فشار خون بالا و پایین یا سیستولیک و دیاستولیک یعنی چه؟

وقتی دکترتان مثلا می‌گوید «فشار خونتان ۱۳۵ روی ۸۵ است» این حرف واقعا یعنی چه؟

عدد اول فشار خون سیستولیک (SBP) است؛ یعنی فشار موجود در شریان‌های شما وقتی قلب خون را پمپاژ می‌کند. سیستول عبارت است از انقباض منظم و آهنگین عضله قلب، وقتی خون از بطن چپ – حفرهی بزرگی که در سمت چپ قلبتان قرار دارد – بیرون رانده می‌شود. دریچهی آئورت بین این حفره‌ی قلب و آئورت شریان بزرگی که خون را از قلب دور می‌کند و به سایر نقاط بدن می‌رساند قرار گرفته است.

در طول سیستول، دریچهی آئورت باز است و خون آزادانه به سوی سایر نقاط بدن می‌رود. عدد دوم فشار خون دیاستولیک (DBP) است. بعد از آنکه قلب خون را از بطن تخلیه کرد، دریچهی آئورت بسته می‌شود تا خون دوباره به قلب بازنگردد. در این حال، عضله‌ی قلب استراحت می‌کند و خونی که از ریه آمده است و در دهلیز چپ جمع شده است وارد بطن می‌شود و آن را متسع می‌کند. در شریان‌ها، فشار خون به سرعت افت می‌کند تا به پایین‌ترین حد ممکن برسد. فشار خون دیاستولیک، یعنی عدد دومی که خوانده می‌شود، نمایانگر همین پایین‌ترین حد فشار خون است. پیش از آنکه فشار خون از این هم پایین‌تر بیاید، بطن دوباره منقبض می‌شود و فشار خون دوباره به سطح فشار خون سیستولیک بازمی گردد. وقتی فشار سیستولیک و دیاستولیکتان را دانستید، باید مشخص شود که فشار خونتان بالاست یا نه و آیا احتیاج به درمان دارد یا نه.

ولی اول باید بدانید چقدر بالا، بالا محسوب می‌شود؟

هنگام تولد، فشار خون حول وحوش ۹۰/۶۰ میلی متر جیوه یا حتی پایین‌تر است. همین طور که بزرگتر می‌شوید، فشار هم به تدریج بالا می‌رود تا در بزرگسالی به چیزی بین ۱۲۰/۸۰ تا ۱۳۹/۸۹ میلی متر جیوه می‌رسد. اگر از این بالاتر برود، فشار خونتان بالا محسوب می‌شود. هیچ عدد ثابتی را نمی‌توان راهنما قرار داد که اگر فشار خون سیستولیک یا دیاستولیک از آن بالاتر یا پایین‌تر بود، فشار بالا یا پایین محسوب شود. پزشکان فشار خون ۹۰/ ۱۴۰ میلی متر جیوه را نقطه‌ای مقرر کرده‌اند که باید در آن وارد عمل شد ، ولی این واقعیت وجود دارد که فردی با فشار ۱۲۰/۸۰ میلی متر جیوه، نسبت به فردی با فشار ۱۳۰/۸۵ میلی متر جیوه، با خطر کمتری برای ابتلا به عوارض فشار خون مواجه است.

انجمن ملی قلب، ریه و خون، که شاخه‌ای از انجمن‌های ملی بهداشت است، کمیته‌ای به نام کمیته مشترک ملی جهت پیشگیری، تشخیص، ارزیابی و درمان فشار خون بالا تشکیل داده است.