سه روش نه چندان دقیق برای تخمین ارزش واقعی سهام – شناسایی حباب‌های بازار
هیچ کس نمی تواند بگوید قیمت سهام در بورس حباب دارد یا نه. شرکت‌هایی در بورس پیدا می‌شوند که صرفا روی کاغذ نام آنها را می شناسیم، اما سهامشان در بورس یکه‌تازی می کند، در طرف مقابل گرانی دلار باعث شده سودآوری خیلی از شرکت ها افزایش چشمگیر پیدا کند و باعث ارزشمند شدن سهامشان شود.
تنها راه چاره، بررسی تک تک شرکتها برای پیدا کردن سهام ارزنده است. ولی چنین کاری ماه‌ها زمان می‌برد و کلی دانش و اطلاعات حسابداری لازم دارد. با این حال جای ناامیدی نیست. اطلاعات تابلوی نمادها تا حد زیادی می‌تواند ما را در تخمین ارزش واقعی سهام شرکتهای بورسی کمک کند تا بتوانیم حباب‌های بازار را شناسایی کنیم.
توجه داشته باشید که این صرفا تخمین است و نمی‌توان به طور دقیق روی آن حساب باز کرد. با این حال وقتی تخمین شما از ارزش واقعی سهام یک شرکت نشان داد سهام ارزنده نیست، شاید بهتر باشد ریسک نکنید و سراغ سهامی بروید که دست کم از این آزمون نه چندان دقیق، سربلند بیرون بیایند.
روش تخمین ارزش سهام صندوق های سرمایه‌گذاری
پیدا کردن ارزش واقعی واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری راحت‌تر از بقیه سهام بورسی است، چرا که قیمت NAV ابطال هر صندوق را می توان در تابلو نماد آن پیدا کرد. مثلا در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته یعنی چهارشنبه، ارزش NAV ابطال صندوق سهامی آماس روی تابلوی این نماد ۱۶ هزار و 847 تومان اعلام شده است . این رقم صرفا روی تابلوی صندوق های سرمایه گذاری قابل مشاهده است و به سهامداران نشان می‌دهد ارزش وقعی هر واحد صندوق سرمایه گذاری چقدر است،
باید توجه داشته باشید که لزوما قیمت واحدهای صندوق سرمایه گذاری با ارزششان یکسان نیست. مثلا در همان روز معاملاتی، قیمت سهام آماس به کمتر از ارزش واقعی آن رسیده بود و معاملات روی قیمت ۱۶ هزار و ۲۶۹ تومان انجام می‌شد. این مورد می‌تواند یکی از نشانه های مثبت برای خرید واحدهای یک صندوق سرمایه گذاری باشد، اما باید روند پیش روی صندوق را هم در نظر بگیرید. مثلا اگر پیش بینی‌ها نشان دهند که در روزهای آینده صندوق روند نزولی داشته باشد، معامله آن با قیمتی کمتر از ارزش واقعی می‌تواند توجیه داشته باشد. در طرف مقابل اگر صندوق در مسیر رشد باشد، خیلی از خریداران به قیمتی بالاتر از ارزش واقعی واحدها رضایت می‌دهند.
روش تخمین ارزش سهام شرکتهای سرمایه‌گذاری
شرکتهای سرمایه گذاری شرایط متفاوتی نسبت به صندوق یا دارند. این شرکتها خارج از بورس فعال هستند و صرفا سهامشان در در بورس دست به دست می شود. برای همین روی تابلو نماد آنها خبری از NAV ابطال نیست. از جمله معروف‌ترین آنها می‌توان به شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی، شستا اشاره کرد.
برای تخمین ارزش سهام این شرکتها باید دست به دامن گزارش‌های صورت مالی‌شان در سامانه کدال شویم.
این سامانه تمام اطلاعانی که لازم است در باره یک شرکت بدانید را در اختیارتان می گذارد. از گزارش‌های صورت مالی، تا افشای اطلاعات با اهمیت و اطلاعیه‌های مجمع عمومی همه شرکتها در codal.ir قابل مشاهده است. در گزارش فعالیت شرکتهای سرمایه‌گذاری، پرتفوی یا همان سبد شرکت سرمایه‌گذاری به طور کامل بررسی می‌شود.
توجه داشته باشید که دارایی‌های یک شرکت سرمایه گذاری مینای تعیین ارزش سهام آن نیست ، بلکه باید ببینیم این شرکت چقدر از سرمایه‌گذاری سود کسب کرده. برای همین باید در گزارش‌های مالی دنبال ارقام مربوط به ارزش افزوده پرتفوی بررسی و غیر بورسی بگردیم. این رقم برای شرکتی مثل شستا 74.7 هزار میلیارد تومان از پرتفوی بورسی و حدود 45.3 هزار میلیارد تومان از پرتفوی غیر بورسی است. جمع این دو رقم یعنی ۱۲۰ هزار میلیارد تومان، کل درآمدی است که شستا در آخرین صورت مالی خود آن را گزارش کرده است، به این رقم باید حقوق صاحبان سهام را هم اضافه کنیم که برای شستا 11.1 هزار میلیارد تومان است.
با این حساب کل سهام شستا در مجموع ۱۳۱ هزار میلیارد تومان ارزش دارد. وقتی این رقم را در تعداد سهام شستا یعنی 80 میلیارد سهم تقسیم کنیم، ارزش هر سهم شستا حدود هزار و ۶۳۷تومان تخمین زده می شود. قیمت هر سه این شرکت در روز عرضه اولیه ۸۶۰ تومان بود و این رقم در حال حاضر به هزار و ۵۰۰ تومان رسیده است. توجه داشته باشید که این محاسبات بر اساس آخرین گزارش صورت وضعیت پرتفوی، مربوط به پایان اسفند ۹۸ بود. اگر آخرین گزارش منتشر شده مربوط به ماه‌ها قبل باشد، چاره‌ای جز استفاده از روش سوم برای تخمین ارزش واقعی سهام شرکتهای سرمایه گذاری پیش رویمان نیست.
روش تخمین ارزش سهام شرکتهای صنعتی
کارخانه‌ها مثل شرکتهای سرمایه گذاری سبد سهام ندارند. آنها یک خط تولید دارند که بعد از هزینه مواد اولیه و حقوق کارگران محصولی را روانه بازار می‌کنند و از اختلاف قیمت فروش و هزینه تمام شده، سود کسب می کنند.
حسایدارهای کارخانه در صورت‌های مالی، وضعیت فروش شرکت و هزینه‌های تمام شده برای تولید را اعلام می‌کنند و نهایتا سودی که کارخانه کسب کرده، مشخص می‌شود، احتمالا تا حالا چشمتان به EPS در تابلو هر نماد افتاده است. این رقم نشان دهنده سود شرکت به ازای هر سهم است.
اگر این رقم منفی باشد، نشان از زبان ده بودن کارخانه دارد. از نمونه چنین شرکت‌هایی می توان به ایران خودرو با EPS منفی ۳۸تومان و سایپا با EPS منفی ۱۹ تومان اشاره کرد. هر چه این رقم مثبت و بزرگتر باشد نشان از بیشتر بودن سود محقق شده شرکت دارد.
باید توجه داشته باشید که شرکت های صنعتی بر خلاف شرکتهای سرمایه‌گذاری، علاوه بر سود محقق شده، دارایی‌های ارزشمندی مثل پرند، کارکنان متخصص، سهم بازار و … دارند. با این حساب نباید سهامشان را صرفا بر اساس سود محقق شده تخمین زده. شاخص P/E در اینجا به کمکمان خواهد آمد.
P/E یکی دیگر از ارقام قابل مشاهده روی تابلوی هر نماد است که نشان می‌دهد قیمت فعلی سهام چندبرابر سود محقق شده است. عموما گروه های صنعت P/E خاص خودشان را دارند. مثلا میانگین این شاخص برای پالایشگاه ها، با ۲۰ است. چنین رقمی نشان می‌دهد، قیمت سهام پالایشگاه ها باید حدود 21 برابر سود محقق شده آنها باشد. سهام شرکتی که P / E آن کمتر از هم‌گروهی‌هایش باشد، ارزنده‌تر است.
باید توجه داشته باشید بهتر است P/E گروه های مختلف را با هم مقایسه نکنید، چرا که هر صنعت مشخصات مخصوص خودش را دارد. هر چند P/E یک شرکت بیشتر از هم گروهی‌هایش باشد، می توان نتیجه گرفت سهام با قیمت بالاتری نسبت به ارزش آن معامله می‌شود.
این شاخص شاید بتواند در برخی گروه‌ها برای تخمین ارزش واقعی سهام شرکت کمکان کند. مثلا شرکت لاستیک یزد که چهارشنبه هفته گذشته وارد بورس شد، دارای EPS حدود ۲۳۱تومان است . از آنجا که P/E گروه صنعت لاستیک و پلاستیک به طور میانگین 56.8 است می توان نتیجه گرفت سهام پیزد تا 56.8 برابر رقم رقم ۲۳۱تومان، یعنی ۱۳ هزار و ۱۰۰ تومان توانایی رشد در بلندمدت دارد، قیمت در نظر گرفته شد برای عرضه اولیه پیزد چهار هزار و ۳۵تومان بود.
منبع: روزنامه هفت صبح
