آرواره‌ها، فیلمی که دنیا را تکان داد
در تمام تاریخ سینما، تنها نام یک فیلم به چشم می‌خورد که از حدود یک قرن پیش و نشان دادن تصاویر ورود یک قطار به ایستگاه توسط برادران لومیر، دنیا را تکان داده است. نگاهی از دریچه نوار سلولوئید که پایه‌های تمدن انسانی را به لرزه درآورد و ما را مجبور کرد تا به وجود شکننده خودمان بر روی این کره خاکی از منظری جدید بنگریم.
نام این فیلم، آرواره‌ها بود.
بله، درست متوجه شدید. فیلم پرفروش هالیوودی درباره یک کوسه قاتل اوایل همین ماه در صدر فهرست یکصد فیلمی قرار گرفت که از نظر نشریه امپایر، دنیا را تغییر داده‌اند. فیلم تاریخ‌ساز استیون اسپیلبرگ به یکی از پرفروشترین آثار تاریخ سینما بدل شد و راه پول درآوردن در مقیاسهای میلیونی را به بسیاری از تهیه‌کنندگان و فیلمسازان آموخت.
آرواره‌ها موفق شد ایده هالیوودنشینان را درباره فیلم پرفروش تغییر دهد و هنوز هم که هنوز است شناگران و غواصان را در اقیانوس سرگرم می‌کند. اما آیا از نظر دیگران هم تاءثیر آرواره‌ها تا حد تغییر جهان بوده؟ جوئل سیلور تهیه‌کننده سرشناس معتقد است که ماتریکس و دنباله‌های آن انتظارات را از سینما به حدی آرواره‌ها فیلم پرفروش هالیوودی درباره یک کوسه قاتل در صدر فهرست یکصد فیلمی قرار گرفت که دنیا را تکان داده‌اند. این فیلم راه پول درآوردن در مقیاسهای میلیونی را به بسیاری از تهیه‌کنندگان و فیلمسازان آموخت.
افزایش داده‌اند که به این زودیها کسی نمی‌تواند به رتبه آنها دسترسی یابد.
عده‌ای دیگر را هم عقیده بر این است که فیلمهای حاضر فهرست اخیر پیش از اینکه دنیا را تغییر داده باشند، بر خود سینما و دنیای فیلم اثر گذاشته‌اند و خوب طبیعی است که در این میان نقش هالیوود از همه پررنگتر باشد.
در فهرست یکصد فیلم برتر تاریخ از منظر تغییر اوضاع در دنیا، همشهری کین اورسن و لز رده دوم را پس از آرواره‌ها دارد. ساخت همشهری کین نشان داد که استودیوها چگونه باید با استعدادهای نوظهور و زبان سینما برخورد کنند. ایزی رایدر هم که به نوعی پیشتاز عرصه تولید و پخش آثار مستقل در سینمای آمریکاست، در این فهرست رده سوم را به خود اختصاص داده و البته ارباب حلقه‌ها به لطف آشتی دادن مجدد مردم با فیلم و سینما در کمال شگفتی در رده چهارم قرار دارد. از دیگر انتخابهای عجیب و غریب فهرست اخیر می‌توان به باشگاه مشت‌زنی دیوید فینچر به عنوان ضد هالیوودی‌ترین محصول کارخانه رؤیاسازی امریکا و مردان ایکس برایان سینگر به عنوان نخستین برداشت از کتابهای کمیک اشاره کرد.
در اینکه آمار ذکر شده در فهرست اثرگذارترین فیلمهای تاریخ سینما، به واقع توانایی تغییر در شرایط جهانی را دارند یا نه، شک و تردید فراوان هست! آیا تا به حال شنیده‌اید فیلمی بر رویدادهای بین المللی اثر بگذارد، دیکتاتوری مردم را نجات دهد، به بی‌عدالتی پایان بخشد، خطاکاران را نتبیه کند و بر ظلم و تبعیض خط پایان بکشد؟ در میان یکصد فیلم موجود در فهرست، تنها یک فیلم و آن هم به صورت کاملا بحث‌برانگیزی شرایط ذکر شده را دارد.
شما هم قطعا نام این اثر مستند را شنیده‌اید: پیروزی اراده اثر فیلمساز آلمانی لنی ریفنشتال و محصول سال 1934. این فیلم که در رتبه عجیب صدم از نظر اثرگذاری جهانی قرار گرفته، مستندی هوشمندانه و استادانه در تبلیغ حزب نازی است.
اما همچنان درباره اینکه پیروزی اراده به ظهور و گسترش نازیسم در دوران پیش از جنگ دوم جهانی کمک کرد یا صرفا بازتابی از ظهور هیتلر بود، بحث و جدل فراوان می‌شود.
از یک دیدگاه کلی، حتی می‌توان چنین فرض کرد که فیلمهای جان وین سیاست خارجی ایالات متحده را تحت تأثیر قرار داد و یا فیلمی چون Camelot در ارتباط مستقیم با دولت کندی بود. یکی از تاءثیرات متعدد آثار سینمای چگونگی ایجاد یا تقویت عقاید عامه مردم دربارهٔ قهرمان‌پروری و عشق و عاشقی است. فیلمهایی که رونالد ریگان در آنها حضور داشت باعث شد تاریخ ایالات متحده با انتخاب او برای تکیه زدن بر صندلی ریاست کاخ سفید دستخوش تغییر و تحولی اساسی شود. اما در عین حال بیشترین تاءثیر سیاسی را آثاری از خود بر جای نهاده‌اند که در اعتراض به رژیمهای سرکوب‌گری نظیر لهستان و چین ساخته شده‌اند.
برخی از فیلمها هم به بحثهای اجتماعی دامن زده‌اند. در اواخر دهه 1960، در گرمای شب یک پلیس سفیدپوست را به همراه پلیس سیاهپوست دیگری در یک داستان و در کنار هم قرار داد تا در یک شهر نژادپرست آمریکا، بحثهای فراوانی را برانگیزد. در سرزمین کانگوروها، فیلمی چون حصار ضد خرگوش نشان داد که چگونه جامعه سفید پوست برای چندین نسل بومیان استرالیا را به هیچ انگاشته‌اند.
این در حالی است که حتی موفقیت خیره کنند فیلم هم نتوانست مرهمی بر اختلافات باشد و به نزاعها پایان دهد.
در زمینه فیلمهایی که واقعا دنیا را تکان دادند، می‌توان با جرأت و جسارت تمام و بدون لحظه‌ای تردید این آثار را برتر از آرواره‌های استیون اسپیلبرگ دانست: نخستین تصویر متحرک به نمایش درآمده در یک سینما که حاصل کار برادران لومیر بود، نخستین فیلم بلند داستانی با عنوان داستان کلی گنگ، نخستین فیلم رنگی به نام زنگ دریا، نخستین فیلم ناطق با نام خواننده جاز، نخستین تصاویر دریافتی ناسا از فضا، تصاویر صحنه قتل جان فیتزجرالد کندی و تصاویر برخورد هواپیما به برجهای دوقلوی سازمان تجارت جهانی.
اندازه اثرگذاری یک اثر سینمایی بر تحولات جهانی به برداشت شخصی افراد بستگی تام دارد.
جنگ ستارگان به مدت پیش از ربع قرن یک اثر کاملا مذهبی برای نوجوانان به شمار می‌رفت. لیتون هیوئیت ستاره تنیس بریتانیا هم با دیدن فیلم راکی تصمیم گرفت ورزشکار بشود و تا سطح قهرمانی در جهان پیش برود.
سرانجام اینکه، شخصیتها و لحظات ناب سینمایی، خواسته یا ناخواسته، بر ما اثر می‌گذارد، آن هم با روشهایی بسیار پیچیده‌تر از یک فهرست پیشنهادی نه‌چندان منطقی از صد فیلم برتر تاریخ سینما.