کتاب روزهای مطالعه – مارسل پروست

مارسل پروست با نام کامل والنتین لویی ژرژ اوژن مارسل پروست (زاده ۱۰ ژوئیه ۱۸۷۱، درگذشت ۱۸ نوامبر ۱۹۲۲) نویسنده و مقاله نویس فرانسوی است. او به دلیل نگارش اثر عظیمش با عنوان در جستجوی زمان از دست رفته، یکی از بزرگترین نویسندگان تاریخ ادبیات قلمداد می شود.  مارسل پروست چهل روز پس از پایان خونین کمون پاریس در اوتوی (امروزه حومه پاریس به دنیا آمد. پدرش آدرین پروست پزشکی سرشناس بود که درباره بیماری وبا در اروپا و آسیا تحقیق می کرد. مادرش ژن وی، زنی فرهیخته و علاقه مند به هنر و ادبیات فرزند یک دلال ثروتمند بورس بود. با آنکه مادرش یهودی بود اما مارسل با مذهب پدرش که کاتولیک بود رشد و پرورش یافت. او را روز ۵ اوت ۱۸۷۱ در کلیسای غسل تعمید دادند. تنها برادرش روبر که بعدها حرفه پدر را دنبال کرد، در ۲۴ مارس ۱۸۷۳ متولد شد.

وی در سال ۱۸۸۲ وارد مدرسه کندروسه شد. در سال ۱۸۸۶ در شانزلیزه با مری دو بنارداکی دختریک اشراف زاده لهستانی آشنا شد که در رمان در جستجوی زمان از دست رفته یکی از الگوهای ژیلبر سوان بود. در خلال سال های ۱۸۸۸-۹ در کندورسه به کلاس فلسفه رفت که دبیر آن «ماری آلفونس دارلو» (۱۸۴۹-۱۹۲۱) بر تربیت فکری او اثر بسیار گذاشت، با نشریه ادبی دبیرستان به نام روو لیلاس همکاری کرد و پایش به محافل اشرافی باز شد. مارسل پروست در ۱۵ ژوئیه ۱۸۸۹ دیپلم ادبی گرفت. در نامه ای به آناتول فرانس (که در کتاب «جستجوی…» همان برگوت نویسنده است) می نویسد که از چهار سال پیش کتاب های او را حفظ کرده است.

در ماه نوامبر سال ۱۸۸۹ دوره یک ساله سربازی داوطلبانه پروست در هنگ ۷۶ پیاده اورلئان آغاز شد. در ۱۹ مارس همان سال مادربزرگ پدری اش در ایلیه (الگوی کومبره در جستجو) در می گذرد و در دوم ژوئیه سال ۱۸۹۰ مادربزرگ مادری خود را از دست داد. او در این سال در دانشکده حقوق پاریس نام نویسی کرد. در سال ۱۸۹۱ گذشته از دانشکده حقوق به طور نامرتب در کلاس های آلبر سورل و آناتول لوروا بولیو در دانشکده علوم سیاسی و در کلاس های برگسون در سوربن شرکت کرد. دوستی وی با ژان پوکه (یکی دیگر از الگوهای ژیلبر سوان) در این سال آغاز شد. او تابستان را در کابور (یکی از الگوهای بلبک در «کتاب جستجوی…») گذراند.

در سال ۱۸۹۲ فعالیت های ادبی جدی پروست آغاز شد و او همکاریش را با نشریه لو بانکه شروع کرد. در این نشریه ۱۵ مقاله از پروست چاپ شد که بعدها در کتاب خوشیها و روزها دوباره منتشر شد. در این سال او با آناتول فرانس آشنا شد. در رفت و آمد هرچه بیشتر به محافل اشرافی به کنتس لور دوشنبه (یکی از الگوهایدوشس دو گرمانت) دلبسته شد. در سال ۱۸۹۳ با کنت روبر دو مونتسکیو (از مشخص ترین الگوهای بارون دوشارلوس) و کنتس گرفول (از دیگر الگوهای دوشس دو گرمانت) آشنا شد. در این سال رمان “بی اعتنا” را نوشت که می توان آن را نخستین طرح عشق سوان دانست. در ۱۰ اکتبر لیسانس حقوق خود را دریافت کرد. سال ۱۸۹۴ رفت و آمد هر چه بیشتر پروست به محافل اشرافی فوبور سن ژرمن (محله اشراف پاریس) آغاز شد و تدارک لیسانس ادبیات در سوربن با درس خصوصی نزد دارلو فراهم گشت. در همین سال است که دوستی او با رنالدو آن (۱۸۷۴-۱۹۴۷) موسیقی دان جوان ونزوئلایی و شاگرد ماسنه شکل می گیرد. در آوریل این سال با اسکار وایلد آشنا شد.

در ماه مارس سال ۱۸۹۵ لیسانس ادبیات خود را نیز دریافت کرد. در ماه ژوئن در مسابقه ای برای گرفتن سمت دستیار کتابدار در کتابخانه مازارن پاریس برنده شد. او همکاری خود را با نشریات ادبی را ادامه داد. برای نخستین بار با سونات در دو مینور برای پیانو و ویلن اثر سن سان آشنا شد (که در کتاب جستجوی… به صورت سونات ونتوی درآمد) و نگارش رمان آغاز شد. در سال ۱۸۹۶ رمان بی اعتنای وی در نشریه زندگی معاصر چاپ شد. همچنین ۴ شعر از او که رنالدو آن برای آنها آهنگ ساخته بود نیز به چاپ رسید. در ۱۳ ژوئن همان سال چاپ کتاب خوشی ها و روزهای وی با مقدمه آناتول فرانس و تصاویر مادلن لومر منتشر شد. اما این سال با مرگ دایی بزرگ و پدربزرگ مادری پروست مقارن بود.

در فوریه سال ۱۸۹۷ با ژان لورن روزنامه نگاری که پروست را به همجنس گرایی متهم کرده بود، دوئل کرد. سال ۱۸۹۹ آغاز علاقه پرشور پروست به آثار “جان راسکین” هنرشناس انگلیسی است. او ترجمه تورات آمیین راسکین را در همین سال آغاز کرد؛ و در ژوئن سال ۱۹۰۲ ترجمه تورات آن را به پایان رساند. این اثر در سال ۱۹۰۴ منتشر شد. در سال ۱۹۰۰ پروست از کتابخانه مازارن برکنار می شود. مقالات پروست درباره سالن های پاریسی برای روزنامه فیگارو در سال ۱۹۰۳ آغاز می شود. در نوامبر همان سال پدر پروست از دنیا رفت. در ماه سپتامبر سال ۱۹۰۵ مادرش را نیز از دست داد و در ماه دسامبر، در بولونی سورسن زیر نظر دکتر سولیه بستری شد. سال ۱۹۰۶ در آپارتمان شماره ۱۰۲ بولوار هوسمن ساکن شد. دیوارهای اتاق خوابش را با لایه ای از چوب پنبه پوشاند تا سر و صدای بیرون در آن رخنه نکند. ترجمه “کنجد وسوسنه” اثر راسکین را منتشر کرد.

پروست در ژانویه سال ۱۹۰۸ نگارش اثر عظیمش” جستجوی..” را آغاز کرد. سال ۱۹۰۹ او هر گونه رفت و آمد را کنار گذاشت و یکسره به نوشتن پرداخت. نخستین نگارش عشق سوان در همین سال به پایان رسید. در سال ۱۹۱۲ بخش هایی از جستجو در روزنامه فیگارو چاپ شد. سال ۱۹۱۳ پس از شکست تلاش های بسیارش برای قبولاندن اثر به چند ناشر، سرانجام انتشارات برنار گراسه می پذیرد که «در جستجوی زمان از دست رفته» را در سه جلد به خرج نویسنده چاپ کند. طرف خانه سوان در نیمه دوم نوامبر منتشر شد. در ماه اوت سال ۱۹۱۶ از انتشارات برنار گراسه جدا شد و حق چاپ جلد دوم اثر خود را به گالیمار واگذار کرد.

در سال ۱۹۱۸ پروست مقدمه ای برای گفته های نقاش نوشته ژاک امیل بلانش” نوشت. در ماه ژوئن ” در سایه دوشیزگان شکوفا و مجموعه مقالات اش چاپ شد. در ماه نوامبر جایزه ادبی گنکور به در سایه دوشیزگان شکوفا تعلق گرفت و پروست ناگهان معروف شد. او در سال ۱۹۲۰ بخش اول طرف گرمانت، در سال ۱۹۲۱ بخش دوم طرف گرمانت و بخش اول سودوم و گماره و در سال بخش دوم سودوم و گماره در سه جلد را چاپ می کند.

پروست از کودکی بیمار بود و سلامتی شکننده ای داشت. او در سال ۱۸۸۰ برای نخستین بار دچار حمله بیماری آسم شد. سرانجام در میانه اکتبر سال ۱۹۲۲ به برونشیت دچار شد و روز هجدهم نوامبر جان سپرد. مارسل پروست در گورستان پرلاشز به خاک سپرده شده است. پس از مرگ او، در سال ۱۹۲۳ اسیر” در دو جلد، در سال ۱۹۲۵ گریخته” در دو جلد، در سال ۱۹۲۷ زمان بازیافته” در دو جلد، در سال ۱۹۵۲ رمان ” ژان سنتوی “در دو جلد و در سال ۱۹۵۴ اثر ناتمام” ضد سنت بوو” به چاپ رسید. زندگی شخصی رابطه رنالدو آن و پروست از نخستین دیدارشان در ژوئن ۱۸۸۴ شکل گرفت و با خشم و حسادت در تابستان ۱۸۹۵ پایان یافت. پروست تلاش می کرد رابطه خود را مخفی نگاه دارد. با این وجود برخی از اطرافیان آنها از این رابطه آگاه بودند و امروزه از نامه های باقی مانده چنین برداشت می شود که پروست رنالدو را دوست داشته است. با وجود آنکه رابطه آنها یک سال بیشتر دوام نیاورد وانگهی پروست و آن تا زمان مرگ پروست در ۱۹۲۲ دوستان نزدیکی باقی ماندند. آنها علایق هنری مشترک بسیاری داشتند و با یکدیگر در اپراها و سالنها حضور می یافتند. رنالدو آن از افرادی بود که بر زندگی پروست تأثیر قابل توجهی گذارد.

مقالات الهام‌بخش کتاب «روزهای مطالعه» درباره این است که «چرا کتاب می‌خوانیم؟»

مارسل پروست (۱۹۲۲-۱۸۷۱) در این یادداشت‌ها به شرح لذات و بهره‌هایی که از کتاب خواندن نصیب انسان می‌شود، پرداخته‌است. همچنین بخشی را هم به شرح زیبایی آثار راسکین،متفکر، ادیب و هنرشناس انگلیسی و لذت گم‌شدن در دنیای ادبیات اختصاص داده‌است:

آغوش گروهی از افراد همواره به روی‌مان گشوده‌است، افرادی که تا زمانی که دوست داشته‌باشیم برای‌مان سخن می‌گویند بی‌آن‌که کار و طبقه‌مان برای‌شان اهمیتی داشته‌باشد؛ با بهترین لغاتی که می‌توانند ما را مخاطب قرار می‌دهند و از صادقانه‌ترین احساسات‌شان سخن می‌گویند. از آن‌جا که این اجتماع بسیار پرجمعیت و بسیار مهربان هستند، تمام روز می‌توانند در اتاق‌های بی‌پیرایه و کوچک‌شان، قفسه‌های کتابخانه، به انتظارمان بمانند.

کتاب روزهای مطالعه

نویسنده: مارسل پروست    

مترجم: مرضیه خسروی    

نشر روزگار نو