بیماری گریوز چیست و چه علائمی دارد؟ شیوه تشخیص و درمان آن
بیماری گریوز Graves’ disease یک اختلال سیستم ایمنی است که منجر به تولید بیش از حد هورمونهای تیروئید (پرکاری تیروئید) میشود. اگرچه تعدادی از اختلالات ممکن است منجر به پرکاری تیروئید شود، بیماریگریوز یک علت شایع است.
هورمونهای تیروئید بر بسیاری از سیستمهای بدن تأثیر میگذارند، بنابراین علائم و نشانههای بیماریگریوز میتواند طیف گستردهای داشته باشد. اگرچه بیماریگریوز ممکن است هر کسی را مبتلا کند، اما در بین زنان و در افراد جوانتر از 40 سال شایعتر است.
اهداف اولیه درمان کاهش میزان هورمونهای تیروئیدی است که بدن تولید میکند و شدت علائم را کاهش میدهد.
علائم بیماری گریوز
علائم و نشانههای رایج بیماریگریوز عبارتند از:
- اضطراب و تحریکپذیری
- لرزش خوب دستها یا انگشتان
- حساسیت به گرما و افزایش تعریق یا پوست گرم و مرطوب
- کاهش وزن، علیرغم عادات غذایی عادی
- بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر)
- تغییر در سیکلهای قاعدگی
- اختلال نعوظ یا کاهش میل جنسی
- حرکات مکرر روده
- برآمدگی چشم (افتالموپاتیگریوز)
- خستگی
- پوست ضخیم و قرمز معمولا روی ساق پا یا بالای پاها (درموپاتیگریوز)
- ضربان قلب سریع یا نامنظم (تپش قلب)
- اختلال خواب
افتالموپاتی گریوز
افتالموپاتیگریوز کادر گفتگوی پاپ آپ را باز کنید
حدود 30 درصد از افراد مبتلا به بیماریگریوز برخی از علائم و نشانههای افتالموپاتیگریوز را نشان میدهند. در افتالموپاتیگریوز، التهاب و سایر رویدادهای سیستم ایمنی بر عضلات و سایر بافتهای اطراف چشم شما تأثیر میگذارد. علائم و نشانهها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- چشمهای برآمده
- احساس شن در چشم
- فشار یا درد در چشم
- پلکهای پف کرده یا جمع شده
- چشمهای قرمز یا ملتهب
- حساسیت به نور
- دوبینی
- از دست دادن بینایی
درموپاتی گریوز
یک تظاهرات غیر معمول بیماریگریوز که درموپاتیگریوز نامیده میشود، قرمزی و ضخیم شدن پوست است که اغلب در ساق پا یا بالای پاهای شماست.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
تعدادی از شرایط پزشکی میتوانند علائم و نشانههای مرتبط با بیماریگریوز را ایجاد کنند. در صورت بروز هرگونه مشکل احتمالی مرتبط با بیماریگریوز برای تشخیص سریع و دقیق به پزشک مراجعه کنید.
اگر علائم و نشانههای مرتبط با قلب را تجربه میکنید، مانند ضربان قلب سریع یا نامنظم، یا اگر دچار کاهش بینایی میشوید، به دنبال مراقبتهای اورژانسی باشید.
علل بیماری گریوز
بیماریگریوز ناشی از نقص در عملکرد سیستم ایمنی بدن است که با بیماری مبارزه میکند. معلوم نیست چرا این اتفاق میافتد.
سیستم ایمنی به طور معمول آنتی بادیهایی تولید میکند که برای هدف قرار دادن یک ویروس خاص، باکتری یا سایر مواد خارجی طراحی شدهاند. در بیماریگریوز – به دلایلی که به خوبی شناخته نشده است – سیستم ایمنی یک پادتن برای بخشی از سلولهای غده تولیدکننده هورمون در گردن (غده تیروئید) تولید میکند.
به طور معمول، عملکرد تیروئید توسط هورمونی که توسط یک غده کوچک در پایه مغز (غده هیپوفیز)ترشح میشود، تنظیم میشود. آنتی بادی مرتبط با بیماریگریوز – آنتی بادی گیرنده تیروتروپین (TRAb) – مانند هورمون تنظیمکننده هیپوفیز عمل میکند. این بدان معناست که TRAb بر تنظیم طبیعی تیروئید غلبه میکند و باعث تولید بیش از حد هورمونهای تیروئید (پرکاری تیروئید) میشود.
علت افتالموپاتی گریوز
افتالموپاتیگریوز ناشی از تجمع کربوهیدراتهای خاص در ماهیچهها و بافتهای پشت چشم است – که علت آن نیز مشخص نیست. به نظر میرسد که همان آنتی بادی که میتواند باعث اختلال عملکرد تیروئید شود، ممکن است “جذب” بافتهای اطراف چشم را نیز داشته باشد.
افتالموپاتیگریوز اغلب همزمان با پرکاری تیروئید یا چند ماه بعد ظاهر میشود. اما علائم و نشانههای افتالموپاتی ممکن است سالها قبل یا بعد از شروع پرکاری تیروئید ظاهر شوند. حتی اگر پرکاری تیروئید وجود نداشته باشد، افتالموپاتیگریوز نیز ممکن است رخ دهد.
عوامل خطر بیماری گریوز
اگرچه هر فردی ممکن است به بیماریگریوز مبتلا شود، عوامل زیادی میتوانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند، از جمله:
- سابقه خانوادگی. از آنجایی که سابقه خانوادگی بیماریگریوز یک عامل خطر شناخته شده است، احتمالاً ژن یا ژنهایی وجود دارد که میتواند فرد را مستعد ابتلا به این اختلال کند.
- رابطهی جنسی. زنان بسیار بیشتر از مردان در معرض ابتلا به بیماریگریوز هستند.
- سن. بیماریگریوز معمولا در افراد قبل از 40 سالگی ایجاد میشود.
- سایر اختلالات خود ایمنی افراد مبتلا به سایر اختلالات سیستم ایمنی، مانند دیابت نوع 1 یا آرتریت روماتوئید، در معرض خطر بیشتری هستند.
- استرس عاطفی یا جسمی. رویدادهای استرس زای زندگی یا بیماری ممکن است به عنوان محرکی برای شروع بیماریگریوز در میان افرادی عمل کند که ژنهایی دارند که خطر ابتلا به آنها را افزایش میدهد.
- بارداری. بارداری یا زایمان اخیر ممکن است خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهد، به ویژه در میان زنانی که ژنهایی دارند که خطر ابتلا به آنها را افزایش میدهد.
- سیگار کشیدن. سیگار کشیدن، که میتواند سیستم ایمنی بدن را تحت تاثیر قرار دهد، خطر ابتلا به بیماریگریوز را افزایش میدهد. سیگاریهایی که به بیماریگریوز مبتلا هستند نیز در معرض خطر ابتلا به افتالموپاتیگریوز هستند.
عوارض بیماری گریوز
عوارض بیماریگریوز میتواند شامل موارد زیر باشد:
- مسائل بارداری از عوارض احتمالی بیماریگریوز در دوران بارداری میتوان به سقط جنین، زایمان زودرس، اختلال عملکرد تیروئید جنین، رشد ضعیف جنین، نارسایی قلبی مادر و پره اکلامپسی اشاره کرد. پره اکلامپسی یک بیماری مادر است که منجر به فشار خون بالا و سایر علائم و نشانههای جدی میشود.
- اختلالات قلبی. در صورت عدم درمان، بیماریگریوز میتواند منجر به اختلالات ریتم قلب، تغییر در ساختار و عملکرد ماهیچههای قلب و ناتوانی قلب در پمپاژ خون کافی به بدن (نارسایی قلبی) شود.
- طوفان تیروئید یک عارضه نادر اما تهدیدکننده زندگی بیماریگریوز، طوفان تیروئید است که به عنوان پرکاری تیروئید تسریع شده یا بحران تیروتوکسیک نیز شناخته میشود. زمانی که پرکاری تیروئید شدید درمان نشده یا به طور ناکافی درمان نمیشود، احتمال بیشتری دارد.
افزایش ناگهانی و شدید هورمونهای تیروئید میتواند عوارض زیادی از جمله تب، تعریق، استفراغ، اسهال، هذیان، ضعف شدید، تشنج، ضربان قلب نامنظم، زردی پوست و چشم (یرقان)، فشار خون پایین شدید و کما ایجاد کند. طوفان تیروئید نیاز به مراقبت فوری فوری دارد.
- استخوانهای شکننده. پرکاری تیروئید درمان نشده همچنین میتواند منجر به استخوانهای ضعیف و شکننده (پوکی استخوان) شود. استحکام استخوانهای شما تا حدی به مقدار کلسیم و سایر مواد معدنی موجود در آنها بستگی دارد. هورمون تیروئید بیش از حد در توانایی بدن برای ترکیب کلسیم در استخوانها اختلال ایجاد میکند.
تشخیص بیماری گریوز
برای تشخیص بیماریگریوز، پزشک ممکن است یک معاینه فیزیکی انجام دهد و علائم و نشانههای بیماریگریوز را بررسی کند. او همچنین ممکن است در مورد سابقه پزشکی و خانوادگی شما صحبت کند. پزشک شما همچنین ممکن است آزمایشاتی از جمله:
- آزمایشات خون آزمایش خون میتواند به پزشک کمک کند تا سطح هورمون محرک تیروئید (TSH) – هورمون هیپوفیز که به طور معمول غده تیروئید را تحریک میکند – و سطح هورمونهای تیروئید شما را تعیین کند. افراد مبتلا به بیماریگریوز معمولا سطح TSH کمتر از حد طبیعی و سطوح هورمونهای تیروئید بالاتری دارند.
پزشک شما ممکن است آزمایش آزمایشگاهی دیگری را برای اندازهگیری سطوح آنتی بادی شناخته شده برای بیماریگریوز تجویز کند. معمولاً برای تشخیص بیماری نیازی نیست، اما نتایجی که آنتیبادیها را نشان نمیدهند ممکن است دلیل دیگری را برای پرکاری تیروئید نشان دهند.
- جذب ید رادیواکتیو بدن شما برای ساخت هورمونهای تیروئید به ید نیاز دارد. با دادن مقدار کمی ید رادیواکتیو به شما و بعداً اندازهگیری مقدار آن در غده تیروئید با دوربین اسکن تخصصی، پزشک میتواند میزان جذب ید را در غده تیروئید تعیین کند. مقدار ید رادیواکتیو جذب شده توسط غده تیروئید به تشخیص اینکه بیماریگریوز یا بیماری دیگری علت پرکاری تیروئید است کمک میکند. این آزمایش ممکن است با اسکن ید رادیواکتیو ترکیب شود تا تصویری بصری از الگوی جذب نشان دهد.
- سونوگرافی. اولتراسوند از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویری از ساختارهای داخل بدن استفاده میکند. میتواند نشان دهد که غده تیروئید بزرگ شده است یا خیر. در افرادی که نمیتوانند تحت جذب ید رادیواکتیو قرار گیرند، مانند زنان باردار، بسیار مفید است.
- تستهای تصویربرداری اگر تشخیص بیماریگریوز از طریق ارزیابی بالینی مشخص نباشد، پزشک ممکن است آزمایشهای تصویربرداری ویژهای مانند سیتی اسکن یا MRI را تجویز کند.
درمان بیماری گریوز
اهداف درمان بیماریگریوز متوقف کردن تولید هورمونهای تیروئید و جلوگیری از تأثیر هورمونها بر بدن است. برخی از درمانها عبارتند از:
درمان با ید رادیواکتیو
با این درمان، ید رادیواکتیو (رادیو ید) را از طریق دهان مصرف میکنید. از آنجایی که تیروئید برای تولید هورمونها به ید نیاز دارد، تیروئید ید رادیواکتیو را وارد سلولهای تیروئید میکند و پرتوها به مرور زمان سلولهای تیروئید پرکار را از بین میبرند. این باعث میشود غده تیروئید شما کوچک شود و علائم به تدریج کاهش مییابد، معمولاً طی چند هفته تا چند ماه.
درمان با رادیو ید ممکن است خطر ابتلا به علائم جدید یا بدتر افتالموپاتیگریوز را افزایش دهد. این عارضه جانبی معمولاً خفیف و موقتی است، اما اگر از قبل مشکلات چشمی متوسط تا شدید دارید، ممکن است درمان توصیه نشود.
سایر عوارض جانبی ممکن است شامل حساسیت در گردن و افزایش موقت هورمونهای تیروئید باشد. ید درمانی برای درمان زنان باردار یا زنان شیرده استفاده نمیشود.
از آنجایی که این درمان باعث کاهش فعالیت تیروئید میشود، احتمالاً بعداً برای تأمین مقادیر طبیعی هورمونهای تیروئید به درمان نیاز خواهید داشت.
داروهای ضد تیروئید
داروهای ضد تیروئید با استفاده تیروئید از ید برای تولید هورمون تداخل میکنند. این داروهای تجویزی شامل پروپیل تیوراسیل و متیمازول (تاپازول) است.
از آنجایی که خطر بیماری کبدی با پروپیل تیوراسیل بیشتر است، متی مازول در هنگام تجویز دارو به عنوان اولین انتخاب در نظر گرفته میشود. با این حال، پروپیل تیوراسیل، داروی ضد تیروئید ترجیحی در سه ماهه اول بارداری است، زیرا متی مازول خطر ناهنجاریهای مادرزادی دارد. زنان باردار به طور کلی پس از سه ماهه اول به مصرف متیمازول برمی گردند.
هنگامی که این دو دارو به تنهایی و بدون درمانهای دیگر استفاده شوند، ممکن است در زمان بعدی عود پرکاری تیروئید رخ دهد. مصرف هر یک از داروها برای بیش از یک سال ممکن است منجر به نتایج طولانی مدت بهتری شود. داروهای ضد تیروئید نیز ممکن است قبل یا بعد از درمان با رادیو ید به عنوان یک درمان مکمل استفاده شوند.
عوارض جانبی هر دو دارو عبارتند از: بثورات پوستی، درد مفاصل، نارسایی کبد یا کاهش گلبولهای سفید خون که با بیماری مبارزه میکنند.
مسدودکنندههای بتا
این داروها تولید هورمونهای تیروئید را مهار نمیکنند، اما اثر هورمونها را بر بدن مسدود میکنند. آنها ممکن است تسکین نسبتاً سریع ضربان قلب نامنظم، لرزش، اضطراب یا تحریکپذیری، عدم تحمل گرما، تعریق، اسهال و ضعف عضلانی را فراهم کنند.
مسدودکنندههای بتا عبارتند از:
- پروپرانولول (Inderal، InnoPran XL)
- آتنولول (تنورمین)
- متوپرولول (Lopressor، Toprol-XL)
- نادولول (کارگارد)
مسدودکنندههای بتا اغلب برای افراد مبتلا به آسم تجویز نمیشوند زیرا این داروها ممکن است باعث حمله آسم شوند. این داروها همچنین ممکن است مدیریت دیابت را پیچیده کنند.
عمل جراحی
جراحی برای برداشتن تمام یا بخشی از تیروئید شما (تیروئیدکتومی یا ساب توتال تیروئیدکتومی) نیز گزینهای برای درمان بیماریگریوز است. پس از جراحی، احتمالاً برای تامین مقادیر طبیعی هورمونهای تیروئیدی به درمان نیاز خواهید داشت.
خطرات این جراحی شامل آسیب بالقوه به عصب کنترلکننده تارهای صوتی و غدد کوچک واقع در مجاورت غده تیروئید شما (غدد پاراتیروئید) است. غدد پاراتیروئید شما هورمونی تولید میکنند که سطح کلسیم خون را کنترل میکند. تحت مراقبت جراح مجرب در جراحی تیروئید، عوارض نادر است. پس از این جراحی باید تا آخر عمر از داروهای تیروئید استفاده کنید.
درمان افتالموپاتیگریوز
علائم خفیف افتالموپاتیگریوز را میتوان با استفاده از اشک مصنوعی بدون نسخه در طول روز و ژلهای روانکننده در شب کنترل کرد. اگر علائم شما شدیدتر باشد، پزشک ممکن است توصیه کند:
- کورتیکواستروئیدها درمان با کورتیکواستروئیدها، مانند پردنیزون، ممکن است تورم پشت کره چشم را کاهش دهد. عوارض جانبی ممکن است شامل احتباس مایعات، افزایش وزن، افزایش سطح قند خون، افزایش فشار خون و نوسانات خلقی باشد.
- تپروتوموماب (تپزا). این دارو ممکن است برای درمان افتالموپاتیگریوز استفاده شود. از طریق IV در بازو هر سه هفته یکبار و هشت بار تجویز میشود. میتواند عوارض جانبی مانند حالت تهوع، اسهال، اسپاسم عضلانی و افزایش سطح قند خون ایجاد کند. از آنجایی که این دارو جدید است، نقش آن در مدیریت اپتالموپاتیگریوز هنوز تعریف نشده است.
- منشورها ممکن است به دلیل بیماریگریوز یا به عنوان یک عارضه جانبی جراحی برای بیماریگریوز دوبینی داشته باشید. اگرچه آنها برای همه کار نمیکنند، منشورهای موجود در عینک شما ممکن است دوبینی شما را اصلاح کنند.
- جراحی رفع فشار اربیتال. در این جراحی، پزشک استخوان بین حفره چشم (اربیت) و سینوسهای شما – فضاهای هوایی کنار چشم را برمیدارد. این به چشمان شما فضایی میدهد تا به موقعیت اولیه خود برگردند.
این درمان معمولاً در صورتی استفاده میشود که فشار روی عصب بینایی از دست دادن بینایی را تهدید کند. عوارض احتمالی شامل دوبینی است.
- رادیوتراپی اربیتال. زمانی این یک درمان رایج برای این بیماری بود، اما مزایای آن مشخص نیست. از اشعه ایکس هدفمند در طی چند روز استفاده میکند تا بخشی از بافت پشت چشم شما را از بین ببرد. اگر مشکلات چشمی شما بدتر میشود و کورتیکواستروئیدها به تنهایی موثر نیستند یا به خوبی تحمل نمیشوند، پزشک ممکن است این را توصیه کند.
افتالموپاتیگریوز همیشه با درمان بیماریگریوز بهبود نمییابد. علائم افتالموپاتیگریوز حتی ممکن است برای سه تا شش ماه بدتر شود. پس از آن، علائم و نشانههای افتالموپاتیگریوز معمولاً برای یک سال یا بیشتر ثابت میشوند و سپس شروع به بهبود میکنند، اغلب خود به خود.
شیوه زندگی و درمانهای خانگی
اگر به بیماریگریوز مبتلا هستید، سلامت روحی و جسمی خود را در اولویت قرار دهید:
- خوب غذا خوردن و ورزش میتواند باعث بهبود برخی علائم در طول درمان شود و به طور کلی به شما کمک کند تا احساس بهتری داشته باشید. به عنوان مثال، از آنجایی که تیروئید شما متابولیسم شما را کنترل میکند، ممکن است با اصلاح پرکاری تیروئید تمایل به افزایش وزن داشته باشید. استخوانهای شکننده نیز میتوانند در بیماریگریوز رخ دهند و ورزشهای تحمل وزن میتوانند به حفظ تراکم استخوان کمک کنند.
- کاهش استرس ممکن است مفید باشد، زیرا استرس ممکن است باعث تحریک یا بدتر شدن بیماریگریوز شود. گوش دادن به موسیقی، حمام آب گرم یا پیاده روی میتواند به آرامش شما کمک کند و شما را در چارچوب ذهنی بهتری قرار دهد. با پزشک خود شریک شوید تا برنامهای تهیه کنید که شامل تغذیه خوب، ورزش و آرامش در برنامه روزانه شما میشود.
برای افتالموپاتیگریوز
در صورت ابتلا به افتالموپاتیگریوز، این مراحل ممکن است باعث شود چشمان شما احساس بهتری داشته باشد:
- کمپرس خنک را روی چشمان خود قرار دهید. رطوبت اضافه شده ممکن است چشمان شما را آرام کند.
- عینک آفتابی بزن هنگامی که چشمان شما بیرونزده، در برابر اشعه ماوراء بنفش آسیب پذیرتر و به نور روشن حساستر هستند. استفاده از عینک آفتابی که اطراف سرتان را میپیچد، سوزش چشمهایتان را از باد کاهش میدهد.
- از قطرههای چشمی روانکننده استفاده کنید. قطرههای چشمی ممکن است احساس خشکی و خراش روی سطح چشم شما را تسکین دهند. ژل مبتنی بر پارافین را میتوان در شب استفاده کرد.
- سر تخت خود را بالا بیاورید. بالا نگه داشتن سر نسبت به سایر قسمتهای بدن باعث کاهش تجمع مایع در سر میشود و ممکن است فشار روی چشم را کاهش دهد.
- سیگار نکش سیگار کشیدن افتالموپاتیگریوز را بدتر میکند.
برای درموپاتیگریوز
اگر بیماری روی پوست شما تأثیر میگذارد (درموپاتیگریوز)، از کرمها یا پمادهای بدون نسخه حاوی هیدروکورتیزون برای تسکین تورم و قرمزی استفاده کنید. علاوه بر این، استفاده از پوششهای فشاری روی پاهای شما ممکن است کمککننده باشد.
آماده شدن برای ویزیت
احتمالاً ابتدا به پزشک مراقبتهای اولیه خود مراجعه خواهید کرد. ممکن است به متخصص اختلالات عملکرد هورمونها و سیستم غدد درون ریز (متخصص غدد) ارجاع داده شوید. اگر به افتالموپاتیگریوز مبتلا هستید، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که به دکتری مراجعه کنید که در زمینه اختلالات چشمی آموزش دیده است (چشم پزشک).
در اینجا اطلاعاتی وجود دارد که به شما کمک میکند تا برای قرار ملاقات خود آماده شوید و چه انتظاراتی از پزشک خود دارید.
آنچه شما میتوانید انجام دهید
- هر علائمی را که تجربه میکنید، از جمله علائمی که ممکن است به دلیل تعیین وقت ملاقات نامرتبط به نظر برسد، یادداشت کنید.
- اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله سابقه پزشکی خانوادگی خود، و هرگونه استرس مهم یا تغییرات اخیر زندگی را یادداشت کنید.
- فهرستی از تمام داروها، ویتامینها یا مکملهایی که مصرف میکنید تهیه کنید. دوز هر کدام را یادداشت کنید.
- سوالاتی را بنویسید تا از پزشک خود بپرسید.
تهیه فهرستی از سوالات میتواند به شما کمک کند از زمان خود با پزشک خود نهایت استفاده را ببرید. در مورد بیماریگریوز، برخی از سوالات اساسی که باید از پزشک خود بپرسید عبارتند از:
- محتملترین علت علائم من چیست؟
- به چه نوع آزمایشاتی نیاز دارم؟ آیا این آزمایشات نیاز به آمادگی خاصی دارد؟
- آیا این حالت موقتی است یا طولانی مدت؟
- چه درمانهایی در دسترس است و کدام را توصیه میکنید؟
- چه نوع عوارض جانبی را میتوانم از درمان انتظار داشته باشم؟
- من شرایط سلامتی دیگری دارم. چگونه میتوانم این شرایط را با هم مدیریت کنم؟
- از کجا میتوانم اطلاعات بیشتری در مورد بیماریگریوز پیدا کنم؟
از پزشک خود چه انتظاری دارید
پزشک شما احتمالاً تعدادی سوال از شما میپرسد. برای پاسخ به موارد زیر آماده باشید:
- اولین بار چه زمانی متوجه علائم خود شدید؟
- آیا همیشه علائم دارید یا میآیند و میروند؟
- آیا اخیراً داروی جدیدی را شروع کردهاید؟
- آیا کاهش وزن سریع یا ناخواسته را تجربه کردهاید؟ چقدر از دست دادی؟
- آیا تغییری در چرخه قاعدگی خود مشاهده کردهاید؟
- آیا هیچ گونه اختلال عملکرد جنسی را تجربه کردهاید؟
- آیا مشکل خواب دارید؟