بازماندن مجرای شریانی یا PDA چیست؟ درمان دارویی و جراحی

باز ماندن مجرای شریانی patent ductus arteriosus در بسیاری از نوزادان LBW مبتلا به RDS روی می‌دهد و میزان بروز آن با ماچوریتی نوزاد ارتباطی معکوس دارد، به عبارتی هرچه نوزاد نارس‌تر باشد، احتمال آن بیشتر است. تجویز بیش‌ازحد مایعات وریدی نیز میزان PDA علامت‌دار را بیشتر می‌کند. در نوزادان ترم، مجرای شریانی در طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از تولد بسته می‌شود. هیپوکسمی ناشی از RDS مانع بسته شدن مجرای شریانی می‌شود. در مرحله حاد RDS ، هیپوکسمی، هیپرکاپنی و اسیدوز موجب انقباض آرتریول‌های ریوی می‌شوند، بنابراین فشارهای ریوی و سیستمیک به هم نزدیک است و جریان خون اندکی از مجرای شریانی عبور می‌کند. پس از بهبود RDS فشار ریوی کاهش می‌یابد و شنت خون از سمت چپ به راست ایجاد می‌شود. RDS پس از ۷۲ ساعت بهبود می‌یابد، بنابراین علایم PDA معمولاً بین روزهای دوم تا چهارم روی می‌دهد. تظاهرات بالینی PDA در نوزادان دچار RDS عبارتند از:

• پهن شدن فشار نبض Wide pulse pressure
• ضربه پره کوردیال فعال active precordial impulse
• نبض‌های محیطی جهنده bounding peripheral pulse
• سوفل سیستولی و گاهی پیوسته Continuous
• شواهد نارسایی قلب مانند رال ریوی، کاردیومگالی و هپاتومگالی

در رادیوگرافی قفس سینه کاردیومگالی و ادم ریوی دیده می‌شود. اکوکاردیوگرافی باز بودن مجرای شریانی را نشان می‌دهد و در مطالعات داپلر جریان خون چپ به راست مشاهده می‌گردد.

محدودیت مایعات و تجویز دیورتیک نخستین اقدام جهت درمان PDA ناشی از RDS است.

اگر پس از ۲۴ تا ۴۸ ساعت هیچگونه بهبودی دیده نشود، یک داروی مهارکننده ساخت پروستاگلاندین NSAID مانند ایندومتاسین یا ایبوپروفن تجویز می‌شود.

مصرف ایندومتاسین در موارد زیر ممنوع است:

• ترومبوسیتوپنی با تعداد پلاکت کمتر از /mm³ ۵۰۰۰۰
• خونریزی
• کراتینین سرمی بیش از dL/mg 1
• الیگوری

در صورت عدم پاسخ به درمان با ایندومتاسین یا باز شدن مجدد مجرای شریانی، تجویز مجدد ایندومتاسین یا بستن PDA به روش جراحی ضرورت پیدا می‌کند.