قتل عام آسیای صغیر – 88 سال پیش از میلاد: 80 هزار نفر را یک شبه سر بریدند – یونانیها هیچ یک از رومیها را زنده نگذاشتند
نوشته: پروفسور موریس سارتر – ترجمه: علیرضا کاویانی
قتل عام بزرگ بازرگانان و شهروندان مهاجر روم در آسیای صغیر در پاییز سال 88 پیش از میلاد روی داد تنها در طول یک شب 80 هزار رومی در سرتاسر آسیای صغیر بی‌رحمانه قتل عام شدند. چنین رویداد بی‌سابقه‌ای که هیچگاه در تاریخ امپراتوری روم به وقوع نپیوسته بود و پس از آن نیز تکرار نشد از سوی بربرها و مهاجمان وحشی صورت نگرفت. بلکه این یونانیها بودند که زنان، کودکان و پیر و جوان رومیان را هرکجا که یافتند بدون هیچگونه رحمی از دم شمشیر گذراندند. فرمان قتل عام قاطع بود: «هیچ فرد رومی نباید زنده بماند. حتی کسانی که اقدام به دفن اجساد کنند و یا به یکی از رومیها پناه دهند نیز با جازات مرگ روبرو خواهند شد. هر برده‌ای نیز که مالک رومی خود را به قتل برساند آزاد می‌شود.»
صفحات تاریک تاریخ
اخبار چنین قتل عامی وحشتناک و تکان‌دهنده بود. بسیاری از رومیها که به معابد و مکانهای امن مذهبی در مناطق «افس» و «پرگام» پناه برده بودند کشته شدند. فرزندان در برابر دیدگان مادران و زنان در برابر همسرانشان به قتل می‌رسیدند. این رویداد دردناک تمام امپراتوری روم و آسیای صغیر را تکان داد و صفحات تاریک را در تاریخ منطقه برای همیشه رقم زد.
ریشه فاجعه
برای ریشه‌یابی حادثه باید به نیم قرن پیش از آن بازگشت. در سال 133 پیش از میلاد پادشاه «پرگام» آتال سوم به گونه‌ای غیرمنتظره درگذشت. از وی فرمانی باقی مانده بود که در آن امپراتوری روم به عنووان میراث‌دار ممالک تحت تصرف وی معرفی شده بود. در پی آن رومیها تمام مناطق حوالی دریای اژه و شرق آن را حیطه امپراتوری خود ساخته و بافاصله اقدام به استقرار نظام اداری و مالی موردنظر خود در این مناطق کردند. وضع مالیاتهای سنگین و اجاره دادن مراتع و کشتزارهای روستاییان به بازرگانان و شهروندان رومی به تدریج کینه و خشم اهالی این مناطق را که بیشتر یونانیهای مقیم آسیای صغیر بودند برانگیخت. در این میان بازرگانان رومی به دلیل برخورداری از حمایت حکام محلی که از سوی امپراتوری روم منصوب می‌شدند، بیشترین سود و منفعت از زمینهای کشاورزی و دامهای روستاییان و اهالی شهرها را از آن خود کرده بودند در نتیجه مرود نفرت شدید یونانیهای مقیم این مناطق قرار داشتند.
شکست رومیان
در چنین شرایطی پادشاه جدید «پون» به نام «میتریدات (MITHRIDATE)» چهارم که از حوالی سال 112 پیش از میلاد در مناطق شرقی دریای سیاه به قدرت رسیده بود، سیاست فتح سرزمینهای مجاور قلمرو خویش را پی گرفت و به مناطق تحت تسلط رومیها در آسیای صغیر تاخت. حملات وی با پشتیبانی مردم این مناطق شکست رومیان را در برداشت و ژنرالهای امپراتوری ناگزیر به عقب‌نشینی از سرزمینهای متصرفه خود در آسیای صغیر شدند.
دستور قتل عام
«میتریدات» که از میزان کینه و ناخرسندی یونانیها و اهالی آسیای صغیر نسبت به رومیها آگاهی کامل داشت برای آنکه یونانیها را در رویارویی احتمالی آینده خود با رومیها همواره در کنار خود داشته باشد دستور قتل عام بازرگانان و شهرندان رومی مقیم آسیای صغیر را صادر کرد.
با این همه پس از این قتل عام فجیع، حکام و زمامداران منصوب «میتریدات» همچون اشغالگران پیشین به وضع مالیاتهای سنگین و تملک چراگاهها و مراتع یونانیان پرداختند و در نهایت بار دیگر نارضایتی و خشم یونانیان مقیم و دیگر ساکنان آسیای صغیر را برانگیختند.
قتل عام بزرگ بازرگانان و شهروندان رومی اسیای سغیر که جهان را در حیرت و بهت فرو برد تنها رقم‌زننده صفحات تاریکی در تاریخ جهان شد و هیچ خدمتی به عاملان آن نکرد!
