پیشنهاد فیلم: دو پاپ

راستش اصلا فکرش رو نمی‌کردم در شرایطی که یک عالم فیلم معرفی‌نشده در سایت دارم، بنشینم و کمی در مورد فیلم «دو پاپ» برایتان بنویسم.

علیرغم اینکه در فیلم آنتونی هاپکینز و جوناتان پرایس بازی می‌کردند، از آنجا که فیلم در مایه بیوگرافی واقع‌گرایانه، آن هم در مورد دو پاپ یعنی پاپ بندکیت و پاپ فرانسیس بود، آدم به شک می‌افتاد که با یک فیلم بسیار کسل‌کننده نمایشی روبرو باشد.

مدتی است که من سبک خاصی برای دانلود فیلم پیدا کرده‌ام، برای اینکه پهنای باندم حرام نشود، اندکی از فیلم را از فیلیمو می‌بینم و اگر خوب بود، فیلم را به صورت کامل از سایت‌های دانلود دیگر دانلود می‌کنم. این فیلم را هم همین طوری شناختم و بعد دانلود کردم.

آنتونی هاپکینز که اتفاقا امروز، زادروزش بود که نیاز به معرفی ندارد. اما این جوناتان پرایس شاید اولین بار به خاطر بازی در سریال گیم آو ترونز چهره شد. تا قبل از این سریال هم البته ایشان نقش‌آفرینی‌های متعددی در فیلم‌ها و سریال‌ها داشت، اما مشخصا از زمان بازی در گات بود که، چهره‌اش برای همه مشخصا در ذهن حک و ماندگار شد.

اما در مورد فیلم:

وقتی مرد خدا باشید و در کلیسای کاتولیک باشد، ظاهرا رقابت برای تصدی مناصب بالاتر، بایستی چیزی بی‌معنی باشد و از سوی دیگر نباید زیاد بین کسانی که کاردینال یا پاپ می‌شوند، تفاوت عملی باشد. به هر حال اصول هر مذهبی مشخص هستند و کمی تفاوت سلیقه در فروع، نباید تفاوت چشمگیری ایجاد کند.

اما در مقام عمل می‌دانیم که چنین نیست و بستر مذهب شرایطی را ایجاد می‌کند که تفسیرهای متنوع از آن، از زمین تا آسمان تفاوت عملکرد و رای می‌توانند ایجاد کنند.

اینگونه است که بین رهبران مذهبی تحول‌خواه و مردمی و آنهایی که سنتی فکر می‌کنند و جمود دارند، همیشه چالشی بزرگ وجود دارد. یک دسته پویا فکر می‌کنند و تنها روح دین برایشان مهم است، یک دسته هم مذهب تاریخی برایشان مهم است. بدتر آنکه دسته سومی هم هستند که نه سنتی‌اند و نه تحول‌خواه، بلکه از ابزار دین، برای رسیدن به هوس‌های خود بهره می‌برند.

فیلم از جایی شروع می‌شود که پاپ بندیکت سنتی انتخاب شد. از آن سو، خورخه ماریو برگولیوی-نام واقعی پاپ فرانسیس- آرژانتینی را در فیلم داریم. کشیش متواضع و مردمی که نگاهی به‌روز از مذهب دارد.

پاپ فرانسیس رفته رفته در اداره کلیسا به مشکل برمی‌خورد و دچار تردید و چالش می‌شود و اینجاست که برگولیو به دیدنش در واتیکان می‌آید …

برخورد این دو به خصوص با توجه با بازی دیدنی هاپکینز و پرایس، بسیار دیدنی از آب درمی‌آید. فیلم با ریتمی آرام و دوست‌داشتنی پیش می‌رود.

یکی از بهترین برش‌های فیلم، فلش‌بکی است که به گذشته برگولیو زده می‌شود:

ما با هم به آرژانتین، زمان حکومت نظامی‌ها می‌رویم. جایی که نظامی‌های با شقاوت تمام، کوچک‌ترین اعتراض مردم، روشنفکران و مذهبی‌ها را سرکوب کردند و دسته زیادی از آنها را روانه زندان‌ها و شکنجه‌گاه‌ها کردند و عده زیادی را به قتل رساندند.

در این برهه حساس، کلیسا چه می‌تواند بکند؟ برگولیو، ترجیح داد در این زمان از هم‌قطارانش بخواهد که آرامش داشته باشند و با حکومت نظامی، درنیفتند. اما دوستانش او را طرد کردند و راه مبارزه را انتخاب کردند و عده‌ای از آنها در این راه، جان خود را از دست دادند.

البته صورت‌‌های دیگری هم از این داستان است. در یک روایت او تلاشی برای آزادی دو کشیش زندانی انجام نداد (چیزی که در فیلم با یک فلش بک ظاهرا رد می‌شود) و در روایت دیگر حتی او متهم می‌شود که شخصا آنها را به نظامیان لو داده است! (+)

سال‌ها بعد، پس از برافتادن حکومت نظامی، برگولیو، به خاطر همین انفعال و مصالحه ظاهری با ژنرال‌ها طرد شد و به کلیسای کوچکی در کوهستان تبعید شد. او از این فرصت برای خودسازی و پالایش استفاده کرد و به تدریج جایگاه خود را به دست آورد.

حقیقت این است که در زمانه خودکامگی محض، متاسفانه توده مردم یا خواص هر تصمیمی بگیرند، در آینده می‌تواند با نقد بی‌رحمانه مواجهه شود. این تصمیم‌ها می‌توانند گستره بزرگی شامل موارد زیر باشد:

-انفعال و زندگی ظاهری شاد اختیار کردن و ترک سیاست – مبارزه مدنی – مبارزه خشونت‌طلبانه – تلاش در جهت روشنگری نظری و …

به عبارت ساده و خودمانی، امکان ندارد که شما در یک باتلاق دست و پا بزنید و بتوانید کاملا پاک خارج شوید. به هر حال در کارنامه شما، سال‌ها و دهه‌ها بعد می‌توانند لحظاتی از تردید و آلودگی را پیدا کنند و به شما انگ بزنند.

بزرگ‌ترین تردید و نقطه تاریک در زندگی پاپ فرانسیس، همین پاپی که به تسامح و تساهل باورمند است، شاید همین نقطه در زندگی‌اش باشد.

بیشتر رخدادها و حتی دیالوگ‌های بین دو پاپ، مبتنی بر واقعیت هستند. اما روابط دو پاپ، در عالم واقع، اینقدرها هم دوستانه نیست. شاهد آن نامه‌ای است که در آوریل 2019 توسط پاپ بندیکت منتشر شد. در این نامه 6 هزار کلمه‌ای او از در مورد اتهام رواج فساد جنسی توسط عوامل کلیسا در دوران تصدی خودش توضیح داده بود و نیز از افکار بیش از حد لیبرال در کلیسا، انتقاد کرده بود. این در شرایطی است که شاید یکی از دلایل استعفای پاپ بندکیت، قضیه سوء استفاده جنسی برخی از کشیشان بود که وقتی این مطلب فراگیر و رسانه‌ای شد و منجر به انتقاد از دولت ایتالیا هم شد، پاپ بندیکت را در تنگنا گذاشت.

پاپی که با بیگ بنگ و فرضیه تکامل هیچ مشکلی ندارد و اینها را مانعی برای مذهبی بودن، نمی‌بیند، آنچنان که گاهی ما فکر می‌کنیم، دوران پاپی ساده‌ای ندارد!