تعریف زنجیره غذایی – ارتباطات غذایی موجودات زنده

ارتباطات غذایی موجودات زنده باعث ایجاد زنجیره غذایی می‌شود. در یک زنجیره غذایی هر موجود زنده به صورت حلقه‌ای از یک زنجیر با موجود زنده دیگر در ارتباط است. به طور مثال خرگوش از گیاه تغذیه می‌کند و روباه خرگوش را می‌خورد. در تمامی زنجیره‌های غذایی حلقه اول را یک گیاه سبز تشکیل می‌دهد، حلقه دوم یک جاندار گیاهخوار است و حلقه‌های بعدی موجودات زنده گوشتخوارند. در واقع ارتباط غذایی موجودات زنده برای به دست آوردن مواد آلی (غذا) است. مواد آلی، منبع انرژی و ماده‌اند.

با بررسی چند زنجیره غذایی متوجه می‌شویم که یک یا چند موجود زنده در آن‌ها مشترک است. به عبارت دیگر زنجیره‌های غذایی با هم در ارتباط‌اند. به طور مثال خرگوش و حلزون ممکن است هر دو از یک گیاه تغذیه کنند. پرندگان کوچک می‌توانند هم سوسک و هم پروانه بخورند. شاهین نیز مانند روباه می‌تواند خرگوش صید کند. به این ترتیب مطالعه زنجیره‌های غذایی نشان می‌دهد که نه تنها موجودات زنده آن‌ها با هم در ارتباط‌اند، بلکه بین حلقه‌های یک زنجیره با زنجیره دیگر نیز ارتباط غذایی وجود دارد. به چند زنجیره غذایی که با هم در ارتباط‌اند، یک «شبکه غذایی» می‌گویند. تمام شبکه‌های غذایی به نحوی با هم در ارتباط‌اند. به این ترتیب تمام موجودات زنده کره زمین یک شبکه غذایی بزرگ را تشکیل می‌دهند که به آن «شبکه حیات» می‌گویند.

موجودات زنده از نظر ارتباط غذایی با یکدیگر از سه گروه تولیدکننده، مصرف‌کننده و تجزیه‌کننده تشکیل شده‌اند.

تمام زنجیره‌ها و شبکه‌های غذایی از گیاهان سبز آغاز می‌شوند. گیاهان سبز، تولیدکننده‌اند. آن‌ها مواد آلی مورد نیازشان را خودشان می‌سازند و آن را از سایر موجودات زنده نمی‌گیرند. به این ترتیب گیاهان سبز، تولیدکنندگان شبکه حیات‌اند.

جانداران گیاهخوار، از مواد آلی ساخته شده در گیاه برای ساختن بافت‌ها و انجام اعمال حیاتی خود استفاده می‌کنند.

موجودات گوشتخوار نیز، مواد آلی ذخیره شده در بافت‌های بدن موجودات گیاهخوار را به مصرف می‌رسانند. به این ترتیب در یک زنجیره غذایی گیاهان، تولیدکننده‌اند، گیاهخواران نخستین مصرف‌کنندگان و گوشتخواران مصرف کننده‌های بعدی‌اند.