اینترنت VDSL در عمل چه تفاوت‌هایی با ADSL دارد؟ آیا واقعا ارزش هزینه بیشتر را دارد؟

این روزها بحث اینترنت VDSL و تبدیل اینترنت ADSL به VDSL داغ شده است.

سال‌ها است که اینترنت VDSL به ایران آماده ولی چون انحصارا در اختیار شرکت مخابرات بود و زیرساخت‌ها و شرایط واگذاری این سرویس به مردم نبود یا در برخی شهرها و مناطق به صورت محدود و با قراردادهایی بسیار گران فراهم می‌شد؛ کمتر مورد توجه کاربران خانگی بود.

شیوع ویروس کرونا اگر هزار عیب داشت؛ شاید یکی از بزرگ‌ترین مزایایش توسعه زیرساخت اینترنت بود. وقتی در اسفندماه گذشته، ترافیک اینترنت خانگی ایران بیش از ۱۰۰ درصد افزایش یافت و فشار بسیار بالایی به مراکزداده و پهنای‌باند کشور وارد گردید؛ وزیر ارتباطات فشار بر شرکت‌ها برای ارائه سرویس‌های اینترنت VDSL را افزایش داد.

در نهایت، دو شرکت مخابرات ایران و شاتل موبایل که از قبل هم بازیگران اصلی وی‌دی‌اس‌ال در ایران بودند؛ مامور شدند در پروژه‌ای کوتاه مدت دو الی سه ماهه، بیش از ۸۰۰ هزار پورت اینترنت ADSL کاربران دو استان تهران و قم را به اینترنت پرسرعت VDSL تبدیل کنند.

و اینجا سرآغاز یک شروع دوباره برای اینترنت VDSL در ایران بود. صدها هزار کاربر درگیر این موضوع شدند که چرا باید اینترنت ADSL خود را به VDSL تبدیل کنند و چقدر باید هزینه کنند و چه تجهیزات و امکانات و شرایطی نیاز است؟ چقدر سرعت واقعی می‌گیرند و داستان مودم‌های VDSL چیست؟

با ما در این مطلب همراه باشید تا کاملا کاربردی و عملیاتی این پرسش‌ها را پاسخ دهیم:

تفاوت فناوری ADSL و VDSL

هر دو فناوری سابقه طولانی در دنیا دارند و اصلا یک ترند یا رویکرد جدید محسوب نمی‌شوند. حتی می‌شود گفت هر دو فناوری در حال منسوخ و از رده خارج شدن هستند.

در ایران سال‌ها است که فناوری ADSL وجود دارد و کاربران اینترنتی با آن کاملا آشنا هستند. ADSL مخفف «خط اشتراک دیجیتال نامتقارن» (Asymmetric digital subscriber line) و یکی از فناوری‌های زیرشاخه DSL است.

در ADSL مبنا دادن پهنای‌باند بیشتر به دانلود است. سرعت دانلود چندین برابر سرعت آپلود است و به همین دلیل هم واژه «نامتقارن» را مشاهده می‌کنیم.

این فناوری مبتنی بر کابل‌های مسی از مرکز مخابراتی تا درون خانه کاربران است و به همین دلیل اینترنت روی خط تلفن ثابت به کاربران ارائه داده می‌شود.

در این فناوری اتصال اینترنت، باندهای فرکانسی  ۲۵.۸۷۵ تا ۱۳۸ کیلوهرتز برای دانلود و ۱۳۸ تا ۱۱۰۴ برای آپلود در نظر گرفته می‌شود. باند فرکانسی زیر ۴ کیلوهرتز نیز برای انتقال اطلاعات تماس تلفنی است.

ADSL یک فناوری به شدت وابسته به فاصله کاربر از تجهیزات مخابراتی است. هرچقدر کاربر از مرکز ارائه‌دهنده خدمات و جایی که تجهیزات ارائه سرویس اینترنت یا DSLAM نصب شده‌اند؛ دورتر باشد؛ سرعت کمتری خواهد داشت. در ADSL حداکثر تا ۷ کیلومتر فاصله پشتیبانی می‌شود که البته بیشتر سرویس‌دهنده‌ها فاصله کمتری را رعایت می‌کنند.

ADSL2 و +ADSL2 فناوری‌های تازه‌تری نسبت به ADSL هستند که روی سرعت انتقال اطلاعات بیشترین تاثیر را دارند و در ادامه اشاره می‌کنیم.

اما VDSL که سرنام «DSL با نرخ بیت بسیار بالا» (Very High Bit-Rate DSL) است؛ یک فناوری به‌روزتر و نسل بعدی ADSL محسوب می‌شود که امکان افزایش سرعت انتقال اطلاعات را نسبت به انواع ADSL فراهم می‌کند.

بزرگ‌ترین تفاوت ADSL و VDSL در استفاده از کابل مسی و طول آن است. در VDSL نمی‌توان بیشتر از ۱۲۰۰ متر کابل مسی برای اتصال مشتری به مرکز مخابراتی استفاده کند. بنابراین، در این فناوری شرکت‌های سرویس‌دهنده اینترنت باید تجهیزات خود را به مشتری نزدیک‌تر کرده یا از کابل‌های فیبرنوری استفاده کنند.

در ایران، هر دو مدل استفاده می‌شود. برخی شرکت‌ها مانند شاتل از کابل‌های فیبرنوری از مرکز مخابراتی تا کافوها (جعبه تقسیم خطوط تلفن ثابت در هر خیابان) استفاده کرده و از آن‌جا تا دم در خانه مشتری کابل مسی استفاده شده است. به همین دلیل، گاهی گفته می‌شود سرویس VDSL مبتنی بر FTTH عرضه شده است.

اگر کاربری می‌خواهد ببیند امکان استفاده از سرویس VDSL را دارد یا خیر؛ باید فاصله خانه خود تا نزدیک‌ترین کافوی نصب شده در کوچه و خیابان را بررسی کند. هرچقدر فاصله بیشتر باشد؛ سرعت اینترنت VDSL کاهش پیدا خواهد کرد.

در VDSL هم مانند ADSL عبارت‌هایی مانند VDSL2 و +VDSL2 داریم که باز هم در سرعت انتقال اطلاعات متقارن و نامتقارن با یکدیگر تفاوت دارد که در زیر اشاره می‌کنیم.

تفاوت سرعت ADSL و VDSL

مهم‌ترین نکته‌ای که کاربران درباره این فناوری باید بدانند؛ تفاوت سرعت آن‌ها است که روی سرویس اینترنت تاثیرگذار است و مشکل‌گشای بسیاری از مشکلات و راه‌کارها می‌شود.

در فناوری ADSL به صورت تئوری حداکثر سرعت دانلود ۸ مگابیت بر ثانیه و آپلود ۱ مگابیت بر ثانیه است.

در فناوری ADSL2 به صورت تئوری حداکثر سرعت دانلود ۱۲ مگابیت بر ثانیه و آپلود ۳.۵ مگابیت بر ثانیه است.

اما در +ADSL2 شاهد سرعت دانلود حداکثری ۲۴ مگابیت و آپلود حداکثری ۳.۵ مگابیت هستیم.

آنچه اهمیت دارد این است که روی اینترنت ADSL شما نمی‌توانید سرعت دانلودی بیشتر از ۲۴ مگابیت و آپلودی بیشتر از ۲ الی ۳ مگابیت داشته باشید. در حال عملی، این سرعت‌ها بسیار کمتر شده و می‌بینیم در ایران بیشتر از ۱۶ مگابیت برای دانلود و ۱ مگابیت برای آپلود میسر نیست.

فناوری VDSL داستان سرعت را تغییر می‌دهد و چه در حالت متقارن یا نامتقارن شاهد سرعت‌های چند برابری هستیم؛ چون باندهای فرکانسی بسیار بیشتر و پهن‌تری برای انتقال اطلاعات استفاده می‌شود.

در ADSL به صورت تئوری حداکثر سرعت دانلود ۵۵ مگابیت بر ثانیه و آپلود ۱۶ مگابیت بر ثانیه است.

در VDSL2 شاهد سرعت دانلود ۲۰۰ مگابیتی و سرعت آپلود ۱۰۰ مگابیتی هستیم و در +VDSL2 سرعت دانلود به مرز ۳۰۰ مگابیت می‌رسد.

گفتیم هرچقدر فاصله مشتری از کافوها و تجهیزات مخابراتی نصب شده در نزدیکی مشتری بیشتر باشد یا نویز و کیفیت خط کابل مسی از کافو تا دم خانه مشتری پایین‌تر باشد؛ افت سرعت بیشتری داریم.

با اینترنت مخابرات به راحتی دانلود‌های تا ۸ مگابایت بر ثانیه (نزدیک به ۴۰ مگابیت) به دست می‌آید و سرعت آپلود هم مشابه دانلود یا کمی کمتر است. در اینچا VDSL پینگ بسیار پایینی می‌دهد که برای بازی‌های آنلاین مناسب است.

در سرویس‌های شاتل و مثلا در شهری مانند دزفول شاهد سرعت دانلود VDSL بالای ۱۰۰ مگابیت هم هستیم اما در برخی نقاط که نویز خط وجود دارد؛ سرعت به مرز ۴۰ الی ۵۰ مگابیت می‌رسد. شاتل مدعی سرویس‌های VDSL او سرعتی بین ۷۰ الی ۱۰۰ مگابیت می‌دهند.

تفاوت مودم‌های ADSL و VDSL

سوال مهمی که مطرح می‌شود این است که آیا با همان مودم‌های ADSL می‌توان سرویس اینترنت VDSL گرفت؟

جواب این است که اگر مودم شما از فناوری VDSL پشتیبانی کند؛ بله امکان‌پذیر است. در حقیقت، مودم‌های ADSL و VDSL هیچ تفاوتی با هم ندارند جز اینکه از فناوری VDSL یا VDSL2 پشتیبانی کنند.

بررسی کنید مودم ADSL شما از فناوری VDSL پشتیبانی می‌کند یا خیر؟ اگر پشتیبانی می‌کند؛ نیازی به تعویض مودم و خرید یک دستگاه جدید ندارید ولی اگر از VDSL پشتیبانی نمی‌کند؛ قطعا برای استفاده از اینترنت VDSL به مودم جدیدی نیاز دارید.

درگاه‌های Rj11، درگاه‌های LAN و دیگر ویژگی‌های مودم‌های ADSL و VDSL مشابه هم است.

تفاوت هزینه‌های ADSL و VDSL

معمولا رسم است وقتی یک فناوری جدید در ایران باب می‌شود؛ هزینه‌های بیشتری برای مشتری دارد. حالا، تصور کنید این فناوری انحصاری و نایاب هم باشد؛ پس انتظار پرداخت هزینه‌های مشابه ADSL را نداشته باشید.

به گفته وزیر ارتباطات و همین‌طور تاکید شرکت رگولاتوری و البته خود سرویس‌دهنده‌های اینترنت، از مشتری هزینه‌ای برای تبدیل پورت ADSL به VDSL یا کابل‌کشی فیبرنوری تا کافوها و نصب تجهیزات گرفته نمی‌شود.

مشتری فقط باید هزینه خرید یک مودم VDSL (اجباری است!!!) را بدهد و بسته‌های اینترنت ماهیانه، سه ماهه، شش ماهه و یک ساله‌ای که سرویس‌دهنده ارائه کرده است. دقیقا سود شرکت‌ها از ارائه سرویس VDSL در همین بسته‌ها است.

تا کنون روال این‌طور بوده که بسته‌هایی محدود از نظر زمانی و حجمی ارائه می‌شود و چون سرعت VDSL بالا است؛ مشتری سریعا بسته را تمام کرده و باید حجم جدید بخرد که هر گیگابایت حجم VDSL بسیار گران‌تر از ADSL است.

چرا باید از ADSL به VDSL کوچ کنیم؟

وقتی بسته‌های اینترنت وی‌دی‌اس‌ال گران و کم حجم هستند؛ باید مودم VDSL جدید خریداری یا به زور از شرکت‌ها تحویل گرفته شود؛ چرا باید ADSL را رها و اقدام به ثبت‌نام برای VDSL کنیم؟

دلیل نخست، به‌روزتر بودن و سریع‌تر بودن اینترنت VDSL است. تصور کنید به جای اینترنتی با سرعت ۱۰ یا نهایتا ۱۲ مگابیت و آپلود بسیار کم زیر ۱ مگابیت، اینترنتی با سرعت واقعی ۵۰ مگابیت به بالا و آپلود وحشتناکی همین حدودها استفاده کنید.

در VDSL تاخیر و پینگ و لگ پایین‌تری دارید و برای بازی‌های آنلاین، استریم ویدیو، تماشای آنلاین بازی‌های ورزشی یا سریال‌ها و کانال‌های ویدیویی مشکلی نخواهید داشت.

اگر کسب‌وکارتان به اینترنت وابسته است و چندی نفر روی آن کار می‌کنند؛ VDSL پهنای‌باند به مراتب بیشتری برای هر کاربر فراهم می‌کند و به‌خصوص اجازه می‌دهد مشتریان خدمات سریع‌تری دریافت کنند.

دیر یا زود همه کاربران اینترنتی باید به سوی VDSL کوچ کنند اما اگر شرایط دریافت این سرویس برای شما مهیا؛ مثل این می‌ماند که برنده یک جایزه بزرگ در مسابقه‌ای ۸۰ میلیونی شده باشید.

در حال حاضر، تعداد پورت‌های VDSL اختصاص داده شده به کاربران بسیار محدود و فقط در برخی استان‌ها و شهرها است. اگر از شانس خود استفاده نکنید؛ شاید چند سال دیگر دوباره فرصت اتصال به وی‌دی‌اس‌ال را پیدا کنید.