کاتالیزور چیست و چه کاربردی دارد؟

فرض کنید که دو تن از دوستان شما یکدیگر را نمی‌شناسند، شما آن‌ها را به هم معرفی کرده و با هم تنها می‌گذارید. بنظر نمی‌رسد که آن‌ها بتوانند با هم صمیمی شوند، سپس شما به جمع آن‌ها ملحق شده و هنگامی‌که همگی با هم هستید، دو دوست شما بطور ناگهانی با یکدیگر گرم می‌گیرند. در اینجا شما نقش یک تسریع‌کننده یا کاتالیزور را دارید. در شیمی کاتالیزور ماده‌ای است که اثر مجاورتی در یک واکنش شیمیایی را دارد و وجود آن سبب تسریع با تأخیر در فعل و انفعالات شیمیایی می‌شود. تصور کنید که یک کارخانه می‌خواهد یک ترکیب مصنوعی شیمیایی مشخص را بکمک ترکیب مواد ساده‌تر تولید کند. اغلب اتفاق می‌افتد که این مواد همگی با یکدیگر ترکیب نشوند یا آنقدر بکندی این عمل صورت می‌گیرد که بی‌فایده است، بنابراین او یک کاتالیزور بکار می‌برد.

کاتالیزور سرعت یک تغییر شیمیایی را تسریع و با کندتر می‌کند، بدون اینکه تغییری در آن بوجود آورد و چنانچه تغییری در آن صورت گیرد، دوباره به حالت اولیه باز خواهد گشت. هنگامی‌که واکنش کامل شد، ممکن است این ماده در ساختمان یک ترکیب شیمیایی یا تجزیه نقش مهمی داشته باشد.

تقریباً هر ماده‌ای ممکن است کاتالیزور باشد. آب یکی از متداولترین آن‌هاست، زیرا بیشتر واکنش‌های شیمیایی در مجاورت رطوبت انجام پذیر می‌باشند. هنگامی‌که آهن با اکسیژن هوا ترکیب شود، نوعی واکنش شیمیایی انجام شده است. اما انجام این واکنش نیازمند رطوبت است. بنابراین آب بعنوان یک کاتالیزور در زنگ زدن آهن عمل می‌کند. روغن جامد که برای طبخ غذا مورد استفاده قرار می‌گیرد، مثالی جالب از یک کاتالیزور است. ابتدا از یک روغن مایع مانند روغن پنبه دانه شروع می‌کنیم: هیدروژن با فشار زیاد در ظرف محتوی روغن و کاتالیزور که معمولاً نیکل یا اکسید نیکل است، وارد می‌شود، پس از یک الی 4 ساعت، روغن با ئیدروژن اشباع شده و تبدیل به روغن جامد می‌شود.

هنگامی‌که واکنش پایان یافت، مخلوط خارج‌شده و تحت‌فشار قرارداده می‌شود. کاتالیزور خارج‌شده و می‌توان برای بارها و بارها، دوباره آن را مورداستفاده قرارداد.