فیلم استاکر – معرفی و بررسی و نقد – Stalker 1979

سال تولید : ۱۹۷۹
کشور تولیدکننده : شوروی
محصول : موس فیلم
کارگردان : آندری تارکوفسکی
فیلمنامه‌نویس : آرکادی استروگاتسکی وبوریس استروگاتسکی، برمبنای داستانی نوشته خودشان.
فیلمبردار : الکساندر کنیاژینسکی.
آهنگساز(موسیقی متن) : ادوارد آرتمیف.
هنرپیشگان : آناتولی سولونیتسین، الکساندر کایدانوفسکی، نیکلای گرینکو، آلیسا فریندلیخ و ناتاشا آبرامووا.
نوع فیلم : رنگی، ۱۶۵ دقیقه.

در مرکز کشوری، «منطقه» مرموزی پدیدار می‌شود که به‌نظر می‌رسد نتیجه سقوط یک شهاب‌سنگ یا سفینه‌های فضائی باشد؛ جائی که تمام قوانین فیزیکی و شرایط حیات معلق است و پلیس نیز در اطراف آن یک حلقه حفاظتی درست کرده است.

«استاکر» (کایدانوفسکی) – یکی از افرادی که به‌عنوان راهنمای آدم‌های کنجکاو به منطقه راه یافته – تصمیم دارد بدون اعتنا به قوانین، در قبال دریافت پول، دو مرد را به آنجا ببرد. و با وجود هشدار همسرش که اگر او را بگیرند، به ده سال زندان محکوم خواهد شد و در این مدت دختر مفلوج‌شان حتماً خواهد مرد، در یک نوشگاه با آن دو مرد ملاقات می‌کند: «نویسنده» (سولونیتسین) که در پی الهام هنرمندانه است و «پروفسور» (گرینکو) که به‌دنبال شگفتی‌های علمی است و قرار می‌شود آن دو را از پست‌های حفاظتی رد کند.

در «منطقه» به آنان می‌گوید که باید در همه چیز به او اعتماد کنند چرا که «منطقه» پُر از تله است. «نویسنده» ابتدا به مسیر پُرپیچ و خمی که «استاکر» برای رفتن به «اتاق» – جائی که نهان‌ترین آرزوها آشکار می‌شوند – انتخاب کرده، اعتراض می‌کند ولی صدای مرموزی، شاید صدای خودش به او می‌گوید که بس کند، سپس «پروفسور» برخلاف توصیه «استاکر» می‌خواهد که برگردد و کوله‌پشتی‌اش را بردارد. د

ر حالی که آن دو نفر دیگر از طریق «تونل خشک» به راه‌شان ادامه می‌دهند، اما بعدتر دوباره خود را با «پرووفسور» روبه‌رو می‌بینند. در اینجا «نویسنده» و «پروفسور» درباره دلایل آمدن‌شان و اینکه چه نصیب‌شان خواهد شد، جروبحث می‌کنند. در اتاق، «پروفسور» می‌گوید که بمبی با خودش آورده اتاق را پیش از سوء استفاده از آن منفجر کند و «نویسنده» نییز «استاکر» را به بهره‌برداری از فلاکت انسانی متهم می‌کند و به بهانه این که حتی نهفته‌ترین آرزوهایش ممکن است بی‌ارزش باشد، به درون «اتاق» نمی‌رود…

تارکوفسکی مضمون سفر و اختلاف فکری قهرمانان را بهانه‌ای برای اثری کم گفت‌وگو قرار می‌دهد که منطق داستانی و خلق ماجرا به کلی از آن حذف شده است نیروهای نظامی و ممانعت از خروج قهرمانان از شهر محل زندگی‌شان، با آنکه فیلم در زمان و مکانی نامشخص می‌گذرد، یادآور محدودیت‌های امنیتی / پلیسی در شوروی سابق است.

ریتم فیلم بسیار کند و سفری طولانی که بی‌هیچ اوج و فرودی زمان اصلی اثر را به خود اختصاص می‌دهد، بسیار ملال‌آور است. فیلم آخرین همکاری تارکوفسکی با بازیگر محبوبش، سولونیتسین و آخرین ساخته او در زادگاهش به‌شمار می‌آید.