منظور از اختلال کم توجهی – بیش فعالی یا ADHD در کودکان چیست؟

علت

ADHD یک بیماری مولتی فاکتوریال است که عوامل ژنتیکی، عصبی و محیطی در ایجاد آن نقش دارد.

میزان توارث ADHD بالا بوده و شیوع در بستگان درجه اول بیشتر است.

اپیدمیولوژی: ADHD در پسر‌ها، ۲ تا ۶ برابر شایعتر می‌باشد.

شیوع بیشتر در پسر‌ها به ویژه در نوع Hyperactive impulsive و نوع مرکب مشاهده می‌گردد.

چون دختر‌ها اغلب با علائم بی‌توجهی مراجعه می‌نمایند یا ADHD در آن‌ها تشخیص داده نمی‌شود و یا با تأخیر تشخیص داده می‌شود.

برای تشخیص ADHD باید:

1- چند علامت تا قبل از ۱۲ سالگی ایجاد شده باشند.

۲- علائم بیشتر از ۶ ماه ادامه یابند.

۳- موجب اختلال آشکار در حیطه‌های تحصیلی، شغلی و اجتماعی شود.

۴- دیگر اختلالات روانی Rule out شده باشد.

۵- علائم ADHD حداقل باید در ۲ محیط رخ دهند؛ مثلا خانه و مدرسه

تشخیص اختلال کم توجهی – بیش فعالی یا ADHD

تشخیص ADHD، بالینی و براساس شرح حال از خانواده، معلم و خود بیمار می‌باشد.

ارزیابی‌های پاراکلینیک:

جهت Rule out، تشخیص‌های افتراقی ADHD باید اقدامات زیر انجام شوند:

۱- تست‌های عملکردی تیروئید ۲- سنجش سطح سرب خون ۳- مطالعات ژنتیکی ۴- غربالگری آنمی ۵- تصویربرداری از مغز

بیماری‌های همراه: در ۶۰٪ از مبتلایان به ADHD بیماری‌های همراه وجود دارند که عبارتند از: اضطراب، اختلالات یادگیری، اختلالات گفتاری، تیک، بیماری‌های لقی، مشکلات هماهنگی، اختلال Oppositional defiant، سندرم X شکننده و سندرم تورث

درمان اختلال کم توجهی – بیش فعالی یا ADHD

ADHD یک بیماری مزمن است، لذا ابتدا باید به والدین و کودک، آموزش داده شود.

رفتاردرمانی (Behaviroal): هسته اصلی درمان ADHD در تمام سنین کودکان، رفتار درمانی است. رفتار درمانی به ویژه در کودکان قبل از سنین مدرسه، بهترین انتخاب است.

دارودرمانی

۱- دارو‌های محرک شامل متیل فنیدیت یا ترکیبات آمفتامین، دارو‌های خط اول درمان دارویی ADHD هستند. انواع آهسته رهش و طولانی اثر معمولا ترجیح داده می‌شوند.

۲- دارو‌های غیرمحرک مانند آتوموکستین (مهارکننده برداشت نوراپی نفرین)، گوانفاسین؟ یا کلونیدین (آلفا آگونیست) در موارد زیر به کار برده می‌شوند:

الف) زمانی که بیمار به دارو‌های محرک پاسخ نمی‌دهد. ب) انتخاب خانواده به دلیل نگرانی از سوء مصرف به دارو‌های محرک ج) در صورت کنتراندیکه بودن دارو‌های محرک

عوارض جانبی دارو‌ها: عوارض جانبی دارو‌ها، شایع بوده به طوری که در بیماران رخ می‌دهد و در ۱۵٪ بیماران موجب تعویض یا قطع دارو می‌شود.

عوارض جانبی دارو‌های محرک عبارتند از: کاهش اشتهاء، اختلالات خواب و بیماری‌های قلبی

در بیمارانی که دارو‌های محرک مصرف می‌کنند باید غربالگری بیماری‌های قلبی از طریق شرح حال و معاینه صورت گیرد.

علائم گوارشی از عوارض آتوموکستین هستند.

Sedation عارضه آلفا آگونیست‌ها می‌باشد.

عوارض: عوارض ADHD عبارتند از: افت تحصیلی، مشکل در روابط بین فردی و اعتماد به نفس پایین. همچنین در نوجوانان مبتلا به ADHD که درمان نشده‌اند رفتار‌های پرخطر بیشتر است. نکته جالب توجه اینکه در صورت درمان ADHD شانس اعتیاد به مواد مخدر و سوء مصرف مواد، کاهش می‌یابد.

پیشگیری

1- ایجاد محیط آرام

۲- انجام فعالیت‌های متناسب با سن که نیاز به توجه و تمرکز دارند.

۳- محدود کردن تماشای تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری که نیازمند پاسخ سریع دارند.

علائم و نشانه‌های اختلال کم توجهی – بیش فعالی یا ADHD

علائم بی‌توجهی و توجه نکردن به جزئیات و اشتباهات ناشی از بی‌دقتی و گوش ندادن به صحبت‌هایی که وی را مخاطب قرار می‌دهد

فراموشی فعالیت‌های روزانه

حواس پرتی

فقدان توجه طولانی در هنگام فعالیت‌ها

تمام نکردن تکالیف مدرسه

اختلال در سازماندهی وظایف و فعالیت‌ها

علائم بیش فعالی و ناآرامی دست و پا‌ها

پیچ و تاب خوردن در زمان نشستن و ترک کردن صندلی خود

از در و دیوار بالا می‌رود

ناتوانی در شرکت در بازی‌ها و تفریحاتی که نیاز به آرامش و سکوت دارند

یمار به نوعی رفتار می‌کند که مثل این است که در بدنش موتور کار گذاشته‌اند

پرحرفی و پاسخ سئوالات را قبل از کامل شدن سئوال می‌دهد

انتظار کشیدن برای نوبتش دشوار است

پریدن به وسط حرف دیگران