آبشار چگونه تشکیل میشود؟
هنگامی که یک نهر یا یک رودخانه از روی یک دیوار سنگی که پرتگاه نامیده میشود، سرازیر شود، آبشار به وجود میآید. اگر این آبشار وسیع باشد، آبشار بزرگ نامیده شده و چنانچه ارتفاعی که آب پائین میآید قانم نبوده و شیبدار است. آب جاری، آبشار کوچک نامیده میشود. بعضی مواقع در یک آبشار کوچک، آب از یک سری شیبهای ناهموار فرود میریزد.
در آبشار نیاگارا، پیشآمدگی لبه تخته سنگها، یک آبشار را به وجود میآورد. طبقات سنگی فوقانی در این آبشار، بستر سختی از دولومیت است که در زیر آن طبقهای از سنگهای سستتر قرار دارد. رودخانه نیاگارا بهطور ناگهانی از روی صخرههای دولومیتی به داخل دریاچه بزرگی که در زیر این صخرهها قرار گرفته سقوط میکند. جایی که حرکت چرخشی آب پوستههای صدفی را سائیده و بنابراین دولومیتی که در زیر آن قرار گرفته در معرض فرسایش قرار میگیرد و از سنگهای دولومیتی شیارهایی را میسازد. با گذشت زمان تودههای بزرگ دولومیت پائین افتاده و شیب پرتگاه بیشتر میشود. در آبشارهای دیگر از این نوع، سنگهای سخت ممکن است شامل سنگ شنی، آهکی یا آتشفشانی باشد.
نوع دیگری از آبشار: بهوسیله سنگهای زردی که در پائین آن قرار دارند، به وجود میآید. سنگهای مذاب در گذشته به هم فشرده شده و سخت شدند و بعد از آن به شکل دیواری درآمده و در مسیر جریان رودخانه قرار گرفتند. یخچالهای قدیم در عمق درههای کوهستانی، کنارهها را بهصورت دیوارههای شیبدار و در بعضی موارد پرتگاه درآورده است که از آنها آبشارها فرو میریزند، حتی در بعضی موارد فلاتهای مرتفعی که در اثر جابجایی سطح زمین بالا آمدهاند، رودخانهها بر روی لبه آنها سرازیر میشوند. مشهورترین آبشارهای بزرگ دنیا: نیاگارا، آبشار ویکتوریا در آفریقا و ایگواسو بین آرژانتین، برزیل و پاراگوئه است. از میان این سه آبشار، آبشار نیاگارا بیشترین حجم آب را دارد. بلندترین آبشار دنیا، آنجل در ونزوئلا است که ارتفاع آن ۱۰۰۵ متر است.
این آبشار اولین بار توسط جیمی آنجل از هواپیما در سال ۱۹۳۵ دیده شد و در سال 1948 برای اولین بار از نزدیک مورد بازدید عموم قرار گرفت. بعضی از آبشارها برای تولید نیرو سودمند میباشند. آبشارها برای تولید نیروی الکتریسته و راهاندازی و جریان کارخانهها مورد استفاده قرار میگیرند. در حدود نیمی از ذخیره نیروی آب در آفریقاست، اما قسمت اعظم آن هنوز توسعه نیافته است.