منظور از اختلال کم توجهی – بیش فعالی یا ADHD در کودکان چیست؟

علت
ADHD یک بیماری مولتی فاکتوریال است که عوامل ژنتیکی، عصبی و محیطی در ایجاد آن نقش دارد.
میزان توارث ADHD بالا بوده و شیوع در بستگان درجه اول بیشتر است.
اپیدمیولوژی: ADHD در پسرها، ۲ تا ۶ برابر شایعتر میباشد.
شیوع بیشتر در پسرها به ویژه در نوع Hyperactive impulsive و نوع مرکب مشاهده میگردد.
چون دخترها اغلب با علائم بیتوجهی مراجعه مینمایند یا ADHD در آنها تشخیص داده نمیشود و یا با تأخیر تشخیص داده میشود.
برای تشخیص ADHD باید:
1- چند علامت تا قبل از ۱۲ سالگی ایجاد شده باشند.
۲- علائم بیشتر از ۶ ماه ادامه یابند.
۳- موجب اختلال آشکار در حیطههای تحصیلی، شغلی و اجتماعی شود.
۴- دیگر اختلالات روانی Rule out شده باشد.
۵- علائم ADHD حداقل باید در ۲ محیط رخ دهند؛ مثلا خانه و مدرسه
تشخیص اختلال کم توجهی – بیش فعالی یا ADHD
تشخیص ADHD، بالینی و براساس شرح حال از خانواده، معلم و خود بیمار میباشد.
ارزیابیهای پاراکلینیک:
جهت Rule out، تشخیصهای افتراقی ADHD باید اقدامات زیر انجام شوند:
۱- تستهای عملکردی تیروئید ۲- سنجش سطح سرب خون ۳- مطالعات ژنتیکی ۴- غربالگری آنمی ۵- تصویربرداری از مغز
بیماریهای همراه: در ۶۰٪ از مبتلایان به ADHD بیماریهای همراه وجود دارند که عبارتند از: اضطراب، اختلالات یادگیری، اختلالات گفتاری، تیک، بیماریهای لقی، مشکلات هماهنگی، اختلال Oppositional defiant، سندرم X شکننده و سندرم تورث
درمان اختلال کم توجهی – بیش فعالی یا ADHD
ADHD یک بیماری مزمن است، لذا ابتدا باید به والدین و کودک، آموزش داده شود.
رفتاردرمانی (Behaviroal): هسته اصلی درمان ADHD در تمام سنین کودکان، رفتار درمانی است. رفتار درمانی به ویژه در کودکان قبل از سنین مدرسه، بهترین انتخاب است.
دارودرمانی
۱- داروهای محرک شامل متیل فنیدیت یا ترکیبات آمفتامین، داروهای خط اول درمان دارویی ADHD هستند. انواع آهسته رهش و طولانی اثر معمولا ترجیح داده میشوند.
۲- داروهای غیرمحرک مانند آتوموکستین (مهارکننده برداشت نوراپی نفرین)، گوانفاسین؟ یا کلونیدین (آلفا آگونیست) در موارد زیر به کار برده میشوند:
الف) زمانی که بیمار به داروهای محرک پاسخ نمیدهد. ب) انتخاب خانواده به دلیل نگرانی از سوء مصرف به داروهای محرک ج) در صورت کنتراندیکه بودن داروهای محرک
عوارض جانبی داروها: عوارض جانبی داروها، شایع بوده به طوری که در بیماران رخ میدهد و در ۱۵٪ بیماران موجب تعویض یا قطع دارو میشود.
عوارض جانبی داروهای محرک عبارتند از: کاهش اشتهاء، اختلالات خواب و بیماریهای قلبی
در بیمارانی که داروهای محرک مصرف میکنند باید غربالگری بیماریهای قلبی از طریق شرح حال و معاینه صورت گیرد.
علائم گوارشی از عوارض آتوموکستین هستند.
Sedation عارضه آلفا آگونیستها میباشد.
عوارض: عوارض ADHD عبارتند از: افت تحصیلی، مشکل در روابط بین فردی و اعتماد به نفس پایین. همچنین در نوجوانان مبتلا به ADHD که درمان نشدهاند رفتارهای پرخطر بیشتر است. نکته جالب توجه اینکه در صورت درمان ADHD شانس اعتیاد به مواد مخدر و سوء مصرف مواد، کاهش مییابد.
پیشگیری
1- ایجاد محیط آرام
۲- انجام فعالیتهای متناسب با سن که نیاز به توجه و تمرکز دارند.
۳- محدود کردن تماشای تلویزیون و بازیهای کامپیوتری که نیازمند پاسخ سریع دارند.
علائم و نشانههای اختلال کم توجهی – بیش فعالی یا ADHD
علائم بیتوجهی و توجه نکردن به جزئیات و اشتباهات ناشی از بیدقتی و گوش ندادن به صحبتهایی که وی را مخاطب قرار میدهد
فراموشی فعالیتهای روزانه
حواس پرتی
فقدان توجه طولانی در هنگام فعالیتها
تمام نکردن تکالیف مدرسه
اختلال در سازماندهی وظایف و فعالیتها
علائم بیش فعالی و ناآرامی دست و پاها
پیچ و تاب خوردن در زمان نشستن و ترک کردن صندلی خود
از در و دیوار بالا میرود
ناتوانی در شرکت در بازیها و تفریحاتی که نیاز به آرامش و سکوت دارند
یمار به نوعی رفتار میکند که مثل این است که در بدنش موتور کار گذاشتهاند
پرحرفی و پاسخ سئوالات را قبل از کامل شدن سئوال میدهد
انتظار کشیدن برای نوبتش دشوار است
پریدن به وسط حرف دیگران