اینستاگرام هم رفتنی است: سرنوشتی مشابه دیگر شبکه‌های اجتماعی در انتظار آخرین بازمانده
انگار داستان همه شبکه‌های اجتماعی در ایران مشابه هم است. داستانی تکراری بدون هیچ‌گونه تجربه‌اندوزی یا عبرت‌گیری از سرنوشت‌های مشابه. بدون در نظر گرفتن وضعیت کاربران این شبکه‌ها و پیامدهای آن!
چند ماهی است زمزمه‌های فیلترینگ اینستاگرام بالا گرفته است و هر هفته مسئولی درباره آن صحبت می‌کند. فیلترینگ تلگرام هم از این‌جا شروع شد و اگر ذهن‌مان یاری کند وایبر و فیسبوک و توییتر و دیگر شبکه‌های اجتماعی هم اینگونه بودند.
ابتدا همه مردم با شنیدن خبر «فیلترینگ اینستاگرام» شوک‌زده و متعجب می‌شوند. سریعا اعلام می‌شود این خبر در حد یک حرف و نظر است و قرار نیست اتفاقی بیفتد.
هفته بعد، مسئول دیگری درباره پیامدهای زیان‌بار و خانه‌خراب‌کن اینستاگرام صحبت می‌کند و پیشنهاد می‌دهد هرچه زودتر این شبکه اجتماعی از دسترس خارج شود.
چند بار دیگر این سناریو تکرار می‌شود تا اینکه این شبکه اجتماعی برای چند ساعتی یا چند روزی به علت خرابی سرورها دست‌نیافتنی می‌شود.
تقاضاها و تذکرها و صحبت‌ها درباره فیلترینگ اینستاگرام تکرار می‌شود و هر بار هم دولت و شخص وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات مخالفت می‌کند و قول می‌دهد هرگز اینستاگرام فیلتر نمی‌شود.
مردم و کاربران اینستاگرام دیگر حساسیت خود به فیلترینگ را از دست می‌دهند و مثل یک خبر عادی روزانه است. هیچ‌کس دنبال نمی‌کند و اهمیتی نمی‌دهد.
ناگهان این شبکه اجتماعی از دسترس خارج می‌شود. چند ساعت بعد، یک زحمت اضافه دیگر برای کاربران این شبکه اجتماعی درست شده است چون باید چند فیلترشکن جدید مناسب باز کردن اینستاگرام روی گوشی موبایل خود نصب کنند.
این سناریوی است که برای تلگرام و دیگر شبکه‌های اجتماعی در ایران پیاده‌سازی شده و اکنون در حال اجرا برای اینستاگرام است.
اینستاگرام هم فیلتر می‌شود
در اوایل تابستان بود که رسانه‌ها از در دستور کار قرار گرفتن فیلترینگ اینستاگرام در دادستانی خبر دادند. البته، زمزمه‌هایی در سال‌های پیش هم بود ولی خیلی جدی پیگیر نشدند.
در گزارشی علت ورود دادستانی به عنوان مدعی‌العموم در ماجرا فیلترینگ اینستاگرام را بررسی کردیم.
این زمزمه‌ها ادامه یافت تا دو هفته پیش که «حسین فلاح جوشقانی»، رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به شرکت مخابرات و تمام شرکت‌های اینترنتی حقیقی و مجازی نامه‌ای ارسال کرده و دستور مقدمه‌سازی برای ارایه بسته اینترنتی بدون دسترسی به اینستاگرام را داد.
این بسته اینترنتی بسیار حاشیه‌ساز شد و وزیر جوان ارتباطات با آن مخالفت کرد و شنیده شد این طرح متوقف شده است.
اما دوباره فضای اینترنت از دیروز و در پی انتشار سلسله توییت‌های نشریه پیوست پیرامون «فیلترینگ اینستاگرام» ملتهب شد.
حکم قضایی برای فیلترینگ اینستاگرام داریم
نشریه پیوست گفت‌وگویی با جواد جاویدنیا، سرپرست کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه داشته که یکی از موضوع‌های آن «فیلترینگ اینستاگرام» است.
جاویدنیا درباره خبرهای فیلترسازی اینستاگرام و اینکه بالاخره این اتفاق رخ می‌دهد یا خیر می‌گوید:
«اینستاگرام یک بار فیلتر شد و دولت گذشته وعده داد که فیلترینگ هوشمند می‌تواند این فضا را کنترل کند اما متاسفانه در این زمینه هم هزینه‌های بالایی صورت گرفت ولی به نتیجه‌ای نرسیدیم. هم اکنون دستور قضایی برای فیلتر این سرویس داریم.»
به گفته پیوست، سرپرست کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه اعلام کرده حکم قضایی برای فیلترینگ اینستاگرام داریم:
«در حال حاضر دستگاه قضایی یک طرفه و با توجه به اجرا نشدن مصوبات شورا می‌تواند دستور به فیلتر اینستاگرام دهد.»
جاویدنیا اشاره کرده است «طبق مصوبات شورای عالی فضای مجازی ترافیک اینستاگرام از یک سطح بالاتر نباید می‌رفت که متاسفانه رفت و از طرفی براساس مصوبات این شورا باید دولت برای فعالیت این شبکه در کشور مجوز صادر می‌کرد که این کار هم انجام نشده است.»
این مسئول قضایی در پاسخ به این سوال که «آیا اینستاگرام فیلتر می‌شود یا خیر؟» نیز می‌گوید:
«فعلا منتظر اجماع نظر در این زمینه هستیم ولی اگر به اجماع نرسیم و صبر کردن فایده نداشته باشد؛ دادستانی کل کشور تصمیم لازم را خواهد گرفت.»
با توضیحات سرپرست کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه باید گفت تنها شبکه اجتماعی باقی مانده در ایران هم رفتنی است و این اتفاق هم به‌زودی رخ می‌دهد.
فرصت‌هایی که به کاربران داده نمی‌شود
فناوری‌ها از دوران باستان، کاربرد دوگانه داشته‌اند. همان زمان که انسان‌ها توانستند به کاربرد سطوح تیز پی ببرند، استفاده دوگانه‌ای از آن را شروع کردند. فناوری‌های جدید هم از این امر پیروی می‌کنند.
بله! همه ما کمابیش با بیهودگی‌ها یا فسادهایی که ممکن است که در شبکه‌های اجتماعی نهفته باشد، آشنا هستیم. صفحات مبتذل اینستاگرام کم نیستند، ما هم به کرات به اصطلاح سلبریتی‌هایی را مشاهده کرده‌ایم که خارج از هر منطقی صفحات چند صد کایی یا میلیونی دارند، بدون اینکه فکر و اندیشه‌ای سازنده را منتشر کنند. ما هم حسرت خورده‌ایم که چرا چنین توجه کلانی از سوی عوام به آنها می‌شود و کسری از آنها به صفحات وزین‌تر تعلق نمی‌گیرد.
اما مگر بستن شبکه‌های اجتماعی سلیقه‌ها و روندهای فرهنگی رایج جامعه را تغییر می‌دهند؟ مگر نه این است که همین افکار و ترجیحات از جای دیگری سربرمی‌آورند؟ راه را که ببندید، کاربران میانبر می‌زنند یا از شبکه اجتماعی دیگری سر در می‌آورند.
بر این باور هستیم که بدون تغییر کلان در بودجه‌بندی‌های عظیم فرهنگی ، توجه به اندیشمندان خانه‌نشین‌شده، بها دادن به کتاب و موسیقی و شعر و بدون آغاز راهی برای نجات مردم از تنزل اخلاقی تحمیلی، اینگونه بستن‌ها دردی را دوا نمی‌کنند.
ما به کاربران اینترنت هیچ وقت فرصتی برای متعادل شدن و تجربه کردن بی‌دغدغه نداده‌ایم. به آنها اجازه نداده‌ایم که با خرد و اندیشه خود در طی یک روند میان‌مدت چند ساله، بین شبکه‌های اجتماعی مختلف به صورت نرمال توزیع شوند و هر یک متناسب با نیاز و سطح فکر خود محتوا تولید یا مصرف کنند.
به همین خاطر است که هر از چندگاهی یک شبکه اجتماعی به صورت جنون‌آسایی رشد می‌کند و اصلا اینترنت ما مترادف می‌شود با این شبکه اجتماعی. چیزی که در مورد تلگرام در دوره اوج شاهد بودیم.
اگر در رفتار کاربران دخالت نشود و اگر فرهنگ‌سازی‌ها به اهلشان سپرده شود، می‌شود انتظار داشت که فضای اینترنت ما هم فرهیخته‌تر شود.
اشتباه نکنید! هیچ وقت نمی‌شود یک آرمانشهر یا مدینه فاضله از اینترنت ساخت. به هر حال در اینترنت اقلیتی داریم که تنها در پی دانش‌اندوزی و رد و بدل کردن اخبار معتبر هستند و با درصدی هم روبرو هستیم که همه تلاششان سرگرمی یا مصرف محتواهای زرد است. بعید است که بتوان در این امر تغییر ایجاد کرد.
باز هم برای احتیاط متذکر می‌شویم که سرگرمی‌سازی متعهدانه، اصلا جزئی از وظیفه همه رسانه‌هاست و ما انتظار نداریم که فضای اینستاگرام مثلا شبیه گوگل ریدر قدیمی شود.
اما در عین حال بر این باور هستیم که هیچ مکانیسم پالایشی تحمیلی در مورد اینترنت پاسخ نمی‌دهد و راهی جز اعتماد به کاربران و اجازه دادن به خود آنها برای ارتقای سطح فکری جوابگو نیست.
اگر می‌بینید که مردم در شبکه‌های اجتماعی پرخاشگر هستند، بی تامل و رادیکال خبرهای حتی تاییدنشده می‌پراکنند، دغدغه‌های جنسی سطح پایین دارند و مجیز هر کاربر برهنه‌شونده‌ای را می‌گویند، خبرهای فیک را لایک می‌زنند و نسبت به هم مهربان نیستند و از جریان‌های که دوست دارید، حمایتی نمی‌کنند، در وهله اول باید سوالاتی در ذهن خودتان در این مورد مطرح شود و متناسب با پاسخ آنها باید تغییر رویه‌های عمده بدهید.
تا قطع اینترنت جا داره.
نمی دونم چرا وزارت ارتباطات را منحل نمی کنند.سیم و تلفن و تلوزیون رو جمع کنند. همه مشکلات حل می شه
کلا تمام وسایل ارتباط با دنیا رو جمع کنند خیال خودشون رو راحت کنند. این همه بودجه حیف میشه این همه حقوق های میلیونی این همه جلسه هایی که فقط حق جلسه خوب پرداخت میشه فقط واسه اینکه چجوری بیشتر و بیشتر مردم منزوی بشن چجوری نشون بدن بله ما هم هستیم.