج بلکفرایدی بامیلو ۱۵ برابر روزهای عادی بود و طی دو روز این سایت بیش از هفت میلیون بار بازدید شد که بیش از ۳۸ درصد آنها بین ۲۵ تا ۳۴ سال سن داشتند. در آمار اعلامشده از میان کالاها پوشاک و لوازم آرایشی و بهداشتی بیشترین فروش را داشتند.»
مشکل بلک فرایدی در ایران چیست؟
نمیدانیم چقدر میتوان به آمار و ارقام سایت بلک فرایدی گلوبال اعتماد کرد. منبع جمعآوری این آمار مشخص نیست و بعید است مثلا ۳۴ درصد ایرانیها در حراجی جمعه این هفته شرکت کنند.
حتی نمیتوان باور کرد سال گذشته که قیمتهای اجناس یک سوم و شاید کمتر بود؛ نزدیک ۱۹.۴۴ درصد مردم در بلک فرایدی شرکت کردند. جز اینکه این آمار را برای یک سری کاربران و منطقه خاص در نظر گرفت و بعد به کل ایران گسترش داد.
از آمارهایی که شرکت ایده نوین تجارت روماک (بامیلو) از یک بلک فرایدی ایرانی داده؛ باز هم میتوان فهمید هنوز در ایران استقبال خوبی از خریدهای آنلاین و تخفیفی صورت نمیگیرد و بلک فرایدی در دنیا بسیار متفاوتتر برگزار میشود.
چندین مشکل بزرگ بر سر راه کاربران ایرانی و فروشگاهها در رویدادهایی مانند حراجیهای بلک فرایدی و دوشنبه سایبری هست:
فرهنگ خرید آنلاین: در ایران هنوز خرید آنلاین فراگیر نشده است. البته، در سالهای اخیر اقدامات و فعالیتهای دولتی، خصوصی و خودجوش زیادی برای افزایش خرید آنلاین و ترغیب مردم به این سو شده است ولی هنوز با آمارهای جهانی و بهخصوص کشورهای دارای ضریب نفوذ اینترنت بالا، فاصله قابل ملاحظهای داریم.
تعداد کم فروشگاهها آنلاین و آفلاین به نسبت جمعیت: طبق آماری که اعلام شده، نزدیک به ۱۰۰ سایت در بلک فرایدی حضور دارند. آماری از فروشگاههای آفلاین نداریم. خوب، این تعداد سایت که البته عمده خرید مردم از چند سایت مشخص است؛ به نسبت تعداد کاربران اینترنتی و جمعیت ایران بسیار کم است.
نتیجه این عدم تناسب میشود شلوغی فروشگاهها و سایتها، خوابیدن سایتها بر اثر ترافیک زیاد در یک روز، صدها خرید و درخواست سفارش اشتباه، عدم پاسخگویی و توانایی در پردازش خریدها توسط فروشگاهها و دهها مشکل دیگر که تجربه خریدی ناموفق و شکست خورده برای کاربران به همراه دارند.
تخفیفها اغواکننده و حقیقی نیستند: در فروشگاهها و سایتهای خارجی میتوانید گوشی تلفن همراه، تبلت، لپتاپ، تلویزیون و نظایر اینها را با تخفیفهای واقعی و بالا خرید کنید. اسمارتفون در برخی آمارها ۲۲ درصد خرید و در برخی دیگر از جمله گزارش ادوبی نزدیک به ۴۹ درصد خریدهای بلک فرایدی را تشکیل میدهد.
در ردههای بعدی تجهیزات الکترونیکی و لوازم خانگی قرار دارند. تخفیفها حقیقی هستند و مشتریان دقیقا میدانند چقدر تخفیف گرفتند و چقدر سود کردند.
اما در ایران، اجناسی مانند اسمارتفون، تبلت، تلویزیون و لپتاپ تخفیف ندارند یا اگر داشته باشند؛ ناچیز است. بیشتر تخفیفها به سوی لباس و لوازم آرایشی و بهداشتی میرود.
به علاوه، تخفیفها حقیقی نیستند. گزارشهای منتشر شده از حراجیهای پارسال نشان میدهد برخی فروشگاهها؛ اجناس خود را پیش از شروع حراجی گران کرده و بعد تخفیفها را اعمال کردند یا اینکه تخفیفهای عمده شامل اجناسی بوده که مدتها است در انبار خاک خورده و مشتری ندارند.
زمان خرید: چند سالی است سایتهای فروشگاهی سعی میکنند فرهنگ رویدادهای حراجی مانند جمعه سیاه یا دوشنبه سایبری و همینطور ایام کریسمس را در ایران جا بیندازند.
اما این حراجیها همه در پایان سال میلادی برگزار میشوند در حالیکه در ایران آذرماه است. یعنی نه مردم قدرت خرید دارند و نه حتی در تب و تاب خرید اجناس نو برای سال نو یا عید و مراسم ویژهای هستند.
بسیاری از فروشگاههای دنیا پس از این حراجیها، به نوعی خانهتکانی کرده و اجناس نو و تازه عرضه شده را جایگزین اجناس حراجی میکنند ولی در ایران فصل تغییر دکوراسیون و مد و بهروزرسانی محصولات نیست.
مشکلات ویژه سال ۱۳۹۷: شک نکنید امسال هر کاربران و هم فروشگاهها برای برگزاری بلک فرایدی و حراجیهای دیگر مشکلات، موانع و محدودیتهای بیشماری دارند.
آیا جنسهای مطلوب مردم در بازار هست؟ گوشیها و تبلتهایی که دوست داریم را میتوان در این حراجیها یافت؟ در واقع، فروشگاهها به شدت با مشکل عدم موجودی در انبار و نبود جنس روبرو هستند.
آنقدر جنس در انبارها کم است که برخی سایتها میترسند وارد حراجی شوند و بعد از پس تحویل درخواستها برنیایند. در همین مدت هفتههای اخیر، بارها این اتفاق افتاده است. سایت یک جنس الکترونیکی را تخفیف در حد ۲۰ درصد زده و پس از یک ساعت آن را برداشته است. چون تقاضا بسیار بیشتر از موجودی در انبار است.
افزون بر این، قیمتها بسیار بالا است و اگرچه شاید تخفیف دادن روی این قیمتها بتواند محرکه خوبی برای بازار و مشتری باشد؛ ولی نه فروشنده میتواند مانور کند و نه خریدار پول همان قیمت حراج خورده را دارد.
وقتی یک گوشی میانرده بازار قیمتی نزدیک به ۱۰ میلیون تومان یافته است؛ چقدر باید تخفیف بخورد تا همان خریدار قشر متوسط جامعه بتواند تصمیم به شرکت در حراجی کند؟
نبود تشکلهای قدرتمند در حراجیها: یک تفاوت بلک فرایدی ایرانی با سایر نقاط دنیا در همینجا است. حراجیهای کشورهای دیگر عموما از سوی بخشی از دولت، یک نهاد دولتی یا حداقل تشکلی قدرتمند خصوصی حمایت، نظارت و برگزار میشود.
اما در ایران هیچ متولی قدرتمند و بانفوذی پشت سر این حراجیها نیست. نه سیاستگذاری و ساماندهی صورت میگیرد و نه بازرسی و نظارت و پیگیری وجود دارد.
هنوز اول راه هستیم
بخواهم یک جمعبندی کنم؛ ایران هنوز در حراجی جمعه و دوشنبه سایبری و نمونههای مشابه اول راه است.
نیاز به فراهمسازی زیرساختهای لازم برای حراجیهای بزرگ آنلاین و آفلاین داریم. باید یک نهاد خصوصی قدرتمند متولی شود و بیشتر از تخفیفها و تبلیغات، روی فرهنگ مردم کار کند.
در بسیاری از کسبوکارها هنوز خرید آنلاین نداریم یا اصلا تجارت الکترونیک به رسمیت شناخته نمیشود و منعهای قانونی دارد.
فروشگاهها باید بتوانند متناسب با سررسید و تقویم ایرانیها مناسبهای حراجی مشخصی برگزار کنند و توانایی پاسخگویی به صدها هزار خرید در یک روز را داشته باشند. شعب و مراکز فروش متعددی در استانها و نقاط مختلف کشور دایر کنند که بتواند به تمام مشتریان سرویس و تخفیفهای واقعی بدهند که مردم از خریدشان سرخورده و مایوس نشوند.
سال گذشته، شکایتها و نارضایتیهای زیادی از فروشگاههای انلاین در چند حراجی به وجود آمد؛ بهطوریکه فیلمی از اشتباهات و کلاهبرداری فروشگاهها در فضای مجازی منتشر شد و رسانههایی مانند صدا و سیما به طور گسترده آن را پوشش دادند.
امیدواریم امسال خبرهای خوبی از این حراجیها بشنویم!
سوال اینجاست، که با توجه به اشراف مدیران مارکتینگ و دیجیتال مارکتینگ این وبسایت ها نسبت به چالش ها و مشکلات برگزاری بلک فرایدی در ایران، دلیل اصرار بر اجرای آن چیست؟ حقیقت امر این است که برای بسیاری از مخاطبان هدف این سایتها، خروجی، چیزی جز اتلاف وقت و دلزدگی از این برندها نیست و این به شدت رضایت از این برندها را کاهش خواهد داد.
البته نمی توان به این سهولت در مورد نتایج این کمپین ها اظهار نظر کرد ، شاید هدفگذاری های دیگری مد نظرشان بوده و اتفاقا به آنها هم دست پیدا کرده اند…
فکر می کنم علت اصلی عدم استقبال از این رویدادها و منسبتها عدم اطمینان به قیمتها در ایران هستش.
سالهای قبل دیجی کالا رو به عنوان یه برند برای خریدکالای خوب و با کیفیت و مناسبترین قیمت همه میشناختیم و مرجع قیمت گذاری حتی بازارها بود و خودش باعث میشد بازار هم قیمت رو بیجهت بالا نبره.
بامیلو رو یه فروشگاه اینترنتی میشناختیم به عنوان خرید ارزان کالاهای متوسط و ارزان و خودمونم می دونستیم کالایی که می گیریم خاص نیست ولی متناسب با پول پرداختیمونه.
الان با تغییر سیستهای سایتها که منم می تونم برم توشون جنس بفروشم بدون نظارت قیمتها همه نجومی بالا رفته و بدون شک شما با خرید همان کالا از سطح شهر حتی می تونی تا 100 هزار تومان سیو پول داشته باشی برای یه کالای 600 تا 800 تومانی.
به شخصه ادکلنی رو که دیجی کالا با تخفیف 170 میفروخت بدون تخفیف از شهر 135 خریدم.
بامیلو که با کیفیت بد قیمت کالاهای مشابهش با دی جی کالا عموما بالاتر از دیجی کالا هستش.
و در اخر خود این سایتها هم با بازی با قیمتها و بالا بردن اونها و تخفیف دادن های خنده دار مردم ایران رو نادان فرض کرده و فکر می کنن کسی متوجه نمیشه که چه تقلب هایی انجام میشه.
می بینین که همشون خیلی راحت عنوان گارانتی قیمت که زمانی عامل اصلی ترغیب به خرید ازشون بود رو برداشتن.
به عنوان یکی از مجریان این حراجی تمامی سعی تیم ما این بوده که تخفیف ها حقیقی باشد و خدمات مناسبی ارائه دهیم هدف این کمپین به هیچ عنوان برای مجموعه ما سودآوری نبوده اما متاسفانه همواره تخریبهای از سوی رقبا و واسطه هایی که بین تولید کننده و مصرف کننده قرار دارند هست که در جامعه ما ظاهراً طبیعی به نظر می رسد، با تمام فشاری که به تیم مسئول پشتیبانی این رویداد وارد میشود نکته ارزشمند استقبال روز افزون و بی نظیر مردم است که با بصیرت این حقایق را درمیابند و با پیامهای محبت آمیزشان لطفشان را شامل حال ما میکنند، همیشه کاستی هایی وجود دارد که صد البته در جهت رفع آنها اقدام میشود اما شاید بتوان منصفانه تر به این رویداد نگاه کرد، بعید میدانم همهی شرکتهای خصوصی مانند سایتهای فروش خودرو اقدام به نمایش فروش کنند و بیشتر مشکلات فنی گریبان گیر میشود تا تعمدی در قضیه باشد
امسال ساعت 6 صبح روز حراجمعه! تعدادی از جنس هایی که تخفیف خورده بودن رو انتخاب می کردم اما وقتی تو قسمت ثبت خرید می رفتم اعلام می شد که به اتمام رسیده. این مورد چند بار اتفاق افتاد و کلا از خرید دلسرد شدم.
پارسال هم که جور دیگه ای …
امسال من امدم از یک سایت در حیطه ی کاری خودم خرید کنم اما دیدم سایتشون بالا نمییاد بعد هم که اومد بالا گفتند بدلیل عدم کسس سایت حراج را برداشتیم
من خودم 12 سال که تو بازار هستم کار ترمه و رومیزی های هندی انجام میدیم.و چند سالی هستش که
فروشگاه اینترنتی رو هم روی کار آوردیم.
تخفیف دروغ بزرگی هستش که به خورد مردم داده میشه ، مخصوصا وقتی از 20 درصد به بالا باشه.
ولی همه ی ما ها عادت داریم چیزی رو که برامون خوشاینده باور کنیم.
فروشگاه های اینترنتی مثل دیجیکالا یا بامیلو اصلا روی مردم عام سرمایه گذاری نمی کنند قرار هم نیست این کارو انجام بدن ، دیجیکالا در ابتدا داشت این کارو انجام می داد و به این نتیجه رسید که این کار جواب نمیده یعنی قیمت گذاری مناسب برای همه اقشار جامعه !
بیشترین تمرکز این فروشگاه روی قشر پر درامد ، کم حوصله ، کارمند ، پزشکان و کسانی که بنابه دلایل مختلف تایم کمی دارند که دنبال همون جنس از این فروشگاه به فروشگاه برن !
یه مثال ساده : کسی که به فرض قرار باشه از ما جنس ترمه که سرمه دوزی شده اونم نوع پرکارش باشه
خرید کنه ، براش فرقی نمیکنه که قیمت ما 300 هزار تومن از جای دیگه گرونتر باشه ، مهم رنگی که میخوادو
ما داشته باشیم این مختص مشتری خاص هستش
مشتری که قیمت محور باشه اگه ما 5 هزارتومان یک جنس رو گرون تر بهش بفروشیم ، دیگه تو مغازه ما نمیآد
و الان دیجیکالا ، بامیلو دقیقا دنبال مشتری قیمت محور نیستن! به خاطر همینه از شیر مرغ تا جون
آدمی زاد توشون میشه پیدا کرد.
یعنی مدیران دیجیکا لا یا بامیلو در جریان نیستند که قیمت هاشون 3.5 برار قیمت بازار هستش؟
تخفیفا کاذبه من به عنوان مثال یه ساعت هوشمند خاستم بخرم قیمت اصلی زده بود 350 تومن با تخفیف 169 تومن شده بود رفتم اسمه همون ساعت تووی گوگل زدم که ببینم قیمت بقیه سایتا چقده در کمال تعجب دیدم که زده 180 تومن تازه بدونه تخفیف منم که کلا منصرف شدم از خرید
یک چیز جالب ، لطفاً به این قیمت ها دقت کنید، برای بنده درکش سخته :
دیجیکالا : https://www.digikala.com/product/dkp-480398/%D9%BE%D9%88%D8%B4%DA%A9-%D9%85%D9%88%D9%84%D9%81%DB%8C%DA%A9%D8%B3-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%B2-3-%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D9%87-14-%D8%B9%D8%AF%D8%AF%DB%8C
بامیلو: https://www.bamilo.com/molfix-%D9%BE%D9%88%D8%B4%DA%A9-%D9%85%D9%88%D9%84%D9%81%D9%8A%DA%A9%D8%B3-%D8%B3%D9%87-%D8%A8%D8%B9%D8%AF%D9%8A-%D9%86%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%B23-14-%D8%B9%D8%AF%D8%AF%DB%8C-4248489.html
البته این یک نمونه هستش ، دیجی کا لا هم از این گرون فروشی ها داره
من پارسال بلک فرایدی شرکت کردم ولی امسال حتی سایت ها رو باز نکردم، پارسال پشتیبانی بامیلو تا چند هفته جواب نمیداد.منم سفارشم لغو کردم، حراج ها به سری ها خوب بودن امام مثلا تو صدم ثانیه تموم میشد، دیجیکالا که فاجعه بود، تازه اصلا خرید کردن تو این فصل سال برای ما توجیح نداره. ما اکثرا خریدامون شب سال نو میکنیم، مثلا بازارای محلی ما همیشه جمعه قبل عید تخفیف میذارن رو اجناسشون، واقعا این فصل سال بلک فرایدی به درد ما ایرانیا نمیخوره
فارغ ازین مسائلی که دوستان فرمودن لطفا یک نگاهی به لینک کالایی که در ادامه قرار میدم بندازین و به عمق فاجعه ی فروش هر کالایی ولو برای مصارف غیرقابل گفتن پی ببرید.بهشون ایمیل هم دادم اما کاری نکردن.
https://www.digikala.com/product/dkp-882011/%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%98%D9%88%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%AC%DB%8C%DA%A9-%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%98-%D9%85%D8%AF%D9%84-baton
علاوه بر غیرواقعی بودن تخفیفها و محدودیت شدید آن در ایران که موجب دلسردی میشود، عدم کشش لجستیک و پشتیبانی خریدهای بلکفرایدی باعث شده که هر کسی مثل من یکبار شرکت کرد، دیگه برای همیشه بیخیال خرید از بلکفرایدی ایران بشه.
بهتره شرکت هایی که قصد شرکت در بلک فرای دی دارند قبلش امکانات سخت افزاری و نرم افزاری خودشون رو بررسی کنند. برای نمونه انتشارات جنگل یک سایتی که هنوز تکمیل نشده و به شدت افتضاحی کند است رو دقیقا در این ایام رونمایی کرده. و تخفیف 40 درصد زده. در حالی که صفحه بالا نمیومد بیش از حد صفحات سنگین بود. کتاب انتخاب میکردی میرفتی سبد خرید خالی بود. و واقعا آزاردهنده بود.
متاسفم که مردم بر اساس نیازشون خرید نمی کنن. عجیبه برام که مردم به گاو شیری اشاره میکنن، اما وقتی خودشون مثل گاو شیری عمل میکنن متوجه نمیشن.