۴۰ مانع مهم و فراگیر در راه رشد و موفقیت فردی

در روز مادرِ سال ۱۹۹۳ مقاله جالبی در مجله لوس آنجلس تایمز چاپ شد که مجموعه ای بود از پندها و نصیحت های مادرها از قول بچه هایشان که بزرگ شده بودند ولی هنوز آنها را به یاد داشتند. در آن مقاله برای مثال می توانستید پندهایی از این قبیل را بخوانید:

ـ هیچوقت لقمه بزرگ تر از دهنت برندار.
ـ مثل بچه خوب، مودب بشین و حرف نزن.
ـ هیچوقت با موسیقی دان ازدواج نکن.

درست است که نصایح بالا و مانند آن نسل به نسل از مادرها به بچه ها منتقل می شوند

اما به این معنی نیست که همه آنها درست هستند.

جالب است بدانید که بسیاری از افراد تیزهوش، متفکر و به اصطلاح پیشرو، کسانی که خودشان را آگاه و روشنفکر می دانند، به ایده ها و فلسفه هایی معتقدند که نه تنها سعادت خودشان بلکه راحتی و خوشی دوستان و خانواده شان را نیز از بین می برد. این کتاب برای کسانی نوشته شده که به دلیل نداشتن ذهن سالم به خودشان آسیب می رسانند و نیز کسانی که به اهمیت این مسئله پی برده اند و به دنبال پیدا کردن راه حل برای آن هستند.

اگر سفری را شروع کنیم اما مسیری که انتخاب می کنیم اشتباه باشد، گم می شویم. در سفر زندگی نیز این اصل صدق می کند. در اطراف ما آنقدر اطلاعات نادرست و نیز بی ثمر وجود دارد که اکثر ما نقشه ای که برای ادامه راه زندگی انتخاب می کنیم درست نیست و در مسیر اشتباه قدم برمی داریم و به راه هایی انحرافی نیز کشیده می شویم و دست آخر هم به جایی که باید هدایت نمی شویم. ما بیش از حد به ایده ها، الگوها و اصول نادرست پای بند هستیم، باورهایی که در ما احساس نگرانی، اضطراب، گناه، غم و افسردگی ایجاد می کنند.

این باورها و ایده های اشتباه، این باورهای سمی بنیادی که برایمان مشکلات روانی ایجاد می کنند، کدامند؟ چه اصولی مانع می شوند که بتوانیم خودمان را انسانی شاد، موفق و خوشبخت بدانیم؟ ۴۰ باور سمی که در این کتاب آمده و در موردش بحث شده است مهم ترین و متداول ترین باورهای غلطی هستند که بیمارانی که تا کنون به ما مراجعه کرده اند به آنها سخت معقتقد بوده اند. کسانی که این باورهای اشتباه را قبول دارند و بر اساس آنها زندگی می کنند همیشه احساس شکست و بدبختی می کنند و از مشکلات متعدد روانی رنج می برند.

این نکته جالب است که چطور چند باور محدود می توانند علت اصلی و ریشه طیف گسترده ای از مشکلات روانی باشند. غمگین بودن، استرس شدید داشتن، ناامیدی و دلسردی مدام، ترس ها و فوبی های مختلف، سازگار نبودن با دیگران، نداشتن اعتماد به نفس، داشتن تصویر ذهنی منفی از خود و بی دلیل خود را مقصر دانستن بعضی از متداول ترین عواقبی است که این باورهای سمی ایجاد می کنند.

اگر شما به تعدادی و یا حتی به یکی از این باورهای سمی اعتقاد دارید، از شما می خواهیم برای رهایی از آنها و برای اینکه بتوانید تفکر اصولی و نظام مند داشته باشید، قسمت مربوط به آن باور را به دقت مطالعه و در مورد آن مطالب تعمق کنید. رهایی از باورهای سمی باعث می شود بسیار شادتر باشید، بهتر و آسان تر با مشکلات زندگی روبرو شوید و آنها را حل کنید و کمتر دچار مشکل شوید. زبان صریح و روشنی که برای تجزیه و تحلیل باورهای سمی استفاده شده است، ارائه پادزهرها و نیز باورهای درست قطعاً برای شما سودمند خواهند بود.

موقع مطالعه بی شک متوجه خواهید شد که بسیاری از باورها با یکدیگر همپوشی دارند و نیز بعضی نکات چند بار تکرار شده اند. این کار به عمد صورت گرفته است زیرا تکرار باعث می شود مطالب را بهتر به خاطر سپرد و عملاً آنها را به کار بست. ضمناً ممکن است فکر کنید برخی از باورها یکسان هستند اما اینطور نیست. آنها در واقع با یکدیگر تفاوت های ظریف و در عین حال اساسی دارند که ضروری است به این تفاوت ها توجه کنیم و آنها را به خوبی درک کنیم.

ممکن است به نظر برسد که برخی ایده ها و پادزهرهای باورهای سمی با یکدیگر تناقض دارند. مثلاً در بحث مربوط به باور سمی شماره ۶ توصیه می شود که حرف مان را صادقانه بزنیم در حالی که پادزهرهای باور سمی شماره ۱۰ توصیه می کنند که صداقت کامل داشتن مخرب است و کلاً توصیه نمی شود. و یا در مورد از بین بردن باور سمی شماره ۸ شدیداً توصیه می شود که هر وقت ممکن است خواهش کسانی را که دوست شان داریم برآورده کنیم اما در پادزهرهای باور سمی شماره ۲۳ آمده است که توجه به نیازهای خودمان بسیار مهم است. اما وقتی بحث در مورد باورها را به دقت بخوانید و یا در صورت لزوم دوباره بخوانید، به خوبی متوجه تفاوت مهم بین این توصیه ها خواهید شد و خواهید فهمید که ایده هایی که در ابتدا به نظر می رسیده با هم تناقض دارند در واقع مکمل هم هستند.

بعضی از باورها تماماً اشتباه نیستند بلکه چیزی که آنها را به باورهای سمی و خطرناک تبدیل می کند این است که نیمی یا قسمتی از آنها درست و نیم دیگر اشتباه است.
تعداد باورهای غلطی که ما انسان ها به آنها معتقدیم بسیار زیاد است. این کتاب فقط باورها و ایده هایی را بررسی می کند که باعث رنج و ناراحتی انسان می شوند و برای او مشکلات روانی به وجود می آورند. بنابر این بسیاری از باورهای خطرناکی مانند « یک بدشانسی و یا یک پیشامد بد دو بار برای یک آدم پیش نمی آید » و یا استدلال های غلطی مانند « آدم های چاق معمولاً آدم های شاد و بذله گویی هستند » در این کتاب مورد بررسی قرار نگرفته اند.

ضمناً باورهایی که کاملاً واضح است که نادرست هستند نیز در این کتاب ذکر نشده اند، باورهایی مانند: « پدر من سیگار می کشید، ۸۶ سال هم عمر کرد. من هم نیازی نمی بینم سیگار را ترک کنم » و یا « اگر می خواهی در کار پیشرفت کنی و به مقامات بالاتر برسی، باید طوری رفتار کنی که زیردست هایت از تو بترسند و حساب ببرند. » حذف چنین باورهایی به این دلیل بوده است که اکثر مردم می دانند که چنین ایده هایی اشتباه و مخربند. باورهایی که انتخاب کرده ایم و در این کتاب آنها را تجزیه و تحلیل خواهیم کرد باورهایی هستند که هر سه ما هر روز چندین بار از زبان افرادی که برای مشاوره به ما مراجعه کرده اند شنیده ایم. حتی بعضی از افراد باهوش و تحصیل کرده نیز به این باورها سخت معتقد هستند. اعتقاد به این باورهای سمی باعث می شود که این افراد بیشتر مواقع گرفتار مشکلات روانی و اجتماعی شدید بشوند، چیزی که می تواند وجود نداشته باشد.

ما مراجعینی نیز داشته ایم که معتقد به تبعیض جنسی، نژادی و یا سایر افکار متعصبانه بوده اند. البته در مورد این نوع باورهای غلط اجتماعی مدام بحث شده و می شود. این نوع ایده ها نیز در این کتاب مورد بررسی قرار نمی گیرند. قابل ذکر است که تعصب و تبعیض های مختلف از مهم ترین علت های درد و رنج و در ضمن منعکس کننده ترس و نادانی انسان است و جز نخستین باورهای سمی است که ما یاد می گیریم. ارائه روش هایی برای تصحیح چنین باورهایی از حوزه و موضوع این کتاب خارج است.

افرادی که به روان درمانی نیاز دارند بیشتر اوقات دچار اختلالات فکری و یا شناختی هستند، مثلاً یا مدام در حال فکر کردن هستند و یا اصلاً نمی توانند فکر کنند، بیش از حد تعمیم می دهند، برچسب می زنند آن هم برچسب های غلط، مشکلات شان را بزرگ می کنند و یا در مورد آنها اغراق می کنند. اگر با چنین بیمارانی در مورد طرز تفکرشان بحث شود، تعداد بسیار کمی از آنها از این نوع طرز تفکر دفاع می کنند. البته بسیاری از آنها از افکار وایده های غلط شان آگاه نیستند و حتی اگر به بعضی روشن و صریح نقطه ضعف های فکری شان گفته شود، نمی توانند بفهمند که آن ایده ها غلط هستند. با این وجود اگر از آنها بپرسید: « آیا واقعاً شما متعتقدید که همه چیز یا خوب است یا بد، یا سیاه است یا سفید، یا درست است یا غلط و هیچ حد وسط و یا خاکستری وجود ندارد؟ » ، اکثراً تفکر مطلق گرایی را رد می کنند و تایید می کنند که معیار ارزشیابی و یا توصیف پدیده ها باید مدرج و سطوح مختلف داشته باشد. به عکس این گروه از افراد، کسانی که به باورهایی که در این کتاب آمده است اعتقاد دارند، عموماً از صحت این باورها دفاع نیز می کنند.

به عنوان مثال، باور سمی شماره ۱ را در نظر بگیرید: « تفریح و سرگرمی چیزی جز اتلاف وقت نیست. » کسانی که به این باور معتقدند و بر اساس آن زندگی می کنند می گویند که انسان باید موثر باشد و تاثیر ماندگاری از خودش به یادگار بگذارد طوری که بعد از مرگش هرگز فراموش نشود. خواندن تجزیه و تحلیل این باور می تواند روی این افراد تاثیر مثبت بگذارد. و یا کسانی که به تنبیه و دیگر رفتارهای خشونت آمیز معتقد هستند بعید نیست که بعد از مطالعه باور سمی شماره ۱۵ این باورشان را تصحیح کنند. به همین ترتیب آدم های محتاطی که همیشه مواظبند مبادا کسی از دست شان دلخور شود ممکن است با خواندن قسمت مربوط به باور سمی شماره ۶ « عیب ها و نقطه ضعف های دیگران را به آنها نگو چون ناراحت می شوند » و یا باور سمی شماره ۲۳ « آدم نباید خودخواه باشد. همیشه باید نیاز دیگران را به خودمان ترجیح بدهیم » دست از این اعتقادهای نادرست بردارند.

با خواندن این کتاب احتمالاً متوجه خواهید شد که شما هم به یک، دو، چند یا بسیاری از باورهای نادرست معتقدید و این مسئله باعث شده است که بی جهت از خودتان ناراضی باشید و نتوانید زندگی شاد و موفقی داشته باشید. اما تاثیر مهم تری که این کار دارد این است که با به کار گرفتن پادزهرهای باور مورد نظرتان خواهید توانست ذهن تان را زهر زدایی کنید. با این کار زندگی تان متعادل تر می شود، از نظر روانی سالم تر می شوید و آرامش بیشتری پیدا خواهید کرد.

در ارائه باورهای سمی از الگوی یکسانی استفاده شده است. ابتدا یک حکایت واقعی در ارتباط با آن باور می خوانید. سپس باور سمی و نادرست تجزیه و تحلیل می شود، بعد از آن پادزهرها و دست آخر هم باور درست ارائه می شود. پادزهرها ایده های مثبت و نقطه مقابل باور غلط هستند و به شما کمک می کنند تا آن باور را تصحیح کنید. این الگو و نیز جلوگیری از حاشیه روی در ارائه مطالب خواندن، درک، به خاطر سپردن و به کار بستن توصیه ها به منظور تصحیح باورها را برای مشتاقان بسیار آسان می کند.

از نظر روانشناسی این یک واقعیت است که افرادی که مدت ها به کار بستن باورهای غلط را تمرین و در نتیجه به این کار عادت کرده اند نباید انتظار داشته باشند که فقط با تکرار گاه و بیگاه چند پادزهر بتوانند از نظر فکری به تعادل برسند. این افراد برای اینکه بتوانند بر گفتگوی درونی منفی شان که به مرور زمان قدرتمند شده است مسلط شوند بسیار مهم است که علاوه بر خواندن و تکرار جملات پادزهر و نیز باور درست مربوطه آنها را چندین بار در روز به طور مستمر در مورد جنبه های مختلف زندگی به کار بگیرند.

یک قاعده کلی برای از بین بردن باورهای سمی این است که هر وقت متوجه می شوید مشغول فکر کردن به یک باور منفی و یا سمی هستید، خودتان را وادار کنید که حداقل دو پادزهر ( هر چه بیشتر باشد بهتر است ) و یا باور درست مرتبط با آن باور را به یاد بیاورید و به آنها فکر کنید. این کار به شما کمک می کند که به سمت افزایش تعادل روانی و فکری پیش بروید. در ابتدا ممکن است این کار به نظرتان غیرطبیعی بیاید اما پس از مدتی ذهن با افکار مثبت بیشتر آشنا می شود و در نتیجه هر روز که بگذرد رسیدن به یک ذهن متعادل و یک زندگی دوست داشتنی، لذت بخش و همراه با موفقیت آسان تر می شود.

شما چه باورهای سمی دارید؟

پیش از مطالعه باورهای سمی، اولین کاری که باید انجام دهید این است که باورهایتان را بهتر بشناسید. با جواب دادن به پرسش نامه مختصر زیر و سپس دنبال کردن دستورالعملی که بعد از آن آمده است، به راحتی می توانید افکار نادرست و مخرب تان را پیدا کنید و در نتیجه بیشترین بهره را از این کتاب ببرید.
در زیر ۴۰ ایده ذکر شده است. هر کدام را به دقت بخوانید و ببینید آیا اساساً با آن موافق یا مخالف هستید. کنار ایده هایی که آنها را قبول دارید چک مارک × بزنید.

۱ ــــــــ تفریح و سرگرمی اتلاف وقت است.
۲ ــــــــ با کنترل کردن دیگران بهتر می توانیم زندگی کنیم.
۳ ــــــــ آنهایی که وقتی عصبانی می شوند راحت هر چه دلشان خواست می گویند سالم تر می مانند.
۴ ــــــــ رفتار من هر طور می خواهد باشد دوستان و خویشاوندانم باید من را دوست داشته باشند.
۵ ــــــــ بدی را باید با خوبی جواب داد.
۶ ــــــــ عیب ها و نقطه ضعف های دیگران را نباید به آنها گفت چون ناراحت می شوند.
۷ ــــــــ باید کارها را بدون عیب و نقص انجام داد.
۸ ــــــــ باید خواهش دیگران را رد کرد چون آدم ها ظرفیت ندارند و نمی شود به آنها رو داد.
۹ ــــــــ اولتیماتوم و تهدید بهترین روش برای پایان دادن به اختلاف ها و بحث و جدل هاست.
۱۰ ــــــــ در زندگی صداقت محض داشتن بهترین سیاست است.
۱۱ ــــــــ وقتی دوست یا خویشاوندی رفتار خوبی ندارد، بهترین کار این است که دیگر با او حرف نزنیم.
۱۲ ــــــــ انسان می تواند به هر چیزی که می خواهد برسد. کافی است اراده کند.
۱۳ ــــــــ اگر می خواهیم کاری درست انجام شود، باید خودمان آن را انجام بدهیم.
۱۴ ــــــــ هر وقت اشتباه یا مشکلی پیش می آید، اول باید مقصر را پیدا کرد.
۱۵ ــــــــ تنبیه روش خوبی برای تربیت کردن و یاد دادن انضباط به دیگران است.
۱۶ ــــــــ نباید راز دل مان را به دیگران بگوییم. این کار مشکل ساز است.
۱۷ ــــــــ از همان برخورد اول می شود فهمید که طرف مقابل چه جور آدمی است.
۱۸ ــــــــ خیلی مهم است که پدر ومادرمان کارهایمان را تایید کنند.
۱۹ ــــــــ پول و موفقیت شادی و خوشبختی می آورد.
۲۰ ــــــــ آسیب های روانی تا آخر عمر باقی می مانند.
۲۱ ــــــــ آدم نباید از خودش تعریف کند.
۲۲ ــــــــ آدم باید انتقادپذیر باشد تا بتواند اشتباهاتش را تصحیح کند.
۲۳ ــــــــ آدم نباید خودخواه باشد و به منافع خودش فکر کند.
۲۴ ــــــــ همسرم باید خانواده ام را دوست داشته باشد.
۲۵ ــــــــ آدم باید توقعش از خودش و دیگران بالا باشد تا به بهترین نحو عمل کند.
۲۶ ــــــــ خیلی مهم است که دیگران راجع به آدم چه فکر می کنند.
۲۷ ــــــــ نباید زیاد به مشکلات اهمیت داد، خودشان به مرور زمان حل می شوند.
۲۸ ــــــــ باید سعی کنیم در بازی زندگی همیشه برنده باشیم.
۲۹ ــــــــ باید قوانین و مقررات قاطعی داشته باشیم و بر اساس آن زندگی کنیم.
۳۰ ــــــــ کسی که واقعاً مرا دوست داشته باشد باید خودش نیازهایم را بفهمد.
۳۱ ــــــــ آدم حق دارد از توهین دیگران ناراحت شود.
۳۲ ــــــــ آدم باید نسبت به خودش سخت گیر باشد.
۳۳ ــــــــ عذرخواهی اشتباهات را جبران می کند.
۳۴ ــــــــ برای اینکه بتوانیم رفتاری را درست کنیم، باید اول بفهمیم از کجا ریشه گرفته است.
۳۵ ــــــــ اگر به اشتباهاتمان اقرار کنیم، پیش دیگران کوچک می شویم.
۳۶ ــــــــ اگر به حس درونی مان اعتماد کنیم، هیچوقت اشتباه نمی کنیم.
۳۷ ــــــــ اگر آدم عادلی باشیم، زندگی هم در مقابل با ما عادلانه رفتارمی کند.
۳۸ ــــــــ وقتی زن و شوهر واقعاً همدیگر را دوست داشته باشند، هیچ کس هرگز نمی تواند لحظه ای توجه آنها را به خودش جلب کند.
۳۹ ــــــــ آدم باید همیشه به قولش وفادار باشد و تحت هیچ شرایطی زیر قولش نزند.
۴۰ ــــــــ رنج و سختی آدم را می سازد.

از نظر ما تمام ۴۰ ایده بالا ایده های نادرستی هستند. اکنون برایتان مشخص شد که چه باورهای نادرستی دارید. وقتی کتاب را می خوانید، بحث های در مورد باورهای نادرست تان را با توجه و دقت خاص بخوانید. ضمناً توجه کنید آیا تجزیه و تحلیل آن باور در شما این انگیزه را ایجاد می کند که آن باور را تصحیح کنید؟ امیدواریم اینطور باشد. بعضی از باورهای غلط نسبت به بقیه زیان آورتر هستند اما تاکید می کنیم که همه آنها بدون استثنا مخرب و زیان آورند. با وجودی که مثال ها و حکایت ها واقعی و برگرفته از زندگی کسانی است که به دلیل مشکلات و ناراحتی های مختلف روانی به ما مراجعه کرده اند اما ممکن است بعضی از آنها به نظرتان اغراق آمیز و غیرواقعی بیایند. به هر حال آنچه مهم است و این حکایت ها سعی می کنند بیان کنند این است که هر نوع ضعف در استدلال، به هر درجه و میزانی که باشد عواقب منفی در بر دارد. احساس خوب داشتن، یا به بیان دیگر تعادل در احساسات، و داشتن زندگی مفید و موثر تا اندازه زیادی بستگی به تفکر منطقی و دقیق دارد زیرا هر چه بتوانیم بهتر فکر کنیم، بهتر مسائل را درک می کنیم و بهتر و موثرتر در برابر آنها واکنش نشان می دهیم.
با خواندن این کتاب و بررسی افکار و باورهایتان می توانید ایده های نادرستی را که مانع شادی و موفقیت شما شده اند کشف و سپس آنها را تصحیح کنید. مطمئن باشید که می توانید نگرش و دیدگاه تان را نسبت به زندگی عوض کنید. اگر می خواهید باورهای سمی را از بین ببرید و ذهن تان را زهرزدایی کنید، کافی است این توصیه ساده را دنبال کنید: اراده کنید که دیگر حتی یک لحظه هم آنها را باور نداشته باشید!

درباره نویسندگان
دکتر آرنولد لازاروس که به « پدر علم رفتاردرمانی » معروف است پروفسورِ اِمِریتوس در رشته روانشناسی است که هم اکنون در دانشگاه روتگِرز آمریکا مشغول تدریس است. او در دانشکده های استانفورد، دانشکده پزشکی تِمپِل و دانشگاه ییل نیز تدریس می کند. دکتر لازاروس تا کنون افتخارات و جوایز بسیاری دریافت کرده است که از مهم ترین آنها جایزه بورد تخصصی « انجمن روانشناسی آمریکا » و جوایز ویژه در حوزه روانکاوی و روانشناسی بالینی از « سازمان روانشناسی آمریکا » ( APA ) است. ضمناً او اولین کسی است که جایزه مشهور و معتبر « سایکی » را در سال ۱۹۹۵دریافت کرد. این جایزه هر ساله از طرف « بنیاد کامینگز » به یک روانشناس برجسته اهدا می شود. او در سال ۱۹۹۹ دو جایزه دریافت کرد، یکی از « سازمان روانشناسی کالیفرنیا » و دیگری از « سازمان بهبود و گسترش رفتار درمانی آمریکا » . او از سال ۱۹۵۹ تا کنون به مداوا و مشاوره مراجعین خود نیز مشغول است. دکتر آرنولد لازاروس تا کنون ۱۷ کتاب و بیش از ۲۵۰ مقاله منتشر کرده است.
دکتر کلیفورد لازاروس در رشته روانشناسی بالینی و سلامت روان فعالیت می کند. او همچنین در زمینه های روانکاوی و ارزشیابی عصب شناسی روان نیز تجربه دارد. دکتر لازاروس در نیوجرسی آمریکا رئیس موسسه « خدمات جامع روانشناسی » است. او در زمینه سلامت روان، مدیریت استرس، و حل کشمکش و برخورد با شرکت ها و صنایع مختلف همکاری و مشاوره وسیعی دارد. وی به خاطر همکاری فوق العاده و تلاش پیشگامانه اش در زمینه آموزش سایکوفارماکولوژی به روانشناسان از طرف « سازمان آموزش سایکوفارموکولوژی » مورد تقدیر قرار گرفته است.
دکتر آلن فِی، یک روانکاو متبحر است که در آمریکا زندگی می کند و در دانشکده پزشکی « مانت سینای » در نیویورک سیتی نیز تدریس می کند.


کتاب باورهای سمی و پادزهرهای آنها شناخت ۴۰ مانع مهم و فراگیر در راه رشد و موفقیت فردی
نویسنده : آرنولد لازاروس ، آلن فی ، کلیفورد لازاروس
مترجم : اشرف رحمانی ، کورش طارمی

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا