بزرگ‌ترین و جنجالی‌ترین جاسوسان تاریخ معاصر

ماجرای لو رفتن اطلاعات سری آمریکایی‌ها توسط اسنودن که یک پیمانکار امور دفاعی در آمریکا بود مدت‌ها در راس اخبارقرارگرفت. در حالی که جنجال‌های خبری پیرامون این موضوع فروکش کرده؛ او توانسته مجوز اقامت موقت یک ساله در مسکو را به دست بیاورد و با کمک آناتولی کو چرنا وکیل مدافع از سالن ترانزیت فرودگاه مسکو خارج شود. اعطای این پناهندگی به گفته سخنگوی کاخ سفید ممکن است بر روابط آمریکا و روسیه سایه بیندازد و حتی ممکن است سفر اوباما به مسکو را لغو کند. با اینکه هنوز سرنوشت او به درستی مشخص نشده؛ اما تا همین جای کار هم سرنوشت او از بعضی پیشینیانش بهتر است؛ کسانی که در سالهای قبلا اطلاعات محرمانه آمریکایی‌ها را شنود کرده یا لو داده بودند. فهرستی که چندان کوتاه نیست و تقریبا یک لیست بلند بالا به حساب می‌آید و بررسی دوباره مهم‌ترین موارد آن می‌تواند جالب باشد.

دانیل السبرگ

او تقریبا قدیمی‌ترین افشاگر دنیای مدرن به حساب می‌آید. دانیل السبرگ که قبل از افشاگری تمایلات ضدجنگ داشت در سال ۱۹۷۱ فرصت را مناسب دید و این تمایلات را نشان داد. او یک سری کپی از اسنادی تهیه کرد که بعدا به اسناد پنتاگون مشهور شدند و حاوی اطلاعات جالبی درباره جنگ ویتنام بودند. اسناد او که بعدا در نیویورک تایمز و دیگر روزنامه‌های مشهور چاپ شدند نشان میداد که دولت مردان آمریکایی در اوایل جنگ ویتنام فهمیده بودند که این جنگ منجر به پیروزی آن‌ها نخواهد شد و هر چه بیشتر طول بکشد تلفات بیشتری خواهد گرفت. در حالی که این دقیقا بر خلاف گفته‌های دولت بود و اطلاعات بعدی که در روزنامه‌های دیگر چاپ شد نشان داد دولت جانسون به صورت سیستماتیک در مورد منافع ملی و سیاستهای آمریکانه تنها به افکار عمومی بلکه به کنگره هم دروغ گفته بود. با این حال السبرگ محاکمه و به همراه همکارش روسو مجموعا به ۱۱۵ سال زندان محکوم شدند. اما کمی بعد اسنادی فاش شد که نشان می‌داد اطلاعات جمع‌آوری شده علیه آن‌ها غیر قانونی بوده و آن‌ها تبرئه شدند و السبرگ در سال ۲۰۰۶ به خاطر فعالیتهای ضد جنگ برنده جایزه رایت لی ورهودی که برای فعالان وکنش گران زمینه‌های حقوق بشر، بهداشت، حفظ محیط زیست، آموزش و صلح در سراسر دنیاست -شد.

مارک فلت

سال ۱۹۷۱ سالی پر از رسوایی‌های متعدد برای آمریکایی‌ها بود. مارک فلت، مامور اف بیآی در آن سال‌ها اسنادی را در اختیار خبرنگاران روزنامه واشنگتن پست گذاشت که بعدها به رسوایی واترگیت مشهور شد. ماجرا از این قرار بود که در جریان انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا، ماموران اف بیآی وارد ساختمان هتل واترگیت محل ستاد انتخاباتی حزب دموکرات ایالات متحده آمریکا شده، دستگاههای شنود کار گذاشتند و دست به سرقت اسناد و مدارک زدند. این کار با پیدا شدن نوار کاست توسط مامور هتل لورفت و تصور بر این بود که این اقدامی توسط یک سری مامور خودسر بوده است. اما اطلاعاتی که بعدافلت با نام مستعار به خبرنگاران واشنگتن پست به نامهای بابوودواردو برنشتاین داد مشخص کرد این کار با دستوری از مقامات بالا بوده است. رسوایی‌ها تا آنجا پیش رفت که مشخص شد کنگره به استیضاح و برکناری نیکسون رای خواهد داد و به همین دلیل اودرشب ۸ اوت ۱۹۷۴ از سمت خود کناره‌گیری کرد. او اولین رئیس جمهور ایالت متحده بود که از سمت خود کناره‌گیری کرد. در جریان رسوایی واتر گیت، رئیس جمهوری وقت ایالات متحده آمریکا به جلوگیری از عدالت سوءاستفاده از قدرت و در نهایت تحقیر کنگره متهم شد. در ۸ سپتامبر ۱۹۷۴، جرالد فورد جانشین نیکسون او راعفو کرد. فلت تا سال ۲۰۰۵ هویت خودش را آشکار نکرد اما در آن سال اعلام کرد شخص لودهنده اطلاعات او بوده است. فلت در سال ۲۰۰۸ از دنیا رفت.

کالین راولی

حملات ۱۱ سپتامبر خسارتهای زیادی به بار آورد و تروریستها توانستند با عبور از موانع اطلاعاتی و پلیسی این عملیات را اجرا کنند. اما تحقیقات و افشاگری‌های بعدی نشان داد که اگر اهمال پلیس فدرال نبود شاید این حملات به وقوع نمی‌پیوستند. کالین راولی کسی بود که بعد از این حملات و در سال ۲۰۰۲ با نوشتن یک نامه به رئیس پلیس فدرال، رابرت مولر این موضوع را عمومی کرد. او در این نامه فاش کرد که چطور پرسنل دفتر مرکزی پلیس فدرال در واشنگتن هیچ اقدامی درباره یکی از متهمان پرونده به نام زکریا موسوی نکرده بودند. موسوی تبعه فرانسه بود و قبل از این حملات، دفتر میدانی پلیس فدرال در مینه سوتا گزارش‌هایی از او به دفتر اصلی فرستاده بودند که نادیده گرفته شده بود. زکریا بعدا به جرم همدستی و طراحی این حملات توسط پلیس فدرال دستگیر، محاکمه و به زندان محکوم شد و این موضوع نشان داد که پلیس فدرال در نادیده گرفتن او تا چه حد دچار اشتباه شده است. در گزارش دفتر مینه سوتا آمده بود که زکریا مشغول طرح ریزی حمله‌ای در خاک آمریکاست که شبیه حمله ناکام با هواپیمای ربوده شده به برج ایفل در سال ۱۹۹۴ خواهد بود. راولی اسنادی را در این باره فاش کرد که غیرقابل انکار بودند و خشم عمومی علیه پلیس فدرال را برانگیخت. او یکی از چندین افسری بود که در این باره هشدار داده بودند. او بعدا در مقابل مجلس سنا و کمیته بررسی حوادث ۱۱ سپتامبر در باره اهمال دفتر مرکزی پلیس فدرال شهادت داد. راولی بعدها با استعفا از پلیس به حزب دموکرات و فعالیتهای سیاسی پیوست.

کاترین گان

قبل از حمله آمریکا به عراق در س ال ۲۰۰۳ این کشور در صدد بود تا با موافقت شورای امنیت سازمان ملل طرح حمله به عراق را عملی کند؛ به همین منظور نه تنها به رای اعضای دائم احتیاج داشت؛ بلکه می‌خواست رای اعضای سیار این شورا در آن زمان را هم تحت تاثیر قرار دهد. کاترین گان که در آن زمان مترجم رسمی زبان چینی به انگلیسی بود و برای سازمان جاسوسی انگلستان کار می‌کرد در جریان این نقشه قرار گرفت. ماجرا از این قرار بود که او در ژانویه ۲۰۰۳ ایمیلی از یکی از اعضای آژانس امنیت ملی آمریکا دریافت کرد که در آن از او درخواست همکاری شده بود. در این نامه از او خواسته بودند در یک عملیات مخفی و غیرقانونی در جهت نفوذ و کسب اطلاعات از دفاتر شش کشور آنگولا، بلغارستان، کامرون، شیلی، گینه و پاکستان جهت شرکت کند و رای آن‌ها را به نفع آمریکا تغییر دهد. آمریکا می‌خواست با تغییر رای این کشورها حمله به عراق را با مجوز سازمان ملل انجام دهد اما گان به جای پذیرش این درخواست ایمیل را برای نشریه آبزرور فرستاد چون این کار برخلاف کنوانسیون‌های رسمی و بین المللی بود. او بعدا در مصاحبه‌ای گفت این کار را با وجدان آسوده انجام داده و هدفش جلوگیری از جنگ بوده است. این افشاگری باعث شد شورای امنیت هیچ‌گاه مجوز رسمی حمله به عراق را صادر نکند؛ اما آمریکا با استناد به قطعنامه ۱۴۴۱ این شورا به همراه هم پیمانانش سرانجام به عراق حمله کرد. بعد از آن گان از محل کارش اخراج و بازداشت شد اما سرانجام بعد از محاکمه بیگناه تشخیص داده و آزاد شد.

ویلیام ادواردبنی

مورد اسنودن اولین مورد درباره جمع‌آوری اطلاعات از روی شبکه‌های مختلف مثل اینترنت نبود. در سال ۲۰۰۲ ویلیام بنی که یک افسر ارشد اطلاعات در آژانس امنیت ملی آمریکا بود اطلاعاتی فاش کرد که نشان می‌داد این آژانس دست به جمع‌آوری غیرقانونی اطلاعات از شهروندان و آمریکایی در دوران ریاست جمهوری جورج دبلیو بوش پسر‌زده است. او به طور مشخص از یک برنامه ویژه به نام ترایل بلیززر صحبت کرد که برای بررسی و تحلیل اطلاعات جابه جا شده روی شبکه‌های ارتباطی مثل تلفن یا اینترنت در تمام جهان به کار می‌رفت. کیر کویب افسر دیگر همین آژانس کمی بعد دست به افشاگری‌های مشابهی زد که تمام اطلاعات ادواردبنی را تایید می‌کرد. بنی همچنین از شیوه‌های شنود شهروندان آمریکایی پرده برداشت و آن را با شیوه‌های سازمان‌هایی چون کا گ ب یا اشتازی و گشتاپو مقایسه کرد. او در دوران ریاست جمهوری اوباماهم به نقد شیوه‌های جمع‌آوری اطلاعات در آژانس امنیت ملی پرداخت و یک بار پلیس فدرال در سال ۲۰۰۷ به خانه او حمله کرد. یک بار هم او در دادگاه حاضر شد؛ اما مدرکی علیه او به دست نیامد و او سوگند یاد کرد که آژانس امنیت ملی آمریکا دست به نقض هدفمند قانون اساسی این کشور می‌زند و در یک کنفرانس هکری گفت دولت تقریبا تمام ایمیل‌های آمریکایی‌ها را شنود می‌کند

جوزف داربی

بعد از جنگ عراق بسیاری از کارکنان سابق دولت صدام حسین و افراد مرتبط با القاعده یامظنونان احتمالی به زندان ابوغریب فرستاده شدند. اما طولی نکشید که رسوایی شکنجه و سوء استفاده جنسی از این زندانیان باعث فشار سیاسی بسیاری بر آمریکا شد. عامل اولیه این رسوایی کسی نبود به جز جوزف داربی گروهبان که به عنوان نیروی ذخیره ارتش ایالات متحده در ابوغریب کار می کرد. او در نامه‌ای که در ژانویه ۲۰۰۴ به تیلور پیرسون بازرس ویژه جرائم نظامی ارتش آمریکا نوشت ماجرای شکنجه و بدرفتاری جنسی با سربازان آمریکایی رالوداد. نامه او به همراه دو دیسک فشرده از عکس‌های اعمال انجام شده در ابوغریب بود.

این نامه آغاز تحقیقاتی بود که به رسوایی زندان ابوغریب مشهور شد. داربی در این نامه درخواست کرده بود نامش ناشناس بماند ولی این اتفاق نیفتاد. دونالد رامسفلد وزیر دفاع آمریکا در شهادتش مقابل مجلس س نانام او را عمومی کرد. بسیاری این اقدام را نوعی انتقام جویی از داربی تلقی کردند هر چند رامسفلد هرگز چنین چیزی را نپذیرفت. بعد از آن جوزف داربی و خانواده‌اش به خاطر آزار و اذیت تحت برنامه حفاظت از شهود ارتش قرار گرفتند و هنوز تحت حفاظت این برنامه زندگی می‌کنند. این افشاگری باعث محاکمه و زندانی شدن ۱۱ عضو ارتش این کشور شد.

بردلی مننینگ

نام بردلی مننینگ با ویکی لیکس گره خورده است؛ چون اعتراف کرده که ۷۵۰ هزار سند نظامی و دیپلماتیک را در سال ۲۰۱۰ در اختیار این گروه افشاگر قرارداده. البته او در دادگاه گفته که از این کارش قصد ضربه زدن به امنیت ملی را نداشته و فقط می‌خواسته بحث‌هایی را در باب اخلاق در سیاست خارجی ایالات متحده راه بیندازد. مورد مننیگ را می‌توان جدی‌ترین مورد درز اطلاعات طبقه‌بندی شده در تاریخ ایالات متحده دانست که او را با اتهام‌های اساسی روبه رو کرده است. البته بسیاری او (بردلی) را قهرمانی می‌دانند که کارش باعث شعله ور شدن اعتراض‌های بهار عربی شده و بسیاری هم او را وطن فروشی می‌دانند که اطلاعات سری کشورش را افشا کرده است. نام مننینگ در فهرست نهایی جایزه صلح نوبل بوده و هوادارانش برای راه یابی او امضا جمع می‌کردند. افشاگری و دستگیری او غوغای فراوانی ایجاد کرد و فیلیپ کراولی سخنگوی وقت وزارت خارجه آمریکا در اعتراض به نحوه برخورد وزارت دفاع با او از مقامش استعفا کرد. کراولی که به شرایط سخت نگهداری او اعتراض داشت در یک نشست گفت که مننینگ همان جایی است که باید باشد؛ اما نحوه نگهداری مننینگ احمقانه و غیرسازنده است. اشاره او به نگهداری مننینگ در زنجیر بود که ارتش دلیل آن را جلوگیری از خودکشی او عنوان کرد. دادگاه رسیدگی به اتهامات او پایان نیافته اما همین اخیرا او از یکی از مهم‌ترین اتهاماتش یعنی جاسوسی و کمک به دشمن تبرئه شد. این مهم‌ترین و جدی‌ترین اتهام او بود که می‌توانست مننینگ را تا پایان عمرش در زندان نگه دارد.

منبع: دانستنیها – شهریور ۱۳۹۲