علت بسته شدن و از کار افتادن سایت‌های مشهور دانلود فیلم و سریال مثل دیبا مووی – نایت موی – سلام دانلود – فردا دانلود و … چیست؟
تماشای فیلم و سریال در ایران، تا حدی با باقی دنیا متفاوت است. در دهه‌های دور، مشهورترین فیلم‌ها با فاصله کم با کیفیت نسل برتر هنرمندان دوبله، در سینماهای داخلی اکران می‌شد. اما الان به علل مختلف نه اکران فیلم‌های مشهور دنیا صورت می‌گیرد و نه علاقه‌مندان دنیای سینما می‌توانند به سهولت از سرویس‌های پخش جاری فیلم مثل نتفلیکس استفاده کنند.
به همین خاطر از گذشته دور، اگر از دوره‌ای که CD و DVD خریداری می‌شدند، صرف‌نظر کنیم به دانلود فیلم پناه می‌بردیم. سایت‌های دانلود ایرانی فیلم و سریال، در ابتدا چندان جامع نبودند و به صورت رندم تعدادی از آثار روز یا کلاسیک در آنها پیدا می‌شدند. به همین خاطر آن زمانی که سرعت اینترنت در ایران معقول شد، حرفه‌ای‌ترها اغلب از تورنت و سایت‌های دانلود خارجی استفاده می‌کردند.
با گذشت زمان و ایجاد یک اکوسیستم اقتصادی کارا، سایت‌های دانلود پوست انداختند و نسل سایت‌های مشابه تاینی موویز سربرآوردند. سایت‌هایی که طراحی خوبی داشتند و آثار سینمایی را می‌شد با طبقه‌بندی خوب، حتی بهتر از سایت‌های فرنگی در آنها پیدا کرد. با پرداخت مبلغی بسیار اندک هر کاربر می‌توانست تعداد انبوهی فیلم و سریال را با لینک مستقیم دانلود کند.
بعد از چندی سایت تاینی موویز بسته شد. اما سایت‌های مشابه دیگر در فاصله‌ای کوتاه همان عملکرد تاینی موویز را پیدا کردند و تفاوت خاصی ایجاد نشد.
همزمان با این تحولات سایت‌های پخش جاری فیلم و محتواهای ویدئویی یا VODهای ایرانی مثل آیو – لنز – فیلیمو – نماوا سربرآوردند. آنها ابتدا مشتری زیادی نداشتند. اما به تدریج مخاطب خاص خود را پیدا کردند. آنها با قرار دادن تعداد زیادی فیلم و سریال ایرانی و خارجی قدیمی که پیش‌تر در آرشیو صدا و سینما صرفا پیدا می‌شدند، دوبله‌های قدیمی و حتی صرف بودجه برای دوبله آثار قدیم و جدید، مخاطب خاص خود را پیدا کردند. دسته‌ای از مردم هم که عادت داشتند و دارند که با کودکان و دیگر اعضای خانواده فیلم و سریال تماشا کنند، دیگر خیالشان راحت بود که محتواهای روی این سرویس‌های عاری از صحنه‌های خاص است.
اما سینمادوستانی هم بودند و هستند که اینگونه تعدیل‌ها را نمی‌پسندیدند و حتی اعتقاد داشتند که اینگونه حذفیات به مفهوم کلی آثار صدمه می‌زند.
به علاوه هنوز میانه خیلی از ما، با تماشای جاری خوب نیست و آن استرس قدیمی مبنی بر اینکه «مبادا الان اینترنت قطع یا کند» شود، هنوز در ذهن ماست. از دیگر سو، خیلی‌ها تمایل دارند که فیلم و سریال‌ها را آرشیو شخصی کنند و تا آنها را در هاردهای خود ذخیره کنند، خیالشان راحت نمی‌شود.
طبعا ادامه این روند دو اکوسیستم متفاوت رو به رشد به وجود آورد، سایت‌های دانلود که با حق اشتراک‌های ناچیز، اما داشتن مخاطب میلیونی، کارایی اقتصادی خوبی داشتند و VODهای ایرانی که مخاطب ویژه‌شان را داشتند. ضمن اینکه دسته‌ای از مواهب هر دو استفاده می‌کردند.
به زودی احساس شد که تضاد منافعی بین این دو گروه وجود دارد. حدود دو ماه پیش زمزمه‌های بالا گرفتن اختلاف، ظاهرا به دنبال استفاده از دوبله‌های اختصاصی برخی از VODها در سایت‌های دانلود رخ داد. اما اندکی بعد، با یک توافق ضمنی سایت‌های دانلود تعهد کردند که دیگر از دوبله‌های VODها استفاده نکنند و VODها هم شکایتی نکنند.
دور جدید و شدید، محدودیت سایت‌های دانلود از دیروز رخ داده است. هنوز هیچ خبر رسمی در مورد این قضیه منتشر نشده است. کاربرانی که وارد سایت‌های دانلود می‌شوند، شاهد صفحات اغلب به‌روز نشده سایت‌ها می‌شوند و وقتی می‌خواهند چیزی دانلود کنند، متوجه می‌شوند که لینک‌های دانلود کار نمی‌کنند.
در واقع «ظاهرا» با حکم مقام قضایی کلیه سرورهای داخلی که با سایت‌های دانلود همکاری می‌کردند، فعلا موقتا از خدمات‌رسانی به سایت‌های دانلود عذر خواسته‌اند.
در ضمن ما فعلا هیچ خبری از سوی دیگر ماجرا نداریم. یعنی نمی‌دانیم که آیا سایت‌های دانلود به خاطر ماهیت محتواهایی که منتشر کرده‌اند هم تحت پیگرد قرار گرفته‌اند یا خیر.
در هر حال همچنان صورت مسئله اصلی پابرجاست. اینکه با مخاطب‌های میلیونی که دوست دارند آثار روز دنیا را ببینند چه باید کرد؟ آنها نیازشان را بیش و کم به هر ترتیب برمی‌آورند.
شاید دغدغه برخی این باشد که برخی از شمار این مخاطب انبوه نوجوان هستند، به اصطلاح قوه تشخیص ندارند و یا دغدغه‌ای غیرهنری از دانلود فیلم‌ها داشته باشند. این دقیقا شبیه آن پارادوکس استفاده از اینترنت و بسیاری از جلوه‌های دیگر فناوری است.
به نظر می‌رسد که دغدغه‌های پوسته‌ای کاربران به تدریج خود به خود اصلاح می‌شود. یعنی فرضا مخاطب نوجوانی که چنان که افتد و دانی کارش جلو عقب زدن فیلم‌ها و مکث روی صحنه‌های خاص است (یک سناریویی بدبینانه و چرک و سیاه)، به تدریج قوه تمیز آثار هنری و ذوق زیبایی‌شناسی را به دست می‌آورد و طور دیگری به سینما می‌نگرد.
می‌ماند یک مسئله دیگر که مسئله رعایت کپی رایت جهانی باشد. در زمان خاص و شرایط اقتصادی متفاوت، مسلما فرقی نمی‌کند که شما کپی رایت یک هنرمند و موسسه فرهنگی داخلی را رعایت کنید یا خارجی را. اما در شرایط کنونی گمان نمی‌کنیم که علت تعطیلی کار سایت‌های دانلود این بخش کپی رایت جهانی باشد.
به هر ترتیب حکایت فیلم و سریال دیدن ما ایرانی‌ها شاید زمانی برای خودش دستمایه فیلم و یا مستندی جالب شود!
