سردرد خوشه‌ای یا کلاستر چیست؟ علائم، تشخیص و درمان

سردرد خوشه‌ای (کلاستر)، دردناک‌ترین سردرد راجعه است. سردرد خوشه‌ای در مردان، ۳ تا ۹ برابر شایعتر است و معمولا در سن ۴۰-۲۰ سالگی آغاز می‌گردد.

علائم بالینی

۱- حملات سردرد خوشه‌ای یک طرفه و بدون احساس ضربان Non-throbbing است و تقریبا همیشه در همان سمت تکرار می‌شود. این حملات معمولا در شب یا ۱ تا ۲ ساعت بعد از به خواب رفتن رخ می‌دهند.

۲- درد در عرض ۱۰-۵ دقیقه به پیک خود می‌رسد و معمولا ۴۵ دقیقه تا ۲ ساعت رگاهی ۳ ساعت ادامه می‌یابد. محل درد در ناحیه رتروآربیتال یا تمپورال است. درد به قدری شدید است که بیمار احساس می‌کند مته به داخل چشمانش فرو رفته است.

۳- در این نوع سردرد، علائم اتونوم نیز دیده می‌شوند که عبارتند از اشک ریزش، احتقان ملتحمه، گرفتگی بینی، پتوز و میوز (سندرم هورنر) در همان سمت می‌باشد.

افتراق از میگرن

١- تهوع، ترس از نور و ترس از صدا نسبت به میگرن شیوع بسیار کمتری دارند.

۲- استفراغ و اورا برخلاف میگرن در سردرد کلاستر وجود ندارد.

۳- برخلاف میگرن در سردرد کلاستر، فرد تمایلی به دراز کشیدن ندارد و قدم زدن یا نشستن را ترجیح می‌دهد.

پریودیک بودن: پریودیک بودن حملات مشخصه اصلی سردرد کلاستر است. حملات سردرد خوش‌های معمولا ۳-۱ بار در طول ۲۴ ساعت رخ می‌دهند و یک پریود آن به طور متوسط ۱۲-۶ هفته طول می‌کشد.

نکته‌ای بسیار مهم: زمان بروز حملات در روز‌های مختلف یکسان، شکل حملات در هرفرد یکنواخت و مدت هر پریود نیز در هر فرد ثابت می‌باشد.

و بیماری‌های همراه: زخم دئودنوم و افزایش میزان اسید معده (حتی در حد سندرم زولینگر الیسون) شیوع بالایی دارند.

عامل شعله وری ( Trigger): الکل می‌تواند موجب افزایش حملات سردرد کلاستر شود.

درمان

1- درمان حمله حاد: برای درمان حمله حاد، اکسیژن ۱۰۰٪ به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه، سوماتریپتان زیرجلدی و دی هیدروارگوتامین زیرجلدی یا عضلانی به کار برده می‌شود.

۲- درمان پروفیلاکتیک: به دو دسته تقسیم می‌گردند:

الف) دارو‌هایی که به سرعت اثر می‌نمایند: پردنیزولون (به مدت ۱۸ تا ۲۴ روز)، ارگوتامین (۲mg شب‌ها) و دی هیدروارگوتامین در این گروه قرار دارند. این دارو‌ها شروع اثر سریعی دارند، اما اثرشان موقتی می‌باشد. لذا فرصت کافی را برای اثر دارو‌های نگهدارنده ایجاد می‌نمایند.

ب) دارو‌هایی که برای اثرگذاری نیاز به زمان دارند: وراپامیل، لیتیوم و متی سرژید در این گروه قرار دارند. ایندومتاسین هم ممکن است مؤثر باشد.