صدای قلب جنین نخستین بار کی شنیده می‌شود؟

صدای قلب جنین نخستین بار در ۱۸ تا ۲۰ هفتگی توسط فتوسکوپ شنیده می‌شود، در حالی به روش داپلر از ۱۲ تا ۱۴ هفتگی قابل‌کشف است، حرکات جنین معمولاً از ۱۸ تا ۲۰ هفتگی احساس می‌شوند.

سونوگرافی دقیق‌ترین روش تعیین اندازه جنین است.

اگر منحنی رشد جنین در کمتر از صدک ۵ رشد نسبت به سن بارداری قرار داشته باشد، UCR عوارض IUGR عبارتند از:

• مرگ داخل رحمی
• ناپایداری درجه حرارت بدن
• آسفیکسی پری ناتال
• هیپوگلیسمی
• پلی‌سیتمی و هیپر ویسکوزیته
• هیپوترمی
• خونریزی ریوی

علل ناپایداری درجه حرارت در نوزادان مبتلا به IUGR عبارتند از:

• استرس سرمایی Cold stress
• کاهش ذخایر چربی
• هیپوکسی
• هیپوگلیسمی

آسفیکسی پری ناتال ناشی از علل زیر است:

• کاهش پرفیوژن جفتی در هنگام زایمان
• هیپوکسی و اسیدوز مزمن جنین
• سندرم آسپیراسیون مکونیوم

عوامل زیر در ایجاد هیپوگلیسمی در نوزادان دچار IUGR نقش دارند:

• کاهش گلیکوژن بافتی
• کاهش گلوکونئوژنز
• هیپر انسولینیسم
• افزایش نیاز بافتی به گلوکز
• هیپوترمی
• بزرگی نسبی مغز (که تنها از گلوکز برای تأمین انرژی استفاده می‌کند)

عوامل زیر نوزادان دچار IUGR را مستعد هیپوترمی می‌کند:

• هیپوکسی
• هیپوگلیسمی
• کاهش چربی زیرپوستی
• گرسنگی starvation

عوامل زیر در ایجاد خونریزی ریوی در نوزادان دچار IUGR نقش دارد:

• هیپوترمی
• پلی سیتمی
• هیپوکسی

جهت بررسی بلوغ ریه می‌توان مارکرهای زیر را در مایع آمنیوتیک بررسی کرد:

• Surfactant
• Lecithin/sphingomyelin ratio
• Phosphatidylglycerol

به لیستین phosphatidylcholine نیز می‌گویند. با بلوغ ریه جنین، میزان لیستین و فسفاتیدیل گلیسرول مایع آمنیوتیک افزایش می‌یابد، درحالی‌که میزان اسفنگومیلین کاهش می‌یابد. وجود فسفاتیدیل گلیسرول یا نسبت  L/S بیش از ۲ در مایع آمنیوتیک نشانه بلوغ ریه جنین است.

جهت بررسی سلامت جنین می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:

• Oxytocin challenge test
• Nonstress test
• Biophysical profile

گاهی نارسایی عملکرد جفت در حدی است که در هنگام انقباض رحمی پرفیوژن مناسبی ندارد و موجب اسفیکسی در هنگام زایمان می‌شود. جهت ارزیابی پیش از زایمان و کشف جنین‌های در معرض خطر آسفیکسی می‌توان از Oxytocin challenge test استفاده کرد. برای این منظور انفوزیون اکسی توسین به میزانی داده می‌شود که موجب حداقل ۳ انقباض در طی ۱۰ دقیقه شود. بروز برادیکاردی دوره‌ای پس از انقباضات Late deceleration نشانه مثبت بودن تست است .

Nonstress test پاسخ تعداد ضربان قلب به حرکات بدن جنین را بررسی می‌کند. افزایش بیش از ۱۵ ضربه در دقیقه برای دست‌کم ۱۵ ثانیه نشانه خوبی است و اگر در مورد در طی ۳۰ دقیقه روی دهد، تست واکنشی reactive است و نشانه در معرض خطر نبودن جنین می‌باشد.

Biophysical profile ترکیبی از NST و معیارهای سونوگرافیک زیر است:

• حرکات تنفسی جنین
• حرکات جنین
• تون جنین
• حجم مایع آمنیوتیک

BPP دقیق‌ترین روش ارزیابی جنین است.

کاهش یا معکوس شدن جریان خون دیاستولی شریان نافی یا آئورت جنین در بررسی داپلر با هیپوکسی و اسیدوز جنین و نارسایی جفتی ارتباط دارد.

کوردوسنتز Cordocentesis نمونه‌گیری از خون بند ناف است و جهت بررسی موارد زیر به کار می‌رود:

• اندازه‌گیری , PO₂ ، PH و لاکتات جهت تشخیص هیپوکسی و اسیدوز در جنین
• اندازه‌گیری هموگلوبین جهت تشخیص آنمی در جنین
• تعیین گروه خونی جنین
• شمارش پلاکت در موارد مشکوک به ترومبوسیتوپنی آلوایمیون
• کشت میکروبی
• اندازه‌گیری تیتر آنتی‌بادی
• تعیین کاریوتیپ

در بارداری‌های پرخطر باید تعداد ضربان قلب جنین و انقباضات رحم در طی زایمان مونیتور گردد. ضربان قلبی بیش از ۱۶۰ در دقیقه در جنین، تاکیکاردی در نظر گرفته می‌شود و برخی علل آن عبارتند از :

• آنمی
• مصرف داروهای بتاسمپاتومیمتیک مانند ریتودرین
• تب مادر
• هیپرتیروییدی
• آریتمی
• دیسترس جنینی

ضربان قلبی کمتر از ۱۲۰ در دقیقه در جنین، برادیکاردی در نظر گرفته می‌شود و برخی علل آن عبارتند از:

• دیسترس جنینی
• بلوک قلبی کامل
• مصرف بیحس کننده‌های موضعی

تعداد ضربان قلب جنین ثابت نیست و لحظه به لحظه تغییر می‌کند و به آن beat – to beat variability    می‌گویند و علل کاهش آن عبارتند از:

• خواب بودن جنین
• تاکیکاردی / مصرف آتروپین
• مصرف داروهای سداتیو
• پره ماچوریتی permaturity
• دیسترس جنینی

به‌طور طبیعی تعداد ضربان قلب جنین همزمان با انقباضات رحم کاهش پیدا می‌کند که به آن early deceleration می‌گویند.

اگر افت ضربان قلب نسبت به انقباض رحمی تأخیر داشته باشد، به آن Late deceleration می‌گویند و بروز مکرر آن نشانه نارسایی جفت است. در این موارد برای ارزیابی اسیدوز جنینی باید میزان گازهای نمونه خون سر جنین بررسی شود. PH کمتر از 2. 7 مطرح کننده اختلال هیپوکسیک جنین است و در این موارد سزارین ترجیح داده می‌شود. PH بین 2. 7 تا 25. 7 مرزی borderline در نظر گرفته می‌شود و در این موارد تکرار بررسی توصیه می‌گردد. گاهی انقباض رحم از طریق فشار بر روی بند ناف موجب افت ضربان قلب جنین می‌شود. در این موارد ارتباط زمانی مشخصی بین انقباض و افت ضربان قلب جنین وجود ندارد و به آن Variable deceleration گفته می‌شود.