علت‌ها و انواع مختلف درد شکم چیستند؟ راه‌های تشخیص و درمان درد شکم
درد شکم معمولا ناشی از یک اختلال دستگاه گوارش بوده ولی می‌تواند توسط اختلالات دستگاه تناسلی، ادراری تناسلی (GU)، عضلانی اسکلتی یا عروقی، مصرف دارو یا مصرف سموم ایجاد شود. در بعضی مواقع، چنین دردهایی سبب عوارض تهدیدکنندهی حیات می‌شوند.
درد شکم ناشی از احشای شکم لگنی، صفاق جداری یا کپسول‌های کبد، کلیه یا طحال می‌باشند. ممکن است حاد یا مزمن و منتشر یا موضعی باشد. درد احشایی تدریجا به درد عمیق و مبهم تبدیل شده که نمی‌توان جای آن را در اپیگاستر، دور ناف یا هیپوگاستر تعیین کرد. در عوض، درد سوماتیک (جداری، صفاقی) سبب درد تیز، شدیدتر و با جای مشخص‌تر بوده که به سرعت منتشر میشود، حرکت یا سرفه سبب تشدید درد میشود.
ممکن است درد از یک جای دیگر به شکم انتشار یابد که عصب مشترکی با شکم دارد. این درد تیز، مشخص، ارجاعی در پوست یا بافتهای عمیق‌تر احساس شده و ممکن است همراه با درد بیش از حد پوست و عضله باشد.
مکانیسم‌هایی که سبب تولید درد شکم می‌شوند شامل کشیدگی یا فشار دیواره‌ی روده کشش صفاق یا مزانتر، انقباضات متعدد رودهای، التهاب، ایسکمی و تحریک عصب حسی می‌باشند.
مداخلات اورژانسی درد شکم
چنان چه بیمار دچار درد ناگهانی و شدید شکم گردید، به سرعت علایم حیاتی را گرفته و نبض زیر کمر را لمس کنید. در مورد علایم شوک هیپوولمیک مثل تاکیکاردی و کاهش فشار، آگاه باشید. راه وریدی را برقرار کنید.
ممکن است در صورتی که بیمار پوست منقوط در زیر کمر و توده نبض دار اپی گاستر یا تندرنس بازگشتی و سفتی دارد، جراحی اورژانس نیاز داشته باشد.
شرح حال و معاینه‌ی فیزیکی
چنانچه بیمار علایم یا نشانه‌های تهدیدکنندهی حیات ندارد، شرح حال بگیرید. از وی بپرسید که آیا سابقه‌ی چنین دردی را قبلا داشته است. از وی بخواهید که درد را شرح دهد. به عنوان مثال، مبهم است، تیز، خنجری یا سوزشی است؟ از وی بپرسید که آیا چیزی وجود دارد که درد را تخفیف دهد یا آن را کمتر کند؟ از بیمار بپرسید که آیا درد ثابت است یا متناوب و چه موقع شروع شده است. درد شکم ثابت و پیوسته مطرح‌کننده‌ی سوراخ شدن عضو، ایسکمی یا التهاب یا خون در حفرهی صفاقی میباشد درد شکم متناوب و کرامپی مطرح‌کننده‌ی آن است که بیمار، دچار انسداد ارگان توخالی شده است. چنان چه درد متناوب است، مدت یک اپیزود آن را بفهمید، علاوه بر این، از بیمار مکان درد و محل انتشار آن را بپرسید.
بفهمید که آیا حرکت، سرفه، فعالیت، استفراغ، خوردن یا قدم زدن، درد را بدتر کرده یا تخفیف می‌دهد. ممکن است بیمار درد را به صورت سوءهاضمه یا درد گاز ذکر کند پس از وی بخواهید که جزئیاتش را شرح دهد.
از بیمار در مورد سوءاستفاده از مواد و سابقه‌ی اختلالات عروقی، گوارشی، ادراری تناسلی سؤال کنید. از بیمار مؤنث در مورد تاریخ آخرین قاعدگی‌اش و این که آیا تغییری در الگوی قاعدگی یا مقاربت دردناک دارد، سؤال کنید.
هم چنین در مورد تغییرات اشتها و شروع و تعداد تهوع یا استفراغ سؤال کنید. در مورد افزایش نفخ، یبوست، اسهال و تغییرات در قوام مدفوع سؤال کنید. آخرین مرتبه‌ای که به توالت رفته، چه موقع بوده است؟ در مورد تکرر، اضطرار یا سوزش ادرار سؤال کنید. آیا ادرار کدر یا صورتی است؟
معاینه‌ی فیزیکی انجام دهید. علایم حیاتی بیمار را گرفته و تورگور پوستی و غشاهای مخاطی را ارزیابی کنید. شکم را برای اتساع یا موج‌های پریستالیس مشاهده کنید و اگر اندیکاسیون دارد، دور شکم را اندازه‌گیری کنید. صداهای روده را سمع کرده و حرکات را مشخص کنید. همهی ربعها را دق کرده و به صداهای دق توجه کنید. کل شکم را برای توده‌ها، سفتی و تندرنس لمس کنید. تندرنس زاویه‌ی دنده‌ای مهره‌ای (CVA)، تندرنس شکمی با گاردینگ و تندرنس برگشتی را بررسی کنید.
علل درد شکم
آنوریسم آئورت شکمی (پاره شونده)
در ابتدا، آنوریسم آئورتی شکمی، که یک اختلال تهدیدکنندهی حیات است، ممکن است سبب درد شکم تحتانی، درد انتهای کمر یا درد شدید قفسه‌ی سینه گردد. در اکثر موارد، سبب درد شکم فوقانی ثابت که ممکن است زمانی که بیمار دراز می‌کشد بدتر شده و زمانی که به جلو خم میشود یا می‌نشیند، کاهش می‌یابد. لمس ممکن است نشان دهندهی تودهی اپیگاستر باشد که قبل از پارگی نبض دارد ولی نه بعد از آن سایر یافته‌ها شامل پوست منقوط زیر کمر، فقدان نبضهای فمورال و پایی، فشار خون کمتر در ساقها نسبت به بازوها، تندرنس خفیف تا متوسط شکمی همراه با گاردینگ و سفتی شکمی میباشد. علایم شوک مثل تاکی کاردی و تاکی پنه ممکن است ظاهر شوند.
سرطان شکم
معمولا درد شکم در اواخر سرطان شکمی رخ می‌دهد و ممکن است همراه با بیاشتهایی، کاهش وزن، ضعف، افسردگی، تودهی شکمی و اتساع شکمی باشد.
ترومای شکم
درد شکم جنرالیزه یا موضعی همراه با اکیموز شکم، تندرنس شکمی، استفراغ و خونریزی به داخل حفره صفاقی و سفتی عضلانی است. صداهای رودهای کاهش یافته یا وجود ندارند. ممکن است بیمار علایم شوک هیپوولمیک مثل کاهش فشار و نبض سریع را داشته باشد.
بحران آدرنال
درد شدید شکمی به صورت زودرس همراه با تهوع، استفراغ، از دست دادن آب، ضعف زیاد، بیاشتهایی و تب است. علایم دیررس شامل از دست دادن پیشرونده هوشیاری، کاهش فشار خون، تاکیکاردی، کاهش برونده ادراری، پوست سرد و خمیری و افزایش فعالیت حرکتی بوده که ممکن است به سمت دلیریوم یا تشنج پیشرفت کند و
سیاه زخم گوارشی
سیاه زخم یک بیماری عفونی حاد است که توسط باکتری گرم مثبت، تشکیل دهندهی اسپور به نام باسیلوس آنتراسیس ایجاد میشود. اگر چه بیماری اکثرا در حیوانات چرنده وحشی مثل گوسفند و بزها رخ می‌دهد، اسپورها می‌توانند سال‌های زیادی در خاک زندگی کنند. بیماری می‌تواند در انسان‌هایی که در معرض حیوانات آلوده، بافت حیوانات آلوده یا عوامل بیولوژیک قرار دارند، رخ دهد. اکثر موارد طبیعی در مناطق کشاورزی رخ میدهند. سیاه زخم به صورت‌های پوستی، تنفسی یا گوارشی رخ می‌دهد.
سیاه زخم گوارشی با خوردن گوشت آلودهی حیوان مبتلا ایجاد میشود. علایم و نشانه‌های اولیه شامل بیاشتهایی، تهوع، استفراغ و تب می‌باشند. علایم و نشانه‌های دیررس شامل درد شکم، اسهال خونی شدید و هماتمز می‌باشند.
آپاندیسیت
آپاندیسیت اختلال تهدیدکنندهی حیات بوده که درد در ابتدا در اپیگاستر یا ناف میباشد. ممکن است بیاشتهایی، تهوع و استفراغ بعد از شروع درد رخ دهد. درد در نقطهی مک بورنی در ربع تحتانی راست بوده و همراه با سفتی شکمی، افزایش تندرنس (به خصوص در نقطهی مک بورنی)، تندرنس باز گشتی و تنفسهای تورونده میباشد، علایم و نشانه‌های دیررس شامل
ناتوانی، یبوست (یا اسهال)، تب درجه‌ی پایین و تاکیکاردی می‌باشند.
کله سیستیت
درد شدید در ربع فوقانی راست، ممکن است ناگهانی یا ظرف چند ساعت معمولا بعد از غذا، افزایش یابد. ممکن است به شانه راست، قفسه‌ی سینه یا کمر انتشار یابد. همراه با درد، بیاشتهایی، تهوع، استفراغ، تب، سفتی و تندرنس شکمی، رنگ پریدگی و تعریق وجود دارد. علامت مورفی (ایست دمی زمانی که معاینه‌کنندهی ربع فوقانی راست را در حالی که بیمار تنفس عمیق می‌کند لمس می‌کند) شایع است.
سنگ صفراوی
ممکن است بیماران از درد ناگهانی و شدید در ربع فوقانی راست که چند دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد، رنج ببرند. ممکن است درد به اپیگاستر، کمر یا شانه انتشار یابد. درد همراه با بیاشتهایی، تهوع، استفراغ (صفراوی)، تعریق، بیقراری و تندرنس شکمی همراه با گاردینگ در منطقهی کیسه صفرا یا مجرای صفراوی باشد. ممکن است بیمار عدم تحمل غذای چرب داشته باشد.
سیروز
درد شکم مبهم که در ابتدا بوده و معمولا همراه با بیاشتهایی، سوءهاضمه، تهوع، استفراغ و یبوست یا اسهال میباشد. زمانی که بیمار می‌نشیند یا به جلو خم میشود، درد ربع فوقانی راست بدتر میشود. علایم همراه شامل تب، آسیت، ادم ساق، افزایش وزن، بزرگی کبد، زردی، خارش شدید، تمایل به خونریزی، اریتم پالمار و آنژیوم عنکبوتی می‌باشند. ممکن است ژنیکوماستی و آتروفی بیضه‌ای وجود داشته باشند.
بیماری کرون
حمله‌ی حاد سبب درد کرامپی شدید در قسمت تحتانی شکم شده که معمولا هفته‌ها یا ماهها قبل‌تر از آن درد خفیف‌تر بوده است. همچنین ممکن است بیماری کرون سبب اسهال، صداهای رودهای افزایش یافته، از دست دادن مایع، کاهش وزن، تب، تندرنس شکمی همراه با گاردینگ و احتمالا تودهی قابل لمس در ربع تحتانی باشد. معمولا درد شکم با دفع مدفوع کاهش می‌یابد. علایم و نشانه‌های مزمن خفیف‌تر شامل درد ربع تحتانی راست همراه با اسهال، مدفوع چرب و کاهش وزن میباشد. عوارض شامل فیستول‌های دور رکتوم یا واژینال می‌باشند.
سیستیت
درد و تندرنس شکمی معمولا در سوپر اپوبیک رخ می‌دهد. علایم و نشانه‌های همراه شامل خستگی، درد پهلو، درد کمر، تهوع، استفراغ، تکرر و اضطرار ادرار، شب ادراری، سوزش ادرار، تب و لرز می‌باشند.
کتواسیدوز دیابتی
ممکن است درد ندرتا شدید، تیز و فشارنده برای چند روز وجود داشته باشد. هم چنین بوی میوه در تنفس، نبض ضیعف و سریع، تنفس کوسمالا، تورگور ضعیف پوست، پلی‌آوری، پرنوشی، شب ادراری، کاهش فشار خون، کاهش صداهای روده و گیجی رخ می‌دهد
دیورتیکولیت
در موارد خفیف معمولا درد متناوب و منتشر ربع تحتانی چپ رخ داده که ممکن است با دفع مدفوع یا خروج گاز کمتر شده و با خوردن تشدید شود. سایر علایم و نشانه‌ها | شامل تهوع، یبوست یا اسهال، تب درجه پایین و در بسیاری از موارد، تودهی قابل لمس شکمی که معمولا تندر، سفت و ثابت است، می‌باشند. پارگی سبب درد شدید ربع تحتانی چپ، سفتی شکمی و احتمالا علایم و نشانه‌های سپسیس و شوک (تب بالا، لرز و کاهش فشار خون میشود.
زخم دئودنوم
درد موضعی شکم، که به صورت درد ثابت، سوزشی، ممکن است در بالای اپیگاستر و مرکز و معمولا در راست رخ می‌دهد. معمولا درد به جایی انتشار نداشته مگر آن که پارگی پانکراس رخ دهد. معمولا ۲۴ ساعت بعد از غذا رخ داده و ممکن است سبب بیداری شبانه گردد. خوردن غذا یا آنتی اسیدها سبب بهبودی شده تا زمانی که دوباره چرخه شروع شود. سایر نشانه‌ها شامل تغییرات اجابت مزاج و سوزش سر دل یا خلف استرنوم میباشد.
حاملگی نابه جا
درد شکم تحتانی در حاملگی نابه جا ممکن است تیز، مبهم یا کرامپی و ثابت یا متناوب باشد، حاملگی نابه جا یک اختلال تهدیدکنندهی حیات است. خونریزی واژینال، تهوع
و استفراغ ممکن است همراه با تکرر ادرار، تودهی آدینکسی دردناک و سابقه‌ی ۱۲ ماهه آمنوره رخ دهد. پارگی لولهی فالوپ سبب درد تیز تحتانی شکم شده که ممکن است به شانه‌ها و گردن انتشار داشته و با لمس سرویکس یا آدنکس سبب درد خیلی شدید گردد. علایم شوک (مثل رنگ پریدگی، تاکی کاردی و کاهش فشار خون) نیز ممکن است ظاهر شوند.
آندومتریوز
درد ثابت شدید در قسمت تحتانی شکم که معمولا ۷-۵ روز قبل از شروع قاعدگی بوده و ممکن است با دفع مدفوع تشدید یابد. بسته به جایگاه بافت نابه جا، ممکن است درد شکم همراه با تندرنس شکمی، یبوست، دیسمنوره، مقاربت دردناک و درد عمیق ساکرال باشد.
اشرشیاکولی H7: 0157
اشریشیاکولی H7: 0157 یک باسیل هوازی، گرم منفی است که سبب بیماری منتقله از غذا میشود. اکثر گونه‌های E. coli بیضرر بوده و بخشی از فلور طبیعی رودهای انسانها و حیوانات سالم می‌باشند
E.Coli O157:H7 یکی از صدها گونه باکتری است که قادر به تولید سم قوی است و می‌تواند سبب بیماری شدید شود. خوردن گوشت کم پخته شده یا سایر غذاهای آلوده به باکتری، سبب بیماری میشود. علایم و نشانه‌ها شامل اسهال آبکی یا خونی، تهوع، استفراغ، تب و کرامپهای شکمی میباشد. در کودکان کمتر از پنج سال و بزرگتر، سندروم همولیتیک اورمیک ممکن است رخ داده و نهایتا منجر به نارسایی حاد کلیوی گردد.
زخم معده
درد منتشر و سوزاننده در ربع فوقانی چپ یا اپیگاستر معمولا ۲-۱ ساعت بعد از غذا رخ داده و ممکن است با خوردن غذا یا آنتی اسید برطرف شود. آروغ زدن و تهوع بعد از خوردن، شایع هستند. ممکن است سوءهاضمه، تغییرات وزنی، بیاشتهایی و دوره‌هایی از خونریزی دستگاه گوارش نیز رخ دهند.
گاستریت
در گاستریت حاد، بیمار شروع سریع درد شکم را تجربه کرده که می‌تواند از ناراحتی خفیف اپیگاستر تا درد سوزاننده در ربع فوقانی چپ، متفاوت باشد. سایر نشانه‌های شایع شامل آروغ زدن، تب، خستگی، بیاشتهایی، تهوع، استفراغ خونی یا قهوه‌ای و ملنا می‌باشند. خونریزی قابل توجه معمول نبوده، مگر آن که بیمار گاستریت خونریزی دهنده داشته باشد.
گاستروانتریت
درد شکم کرامپی یا کولیکی که می‌تواند منتشر شود، از ربع فوقانی چپ نشأت گرفته و به سایر ربعها معمولا به طور پریستالتیک، منتشر میشود و همراه با اسهال، افزایش صداهای رودهای، سردرد، درد عضلانی، تهوع و استفراغ همراه است.
نارسایی قلبی
درد ربع فوقانی راست، معمولا همراه با شاه علامت‌های نارسایی قلبی، اتساع ورید ژوگولر، تنگی نفس، تاکیکاردی یا ادم محیطی، میباشد. سایر یافته‌ها شامل تهوع، استفراغ، آسیت، سرفهی خلط دار، کراکل، اندام‌های سرد و بسترهای سیانوتیک ناخن می‌باشند. علایم بالینی متفاوت بوده و بسته به مرحله‌ی بیماری و مقدار نارسایی قلبی عروقی، متفاوت است.
آبسه کبدی
درد ثابت و شدید شکمی در ربع فوقانی راست یا اپیگاستر معمولا همراه با آبسه‌ی کبدی که یک اختلال نادر است، بوده ولی تندرنس ربع فوقانی راست، مهم‌ترین یافته است سایر علایم و نشانه‌ها شامل بیاشتهایی، اسهال تهوع، تب، تعریق، بلندشدن نیمه‌ی دیافراگم راست و ندرتا استفراغ میباشد.
آمیبیاز کبدی
در ایالات متحده نادر بوده و سبب درد و تندرنس نسبتا شدید ربع فوقانی راست در کبد و احتمالا شانه راست میشود. علایم و نشانه‌های همراه شامل تب، ضعف، کاهش وزن، لرز، تعریق و پوست زرد یا قهوه‌ای می‌باشند.
هپاتیت
بزرگی کبدی به هر دلیلی از هپاتیت سبب ناراحتی با درد و تندرنس مبهم در ربع فوقانی راست میشود. علایم و نشانه‌های همراه ممکن است شامل ادرار تیره، مدفوع تیره، تهوع، استفراغ، بیاشتهایی، زردی، خستگی و خارش باشد.
هرپس زوستر
هرپس زوستر اعصاب توراسیک، کمری یا ساکرال می‌تواند سبب درد موضعی شکم و قفسه سینه در مناطقی که توسط این اعصاب، عصب دهی می‌شوند، ایجاد شود. درد، تندرنس و تب می‌تواند قبل یا همراه با پاپول‌های اریتماتو رخ داده که به سرعت به وزیکل‌های گروهی، تبدیل میشود.
انسداد رودهای
دوره‌های کوتاه درد شدید، کولیکی و کرامپی که همراه با فواصل بدون درد در انسداد روده، که یک اختلال تهدیدکنندهی حیات است، میباشد. ممکن است علایم و نشانه‌های همراه شامل اتساع شکمی، تندرنس و گاردینگ، امواج قابل رویت پریستالتیک، صداهای رودهای افزایش یافتهی پروگزیمال به انسداد و فقدان یا کاهش صداها دیستال به انسداد و آژیتاسیون ناشی از درد، می‌باشند. در انسداد ژژونوم و دئودنوم، تهوع و استفراغ صفراوی ممکن است رخ دهد. در انسداد دیستال رودهی کوچک یا رودهی بزرگ، تهوع و استفراغ شایع هستند. انسداد کامل سبب فقدان صداهای رودهای میشود. انسداد در مراحل دیررس سبب علایم شوک هیپوولمیک مثل کاهش فشار خون و تاکیکاردی می‌گردد.
سندروم روده تحریک پذیر
کرامپ یا درد شکم تحتانی با خوردن غذا تشدید شده و ممکن است با دفع مدفوع یا خروج گاز، کاهش یابد. یافته‌های همراه شامل تندرنس شکمی، اسهال یا یبوست یا عملکرد طبیعی روده و مدفوع‌های کوچک با موکوس واضح می‌باشند. ممکن است سوءهاضمه، تهوع و اتساع شکمی با احساس عدم تخلیهی کامل مدفوع رخ دهند. استرس، اضطراب و تغییرات عاطفی، نشانه‌ها را تشدید می‌کنند. .
لیستریوز
لیستریوز، عفونت جدی است که با خوردن غذای آلوده به باکتری لیستریامونوسیوژن ایجاد میشود. این بیماری منتقله از غذا، در ابتدا زنان حامله، نوزادان و آنهایی را که سیستم ایمنی ضعیف دارند، مبتلا می‌کند. علایم و نشانه‌ها شامل تب، درد عضلانی، درد شکم، تهوع، استفراغ و اسهال می‌باشند. چنانچه عفونت به سیستم عصبی منتشر شود، ممکن است سبب مننژیت شود که با تب، سردرد، سفتی گردن و کاهش سطح هوشیاری (LOC مشخص میشود.
عفونت لیستریاز در زمان حاملگی می‌تواند منجر به زایمان زودرس، عفونت نوزاد یا مرده‌زایی گردد.
ایسکمی شریان مزانتریک
همیشه شک به ایسکمی شریان مزانتریک در بیماران مسن‌تر از٫ ۵۰ سال مبتلا به نارسایی مزمن قلب، آریتمی‌های قلبی، انفارکتوس قلبی عروقی یا کاهش فشار خون که دچار درد شکم ناگهانی و شدید بعد از ۳-۲ روز درد کولیکی دور نافی و اسهال رخ می‌دهد، وجود دارد. در ابتدا، شکم نرم و دردناک بوده و صداهای رودهای کاهش یافته است. یافته‌های همراه شامل استفراغ، بیاشتهایی، دوره‌هایی از اسهال و یبوست و در مراحل بعدی، تندرنس خیلی شدید شکمی همراه با سفتی، تاکیکاردی، تاکی پنه، فقدان صداهای رودهای و پوست سرد و خمیری، می‌باشند.
انفارکتوس میوکارد (MI)
در MI، اختلال تهدیدکنندهی حیات، درد قفسه سینه زیر استرنوم ممکن است به شکم منتشر شود. علایم و نشانه‌های همراه شامل ضعف، تعریق، تهوع، استفراغ، اضطراب، سنکوپ، اتساع ورید ژوگولر و تنگی نفس میباشد.
عفونت نوروویروس
درد شکم یا کرامپ، نشانه‌ای است که معمولا همراه با نورو ویروس میباشد. از طریق مدفوعی – دهانی منتقل شده و کاملا واگیردار بوده و این ویروسها که سبب گاستروانتریت می‌شوند، ممکن است سبب استفراغ با شروع ناگهانی، تهوع و اسهال شوند. نشانه‌های کمتر شایع، شامل تب درجه پایین، سردرد، لرز، درد عضلانی و خستگی جنرالیزه میباشد. افرادی که از لحاظ دیگر سالم هستند، معمولا در ۶۰ -۲۴ ساعت بدون رنج بردن از اثرات دیگر، بهبود می‌یابد.
کیست تخمدانی
پیچش یا خونریزی سبب درد و تندرنس در ربع تحتانی راست یا چپ میشود. چنانچه بیمار به طور ناگهانی بایستد، درد تیز و شدید بوده و اگر پیچش خودبه خود بهبود یابد، درد خفیف میشود و اگر نیابد، مبهم و منتشر میشود. درد، همراه با تب مختصر، تهوع و استفراغ خفیف، تندرنس شکمی، تودهی شکمی قابل لمس و احتمالا آمنوره میباشد. چنانچه کیست بزرگ باشد، ممکن است اتساع شکمی رخ دهد. تحریک صفاق یا پارگی و پریتونیت، سبب تب درجه بالا و تهوع و استفراغ شدید میشود.
پانکراتیت
پانکراتیت حاد تهدیدکنندهی حیات سبب درد مداوم و برق آسای فوقانی شکم شده که ممکن است به هر دو پهلو و به کمر، انتشار یابد، برای کاهش درد، ممکن است بیمار به جلو خم شده، زانوهایش را در سینه‌اش جمع کند یا بیقرار باشد. یافته‌های زودرس شامل تندرنس شکمی، تهوع، استفراغ، تب، رنگ پریدگی، تاکیکاردی و در بعضی از بیماران، سفتی شکمی، تندرنس بازگشتی و کاهش صداهای رودهای میباشد، علامت ترنر اکیموز شکم یا پهلو) یا کولن (رنگ آبی در حول ناف) نشان دهندهی پانکراتیت خونریزی دهنده می‌باشند. ممکن است به علت فروکش التهاب، زردی رخ دهد.
پانکراتیت مزمن سبب درد شدید ربع فوقانی چپ و اپیگاستر شده که به پشت انتشار می‌یابد. ممکن است تندرنس شکمی، تودهی وسط اپیگاستر، زردی، تب و بزرگ شدن طحال، رخ دهند. مدفوع چرب، کاهش وزن، سوءهاضمه و دیابت شیرین هم شایع هستند.
بیماری التهابی لگن
درد ربع تحتانی راست یا چپ که از مهم که با حرکت تشدید میشود تا درد شدید، عمیق و پیشرونده متغیر است. گاهی اوقات، خونریزی قاعدگی قبل یا همراه با شروع درد میباشد درد خیلی شدید همراه با لمس سرویکس یا آدنکس میباشد. یافته‌های همراه شامل تندرنس شکمی، تودهی قابل لمس شکمی یا لگنی، لرز گهگاهی، تهوع، استفراغ، ناراحتی در ادرار و خونریزی غیرطبیعی واژینال یا ترشح چرکی واژینال میباشد.
زخم سوراخ شده
در یک زخم تهدیدکنندهی حیات، درد اپیگاستر شدید و ناگهانی ممکن است از شکم به کمر یا شانه راست، انتشار یابد. سایر علایم و نشانه‌ها شامل سفتی شکمی، تندرنس همراه با گاردینگ، تندرنس بازگشتی جنرالیزه، فقدان صداهای روده، تنفس سطحی و در بسیاری از موارد تب، تاکیکاردی، کاهش فشار خون و سنکوپ، می‌باشند.
پریتونیت
در این اختلال تهدیدکنندهی حیات، درد ناگهانی و شدید می‌تواند منتشر یا موضعی در منطقهی اختلال زمینه‌ای بوده و حرکت، درد را بیشتر می‌کند. درجه‌ی تندرنس شکمی معمولا برحسب وسعت بیماری، متغیر است. یافته‌های اصلی شامل تب، لرز، تهوع، استفراغ، کاهش یا فقدان صداهای روده، تندرنس شکمی، اتساع و سفتی، تندرنس بازگشتی و گاردینگ، درد بیش از حد، تاکیکاردی، کاهش فشار خون، تاکی پنه و علایم پسواس وابتراتور می‌باشند.
پلورزی
ممکن است پلورزی سبب درد فوقانی شکم یا حاشیه دنده‌ای شده که از قفسه‌ی سینه انتشار می‌یابد. درد قفسه‌ی سینه تیز، خنجری با دم و حرکت، افزایش می‌یابد، بسیاری از بیماران مالش پریکاردی و تنفس سریع و سطحی داشته و بعضی از آنها تب درجه پایین دارنده
پنومونی
پنومونی لوب تحتانی می‌تواند سبب درد قفسه‌ی سینه پلوریتیک و ارجاعی و شدید درد قسمت فوقانی شکم، تندرنس و سفتی شده که با دم، کاهش می‌یابد. همچنین می‌تواند سبب تب، لرز، درد، سردرد، خلط خونی، تنگی نفس و سرفهی خشک شود. علایم همرا شامل کراکل، اگوفونی، کاهش صدای تنفسی و ماتیته در دق میباشد.
پنوموتوراکس
پنوموتوراکس یک اختلال بالقوهی تهدیدکنندهی حیات است که می‌تواند سبب درد ارجاعی از قفسه‌ی سینه به شکم فوقانی و حاشیه دنده‌ای شود. درد قفسه سینه ویژهی این اختلال، ناگهانی بوده و با تنفس یا حرکت عمیق بدتر میشود. علایم و نشانه‌های همراه شامل اضطراب، تنگی نفس، سیانوز، کاهش یا فقدان صداهای تنفسی در منطقهی مبتلا، تا کی پنه و تاکیکاردی میشود. به حرکات غیرقرینه‌ی قفسه‌ی سینه در دم نگاه کنید.
پروستاتیت
درد یا ناراحتی مبهم شکمی در قسمت تحتانی شکم، کشالهی ران، پرینه یا رکتوم ممکن است وجود داشته باشد. سایر یافته‌ها شامل سوزش ادرار، تکرر و اضطرار در دفع ادرار، تب، لرز، درد کمر، درد عضلانی و مفصلی و شب ادراری می‌باشند. ممکن است در موارد مزمن، درد اسکروتوم، پنیس و درد در هنگام انزال، رخ دهد.
پیلونفریت (حاد)
درد ربع تحتانی به صورت پیشرونده در یک یا هر دو طرف، درد پهلو یا تندرنس CVA مشخصه پیلونفریت می‌باشند. ممکن است درد به قسمت میانی تحتانی شکم یا کشالهی ران، انتشار یابد. علایم و نشانه‌های اضافی شامل تندرنس شکمی و کمر، تب بالا، لرز، تهوع، استفراغ و تکرر و اضطرار ادراری باشد.
سنگ کلیه
بسته به جایگاهش، می‌تواند سبب درد شدید شکمی یا کمر شود. نشانه‌ی کلاسیک آن درد شدید کولیکی بوده که از CVA به پهلو، منطقهی سوپر اپوبیک و دستگاه تناسلی خارجی انتشار می‌یابد. ممکن است درد مبهم و ثابت بوده و همراه با آژیتاسیون، تهوع، استفراغ، اتساع شکمی، تب، لرز، فشار خون بالا و اضطرار با هماچوری و سوزش ادرار باشد.
بحران آنمی سلول داسی شکل
درد ناگهانی و شدید شکمی ممکن است همراه با درد قفسه‌ی سینه، کمر، دست یا پا باشد. علایم و نشانه‌های همراه شامل ضعف، مفاصل دردناک، تنگی نفس و زردی صلبیه می‌باشند.
آبله
ریشه کنی جهانی آبله در سال ۱۹۷۷ به دست آمد، فقط ایالات متحده و روسیه،مکان‌های ذخیره‌ی این ویروس را داشته که به عنوان عامل بالقوه برای جنگ بیولوژیک به کار می‌روند. علایم و نشانه‌های اولیه شامل تب بالا، خستگی، سردرد شدید، درد کمر و درد شکم میباشد. راش ماکولوپاپولر در مخاط دهان، حلق، صورت و ساعد تشکیل شده و سپس به تنه و ساقها انتشار می‌یابد. ظرف دو روز، راشها وزیکولر و بعدا پوسچولر میشود. ضایعات در یک زمان گسترش می‌یابند، قرینه بوده و در صورت و دست‌ها، برجسته می‌باشند. پوسچولها گرد، سفت بوده و در پوست جوانه می‌زنند. بعد از ۹-۸ روز، پوسچولها تشکیل دلمه میدهند که بعدا از پوست جدا شده و اسکار حفرهای باقی می‌گذارند. مرگ ممکن است از انسفالیت، خونریزی گسترده یا عفونت ثانویه ناشی شوند.
انفارکتوس طحالی
درد برق آسا در ربع فوقانی چپ، همراه با درد قفسه‌ی سینه که ممکن است با دم بدتر شود، رخ می‌دهد. درد به شانه چپ، انتشار داشته که همراه با گاردینگ شکمی و گهگاه با مالش طحالی میباشد.
لوپوس اریتماتوی سیستمیک
درد جنرالیزهی شکمی در این بیماری، غیر معمول بوده ولی ممکن است بعد از غذا رخ دهد. راش پروانه‌ای، حساسیت به نور، طاسی، زخم‌های مخاطی و آرتریت غیر تغییر شکل دهنده، علایم تشخیصی هستند. سایر علایم و نشانه‌ها شامل بیاشتهایی، استفراغ، تندرنس همراه با گاردینگ شکمی، اتساع شکمی بعد از غذا، خستگی، تب و کاهش وزن می‌باشند. ممکن است درد قفسه‌ی سینه جلوی قلبی و مالش پریکاردی نیز رخ دهند.
کولیت زخمی
کولیت زخمی ممکن است با ناراحتی مبهم شکمی شروع شده که منجر به کرامپ قسمت تحتانی شکم می‌گردد. با پیشرفت اختلال، درد ممکن است ثابت و منتشر شود و با حرکت و سرفه بیشتر شود. شایع‌ترین نشانه، اسهال عود‌کننده و احتمالا شدید خونی، چرکی و مخاطی، ممکن است درد را کاهش دهد. شکم ممکن است نرم و بسیار دردناک باشد. صداهای رودهای بلند ممکن است همراه با تهوع، استفراغ، بیاشتهایی، کاهش وزن و تب خفیف و متناوب باشد.
اورمی
با درد جنرالیزه یا دور نافی که در شدت متفاوت بوده، اورمی سبب علایم گوارشی گسترده و نشانه‌هایی همچون تهوع، استفراغ، بیاشتهایی و اسهال میشود. سایر یافته‌ها ممکن است شامل خونریزی، تندرنس شکمی باشد که در جایگاه و شدت فرق می‌کنند، اختلالات بینایی، سردرد، کاهش سطح هوشیاری، سرگیجه و اولیگوری یا آنوری میباشد. ممکن است درد قفسه‌ی سینه ثانویه به افیوژن پریکارد رخ دهد. خارش موضعی یا منتشر، شایع است.
سایر علل
داروها
سالیسیلات‌ها و ضد التهابهای غیراستروئیدی سبب درد سوزشی در ربع فوقانی چپ و اپیگاستر، همراه با تهوع و استفراغ میشود.
سم‌های حشره
درد جنرالیزه کرامپی که معمولا با تب درجه پایین، تهوع، استفراغ، سفتی شکمی، لرزش‌ها و احساس سوزش در دست‌ها یا پاها می‌شوند.
به بیمار کمک کنید که جای راحتی را برای کاهش استرس پیدا کند. بیمار باید در حالت طاقباز دراز کشیده سرش روی میز باشد، بازوها در کنار باشند و زانوهایش مختصرا خم شده تا عضلات شکمی راحت باشند. بیمار را به دقت تحت نظر گرفته چون درد شکم می‌تواند اختلال تهدیدکنندهی حیات باشد. مخصوصا شرایط مهمتر شامل تاکیکاردی، کاهش فشار خون، پوست خمیری، سفتی شکمی تندرنس باز گشتی و تغییر در جایگاه یا شدت درد یا کاهش ناگهانی درد میباشد.
از تجویز داروی ضد درد خودداری کنید چون نشانه‌ها را می‌پوشاند. هم چنین از غذا و مایعات بپرهیزید چون ممکن است نیاز به جراحی باشد. برای انفوزیون داخل وریدی و وارد کردن لولهی بینی معده یا سایر لوله‌های رودهای آماده شوید. ممکن است شست وشوی صفاقی یا پاراسنتز شکمی نیاز باشد.
ممکن است بیمار را برای کارهای تشخیصی مثل معاینه لگنی و رکتوم، آزمایش‌های خون، ادرار و مدفوع، عکس ساده، مطالعات باریوم، سونوگرافی، اندوسکوپی و بیوپسی، آماده کنید.
چون کودکان در شرح درد شکم مشکل دارند، دقت زیادی به سرنخ‌های غیر کلامی مثل خود را عقب کشیدن، رخوت یا جاگیری غیر معمول (مثل جای‌گیری یک طرفه با خم شدن زانوها در شکم) به خرج دهید. مشاهدهای کودک زمانی که سرفه می‌کند، قدم میزند یا بالا می‌رود، ممکن است چند سرنخ تشخیصی را فراهم کنند. هم چنین، به یاد داشته باشید که توصیف بیمار از شکایت کودک یک برداشت غیرعینی از درک والدین بوده و ممکن است اشتباه باشد.
درد شکم ممکن است در کودکان، هشدار دهندهی اختلالات جدی‌تر یا اختلالی باشد که علایم و نشانه‌های متفاوت نسبت به بزرگسالان ایجاد می‌کند، به عنوان مثال، آپاندیسیت با احتمال بیشتری در کودکان منجر به پارگی و مرگ شده و استفراغ ممکن است، رخ ندهد. پیلونفریت حاد می‌تواند سبب درد شکم، استفراغ و اسهال شود ولی همهی علایم اورولوژیک کلاسیک که در بزرگسلان یافت میشود، وجود ندارد. زخم پپتیک که در حال شایع‌تر شدن در نوجوانان است، سبب درد کولیکی و شانه شده که ممکن است برخلاف بزرگسالان با غذا، بهبود نیابد.
درد شکم در کودکان، هم چنین می‌تواند ناشی از عدم تحمل لاکتوز، سندروم آلرژیک، کشش، خستگی، ولوولوس، دیورتیکولوم مکل، در هم رفتگی روده، آدنیت مزانتریک، دیابت شیرین، آرتریت روماتوئید نوجوانان و بسیاری از اختلالات غیر شایع مثل مسمومیت با فلزات سنگین باشد. به یاد داشته باشید که شکایت کودک از درد شکم، ممکن است بازتاب دهندهی یک نیاز عاطفی مثل عدم رفتن به مدرسه با جلب توجه والدین باشد
نکات مختص به سالمندان: افزایش سن، تظاهرات بیماری حاد شکمی را کاهش می‌دهد. ممکن است درد شدت کمتری داشته تب کمتر بارز باشد و علایم التهاب صفاقی کاهش یافته یا وجود نداشته باشد.
