فیلم جوکر – هنر بازیگری واکین فینیکس در خدمت رساندن پیام‌های جرم‌شناسانه و اجتماعی – they don’t care about us

خطر اسپویل داستان یا حال و هوای فیلم

کدام شخصیت جوکر را در فیلم‌های سینمایی دوست دارید؟ خیلی تصور می‌کردند که جوکری بهتر از جوکر نولان، هرگز نخواهد آمد. نولان شخصیت جوکر را عمق داده بود و تقابلش را بتمن تماشایی کرده بود.

اما تاد فیلیپس آماده بود تا این شخصیت دی‌سی کامیکس را از زاویه دیگری به ما بنشاساند.

اما در فیلم جوکر او، پاسخ برخی سؤال‌هایمان را می‌گیریم که مهم‌ترین آنها این است که جوکر، چرا جوکر شد!

شاید اگر همین فیلم پنج – شش سال ساخته می‌شد، روایتی تا اندازه‌ای متفاوت می‌داشت، اما به نظر می‌رسد که نویسنده و کارگردان تحت تاثیر رخدادهای جهان معاصر و مشاهده سیه‌روزی روزافزون آدم‌های به اصطلاح عادی، جوکری را خلق کردند که توضیح می‌دهد علت این همه عصیان شهروندان کشورهای مختلف چیست.

برای توصیف بازی واکین فینیکس، باید صفاتی بهتر از خوب یا عالی پیدا کنیم، شاید جادویی از همه صفات بهتر باشد. ژرفای نگاه و میمیک صورت، زبان بدن و نیز حنجره او در هنگام سر دادن قهقهه‌های کنرتل‌نشدنی غم‌انگیز، به‌راستی جوکر جدید را تعریف می‌کنند.

آیا می‌توانم تماشای این فیلم را به همه شما توصیه کنم؟

باید بگویم که قابل پیشبینی است که فیلم دسته‌ای از شما را سرخورده کند. اگر جدال‌های فیزیکی فوق‌العاده یا تقابل عجیب و غریب کاراکترها و چرخش‌های داستانی مسحور کننده می‌خواهید، جوکر 2019، فیلم چندان ارضاکننده‌ای برایتان نخواهد آمد. جوکر در یک کلام اصلا فیلم حال‌خوب‌کنی نیست!

اما اگر یک بازی فوق‌العاده و موسیقی متن و فیلمبرداری و نورپردازی عالی می‌خواهید که پیامی در بر داشته باشند، جوکر فیلم خوبی است.

بله! نقدهایی به این فیلم وارد است:

نقد پوسته‌ای و ظاهرگرایانه: شاید می‌شود از تواتر خنده‌های جوکر کاست و از عناصر انتزاعی دیگری برای بیان پارادوکس جوکر غمگین استفاده کرد.

نقد محتوایی: به نظر می‌رسد که پیام اجتماعی و تا حدی سیاسی فیلم، در یک لفافه ظریف و به صورت ضمنی بیان نمی‌شود و خیلی گل‌درشت به مغزهای ما تزریق می‌شود. هر چند که این پیام، پیامی صحیح است.

جوکر می‌خواهد بگوید که علت پیدایش یک یاغی به صورت خاص و لایه پایین‌دست معترض چیست.

در قالب جوکر با شخصی آشنا می‌شویم که از نعمت داشتن والدین مهربان محروم بوده، از کودکی به او دروغ گفته می‌شده، در طفولیت مورد تعدی قرار گرفته و حتی ضربه مغزی شده. در دوران بلوغ به سبب همین تروماها نتوانسته ارتباط و تعامل خوبی با دیگران برقرار کند و بر تنگدستی و استرسورهای زندگی‌اش اضافه شده و بعد در ذهن خود به قهرمان توانگری با همه وعده‌های توخالی روتین سیاسیون، دل بسته و سرخورده شده و در نهایت دست اتفاق و فشار روزگار او را به سمت جنایت و سقوط به سمت رفتار عصیان‌گرایانه سوق داده است.

آن جوکری که می‌توانست با اندک مراقبت و حمایت اجتماعی یک کارگر یا استند آپ کمدین معمولی ولی در درون خود خوشبخت باشد، حالا به ناگاه در جوکر 2019 خود را رهبر جریان اعتراضی علیه کسانی می‌یابد که هیچ درکی از بدبختی فقرا ندارند.

به عبارتی نویسنده و کارگردان مدل چندوجهی جرم‌شناسی را که آمیزه‌ای از دلایل بیولوژیک و محیطی و اجتماعی باشد را در جوکر 2019، در قالب یک فیلم به ما عرضه می‌کنند.

رابرت دنیرو به عنوان بازیگر نقش فرعی، حضوری موفق دارد. او شاید نماد کسانی باشند که می‌خواهند در جامعه دیوانه، هنوز هم به منطق بچسبند و با هنرشان هنوز خود و بقیه را نجات بدهند. جوکر اما خسته‌تر و ناتوان‌تر از آن است که به رؤیا و معجزه فکر کند و انتقام تکانه‌ای را بیشتر دوست دارد.