کدام نوع شیر بهتر و سازگارتر با ماست و سود بیشتری برای ما دارد؟
اگر به دنبال شیر به فروشگاه بروید، تعداد گیج کننده‌ای از محصولات برای انتخاب وجود دارد. نه تنها شیر لبنی، بلکه شیرهای بر پایه گیاه نیز وجود دارد. برای تبدیل گیاه به چیزی شبیه شیر، باید آن را خیس کرد، آبکش کرد، شُست و به صورت خمیر غلیظ درآورد، یا خشک کرد و به آرد آسیاب کرد. سپس خمیر یا آرد گیاه با ویتامین‌ها و مواد معدنی غنی شده، طعم‌دار شده و با آب رقیق می‌شود.
نتیجه انبوهی از گزینه‌هاست که بسیاری از خصوصیات شیر حیوانات را در اختیار دارند. پس کدام شیر واقعا برای شما بهترین انتخاب است؟ بیایید به محبوب‌ترین شیرها بپردازیم: لبنیات، شیر بادام، سویا یا جو دوسر؟
یک لیوان شیر گاو ۲۵۰ میلی لیتری حاوی ۸ گرم پروتئین، ۱۲ گرم کربوهیدرات، و ۲ تا ۸ گرم چربی است که این مقادیر به سرشیر گرفته شده، میزان چربی کاهش یافته آن بستگی دارد. این تقریباً ۱۵٪ پروتئین روزانه است که یک بزرگسال به طور متوسط نیاز دارد، تقریباً ۱۰ درصد کربوهیدرات و ۲ تا ۱۵ درصد چربی.
اکثر شیرهای گیاهی کربوهیدرات کمتری نسبت به شیر لبنی دارند. همچنین چربی کمتری دارند که اغلب «چربی‌های خوب» نامیده می‌شوند. در همین حال، مواد مغذی سالم ویتامین D و کلسیم موجود در شیر لبنی به طور طبیعی در بیشتر شیرهای گیاهی وجود ندارد.
با نگاهی دقیق‌تر به شیرهای گیاهی خود درمی‌یابیم که هم بادام و هم جو دو سر در مقایسه با لبنیات پروتئین کمی دارند. اما در حالی که شیر بادام کمترین مواد معدنی را بین این چهار گروه دارد، شیر جو دو سر مملو از بتا گلوکان، یک نوع فیبرسالم است. همچنین در مقایسه با سایر شیرهای گیاهی کربوهیدرات زیادی دارد – گاهی اوقات به اندازه شیر لبنی.
در همین حال، شیر سویا به اندازه شیر گاو دارای پروتئین است و همچنین منبع بزرگی از پتاسیم است. لوبیای سویا حاوی ایزوفلاون است که مردم تصور می کردند با تقلید از عملکرد استروژن باعث عدم تعادل هورمونی می‌شود. اما در نهایت، شیر سویا حاوی مقادیر بسیار کمی ایزوفلاون است که تأثیر بسیار ضعیف‌تری نسبت به استروژن بر بدن ما دارد.
بسته به شرایط فردی، ممکن است یکی از این شیرها برنده نهایی باشد: اگر تحمل لاکتوز را ندارید، شیرهای گیاهی پیشی می‌گیرند، در حالی که اگر به آجیل حساسیت دارید، شیر بادام حذف می‌شود. برای افرادی که به رژیم غذایی گسترده و متنوعی دسترسی ندارند، شیر لبنی می تواند کارآمدترین راه برای دریافت این مواد مغذی باشد. اما بقیه برابرند، هر یک از این چهار شیر به اندازه کافی مغذی است که می‌تواند بخشی از یک رژیم غذایی متعادل باشد. به همین دلیل برای بسیاری از مردم، شیر مناسب برای شما در واقع شیری است که برای کره زمین بهتر است. پس کدام یک از کمترین منابع استفاده می‌کند و کمترین آلودگی را ایجاد می‌کند؟
تقریباً ۴ کیلومتر مربع صرف می‌شود تا فقط یک لیوان شیر گاو تولید شود، توسط کاربری زمین که باعث جنگل زدایی و تخریب زیستگاه می‌شود. بیشتر آن زمینِ زندگی گاوها است و بقیه برای پرورش خوراک آنها استفاده می‌شود. بسیاری از گاوها سویا و جو دوسر می‌خورند. برای پرورش جو دوسر یا سویا مورد استفاده برای شیر زمین خیلی کمتری نسبت به تغذیه یک گاو شیری لازم است – فقط حدود یک چهارم کیلومتر مربع در هر لیوان. شیر بادام کاربری مشابهی دارد. اما مکان زمین هم مهم است – مزارع سویا عامل اصلی جنگل زدایی هستند، در حالی که مزارع جو دوسر و بادام چنین نیستند.
در هر مرحله تهیه شیر از آب استفاده می‌شود، اما در مرحله زراعت است که اختلافات زیادی پدیدار می‌شود. شیر لبنی بیشترین آب را مصرف می‌کند – حدود ۱۲۰ لیتر در لیوان، بیشتر برای آب دادن به گاوها و پرورش غذای آنها. بادام با مصرف بیش از۷۰ لیتر آب در هر لیوان در جایگاه دوم قرار دارد. بیشتر این آب برای پرورش درختان بادام استفاده می‌شود که قبل از شروع تولید بادام به سال‌ها آبیاری نیاز دارد. درختان باید به طور مداوم آبیاری شوند، در غیر این صورت می‌میرند، در حالی که بسیاری از محصولات دیگر را می‌توان آیش داد و بعداً نیز تولید کرد. روی هم رفته، سویا و جو دوسر برای رشد به آب کمتری نیاز دارند: فقط حدود ۵ تا ۱۰ لیتر در هر لیوان شیر.
تولید شیر باعث تولید برخی از گازهای گلخانه‌ای می‌شود – حدود ۰/۱ تا ۰/۲ کیلوگرم در هر لیوان در شیرهای گیاهی. اما در شیر لبنی، گاوها نیز با آروغ زدن و خروج باد معده حاوی مقادیر زیادی از گاز متان، تولید گاز گلخانه‌ای می‌کنند. به طور کلی، هر لیوان شیر لبنی در انتشار گازهای گلخانه‌ای بیش از نیم کیلوگرم نقش دارد.
بنابراین اگرچه به رژیم غذایی شما بستگی دارد، هر یک از این شیرها ممکن است مناسب باشد، اما از نظر سلامت سیاره ما، یک شرط قوی برای انتخاب شیرهای گیاهی، به ویژه شیر جو دوسر یا سویا وجود دارد.
