جدیدترین روش درمان واریکوسل کشف شد

20 فروردین 1404آخرین بروزرسانی: 20 فروردین 1404

زمان تقریبی مطالعه 6 دقیقه

قصد دارم در این مقاله به‌طور مفصل و جامع درباره واریکوسل در مردان صحبت کنم و سپس جدیدترین روش‌های درمان این عارضه را مورد بررسی قرار دهم. امیدوارم اطلاعاتی که ارائه می‌دهم، برای شما عزیزان سودمند بوده و راهنمایی مناسبی در مسیر آگاهی و انتخاب روش درمان باشد.
در این مقاله سعی کرده‌ام ضمن بیان اطلاعات علمی و به‌روز، از بیان نکات مهم کاربردی غافل نشوم تا شما مخاطبان گرامی با شناخت و آگاهی کامل، تصمیم درستی برای سلامت و آینده خود بگیرید.

تعریف واریکوسل و اهمیت تشخیص به‌موقع

واریکوسل (Varicocele) به گشاد شدن غیرعادی رگ‌های وریدی شبکه پامپینیفور (Pampiniform Plexus) در کیسه بیضه (اسکروتوم) گفته می‌شود. در حقیقت، این مشکل شبیه به واریس پا است، اما در ناحیه بیضه رخ می‌دهد. به‌عنوان یک پزشک متخصص، همواره در معاینه‌های کلینیکی وقتی با چنین وضعیتی روبه‌رو می‌شوم، سعی می‌کنم بیماران را از اهمیت تشخیص و درمان به‌موقع واریکوسل آگاه کنم. دلیل این توصیه آن است که واریکوسل می‌تواند تاثیر مستقیم بر توان باروری مردان داشته باشد و همچنین موجب درد و ناراحتی‌های دیگر شود.

افزون بر این، بیضه‌ها اندام‌های حیاتی برای باروری و نیز تولید هورمون‌های مردانه (مانند تستوسترون) به‌شمار می‌آیند. هرگونه اختلال در خون‌رسانی و دمای مطلوب بیضه، می‌تواند روی عملکرد آنها اثرگذار باشد. بنابراین، اگر واریکوسل به مرحله‌ای برسد که در فعالیت طبیعی بافت بیضه اختلال ایجاد کند، ممکن است در آینده مشکلات متعددی برای سلامت جنسی و باروری فرد پیش بیاید. به همین علت، من همواره توصیه می‌کنم که تشخیص به‌موقع این عارضه صورت گیرد تا بتوان درمان مؤثری را آغاز کرد.

علل و عوامل زمینه‌ساز ایجاد واریکوسل

عواملی که در بروز واریکوسل دخیل هستند، عمدتاً به ضعف دیواره‌های عروق وریدی یا نارسایی دریچه‌های درون ورید مرتبط می‌شوند. در حالت طبیعی، دریچه‌های موجود در وریدها وظیفه دارند از بازگشت خون به سمت پایین جلوگیری کنند. حال اگر این دریچه‌ها به‌درستی عمل نکنند یا دچار اختلال شوند، خون در رگ‌های بیضه تجمع پیدا می‌کند و باعث تورم و اتساع آنها می‌شود. بر اساس بررسی‌های بالینی که تاکنون انجام داده‌ام، موارد زیر می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد واریکوسل باشد:

عوامل ژنتیکی:

برخی افراد به‌صورت ارثی، دریچه‌های وریدی ضعیف‌تری دارند یا دیواره رگ‌هایشان مستعد گشادشدگی است.

افزایش فشار شکمی:

مشاغلی که با بلند کردن اجسام سنگین، ایستادن طولانی‌مدت یا ورزش‌های قدرتی در ارتباط هستند، احتمال بروز یا تشدید واریکوسل را بیشتر می‌کنند.

فشار خون بالا در رگ‌های کلیوی:

در برخی شرایط، اختلالات مربوط به جریان خون در کلیه‌ها می‌تواند به‌طور ثانویه روی رگ‌های بیضه اثر بگذارد.

همچنین مشاهده کرده‌ام که در اکثر موارد، واریکوسل در سمت چپ اتفاق می‌افتد. علت این امر، تفاوت ساختاری ورید بیضه‌ای سمت چپ با سمت راست است. ورید بیضه‌ای چپ به ورید کلیوی چپ متصل می‌شود و زاویه و فشار متفاوتی را تجربه می‌کند؛ درنتیجه، احتمال ایجاد نارسایی دریچه در سمت چپ بیشتر است.

علائم و نشانه‌های بالینی واریکوسل

یکی از مواردی که بسیار مهم است، توجه به علائمی است که ممکن است نشان‌دهنده واریکوسل باشد. البته ناگفته نماند که بسیاری از بیماران، به‌ویژه در مراحل اولیه، ممکن است هیچ علامت بالینی خاصی نداشته باشند و تنها در یک معاینه تصادفی یا سونوگرافی متوجه این عارضه شوند. بااین‌حال، موارد زیر از نشانه‌های شایع واریکوسل به‌شمار می‌روند:

احساس درد یا ناراحتی در کیسه بیضه: در اغلب موارد، این درد ممکن است به‌صورت مبهم و کششی توصیف شود و در نواحی کشاله ران انتشار یابد.

تشدید درد در طول روز:

معمولاً با ایستادن طولانی یا فعالیت بدنی بیشتر، درد افزایش پیدا می‌کند و در حالت استراحت یا خوابیدن کاهش می‌یابد.

سنگینی بیضه‌ها:

برخی بیماران حالتی شبیه «پایین افتادن بیضه‌ها» یا احساس وزن و فشار در این ناحیه گزارش می‌کنند.

قابل مشاهده یا قابل لمس بودن رگ‌های برجسته:

در معاینه فیزیکی، رگ‌های گشاد شده ممکن است شبیه به یک دسته کرم یا توده نرم در کیسه بیضه باشند.

تجربه بالینی من نشان داده است که توجه به این علائم و انجام معاینه زودهنگام، می‌تواند به جلوگیری از پیشرفت عارضه و عوارض ناشی از آن کمک شایانی کند.

تشخیص واریکوسل: شیوه‌ها و ابزارهای ارزیابی

پس از مطرح شدن علائم بالینی توسط بیمار، در مرحله نخست از معاینه فیزیکی استفاده می‌کنم. در این معاینه که با ایستادن و در حال انجام مانور والسالوا (Valsalva Maneuver) صورت می‌گیرد، می‌توان برآمدگی‌های وریدی را در سطح بیضه لمس کرد. این معاینه به من اجازه می‌دهد تا درجه شدت واریکوسل را تخمین بزنم.

پس از آن، برای اطمینان بیشتر و ارزیابی دقیق‌تر، سونوگرافی کالر داپلر (Color Doppler Ultrasound) از بیضه‌ها تجویز می‌شود. این شیوه، جریان خون در وریدها را نشان می‌دهد و امکان سنجش قطر رگ‌ها را فراهم می‌کند. همچنین در مواردی که بررسی باروری مدنظر باشد، آزمایش اسپرم (Semen Analysis) درخواست می‌شود تا کیفیت و کمیت اسپرم ارزیابی شود.

از آنجا که همیشه تأکید کرده‌ام، تشخیص صحیح و علمی اولین گام برای هرگونه درمان موفق است؛ توصیه می‌کنم اگر حتی مشکوک به واریکوسل هستید، حتماً با یک متخصص مشورت کرده و آزمایش‌ها و معاینات مربوطه را انجام دهید.

نقش واریکوسل در باروری مردان

امروزه، واریکوسل را یکی از عوامل شایع در کاهش توان باروری مردان می‌دانند. درواقع، گشادشدگی وریدهای کیسه بیضه نه‌تنها دردسرهایی از قبیل درد و احساس سنگینی را به همراه دارد، بلکه در درازمدت می‌تواند موجب کاهش کیفیت و کمیت اسپرم شود. این اتفاق به‌واسطه چندین عامل رخ می‌دهد:

بالا رفتن دمای بیضه‌ها:

اتساع وریدهای بیضه باعث می‌شود مکانیسم خنک‌کنندگی طبیعی مختل شود. بدیهی است که افزایش دما، مستقیماً بر تولید و کیفیت اسپرم اثر منفی می‌گذارد.

تجمع متابولیت‌های مضر:

خون راکد ممکن است حاوی متابولیت‌ها و رادیکال‌های آزادی باشد که به بافت بیضه آسیب می‌رسانند.

اختلال در اکسیژن‌رسانی:

گردش خون نامناسب می‌تواند اکسیژن‌رسانی به سلول‌های اسپرم‌ساز را مختل کرده و درنتیجه، عملکرد آنها را پایین آورد.

به‌عنوان پزشک، بارها دیده‌ام زوجینی که با مشکل ناباروری مواجه بودند و در نهایت، عامل اصلی آن واریکوسل شدید در مرد بوده است. خوشبختانه، درمان به‌موقع واریکوسل می‌تواند تا حد قابل‌توجهی به بهبود پارامترهای اسپرم منجر شود و امید والد شدن را در افراد افزایش دهد.

روش‌های سنتی درمان واریکوسل

پیش از آنکه به معرفی جدیدترین و کم‌تهاجم‌ترین روش‌ها بپردازم، مایلم briefly روش‌های سنتی را مرور کنم تا خوانندگان با سیر تکاملی درمان واریکوسل آشنا شوند:

جراحی باز (Open Surgery):

این روش که قبلاً بیشتر رواج داشت، شامل برشی در ناحیه کشاله ران یا پایین شکم برای بستن وریدهای معیوب بود. اگرچه در زمان خود اثربخش بود، اما دوره نقاهت نسبتاً طولانی داشت و ممکن بود عوارضی مانند خونریزی، عفونت و احتمال آسیب دیدن ساختارهای مجاور را در پی داشته باشد.

لاپاراسکوپی واریکوسل:

این روش نسبت به جراحی باز کمتر تهاجمی است. در لاپاراسکوپی، با ایجاد چند برش کوچک در شکم و استفاده از دوربین و ابزارهای ظریف، می‌توان وریدهای مشکل‌دار را شناسایی و مسدود کرد. این روش دوره نقاهت کوتاه‌تری نسبت به جراحی باز دارد، اما همچنان نیازمند بیهوشی عمومی بوده و مهارت جراح نیز تأثیر زیادی در نتیجه نهایی دارد.

اگرچه این روش‌ها هنوز در برخی مراکز استفاده می‌شوند، اما با پیشرفت تکنولوژی و ابداع روش‌های جدیدتر، بسیاری از جراحان اورولوژی تمایل دارند از گزینه‌های کم‌تهاجمی‌تر با عوارض کمتر و بازده بالاتر بهره بگیرند.

جدیدترین و مؤثرترین روش‌های درمانی

در دنیای امروز، ما شاهد ظهور روش‌های به‌مراتب دقیق‌تر و کم‌تهاجمی‌تری برای درمان واریکوسل هستیم. در ادامه به دو روش اصلی می‌پردازم که شخصاً در فعالیت‌های بالینی‌ام، بازخورد بسیار مثبتی از آنها دریافت کرده‌ام:

میکروسرجری واریکوسل

میکروسرجری یک روش جراحی محسوب می‌شود که در آن از میکروسکوپ‌های پیشرفته برای دید بهتر و شناسایی دقیق عروق خونی استفاده می‌شود. در این روش، یک برش کوچک در ناحیه کشاله ران ایجاد می‌کنم و سپس با بهره‌گیری از میکروسکوپ مخصوص، عروق وریدی معیوب را بستم یا اصطلاحاً کلیپ می‌کنم. این کار مزایای متعددی دارد:

دید بسیار دقیق به عروق خونی ریز و جلوگیری از آسیب به شریان‌ها و مجاری لنفاوی
کاهش احتمال عود واریکوسل در مقایسه با جراحی باز
درد و دوره نقاهت کمتر نسبت به روش‌های سنتی

تجربه من نشان داده است که میکروسرجری واریکوسل به‌ویژه برای بیماران جوان‌تر و آنهایی که به کیفیت باروری اهمیت ویژه می‌دهند، گزینه‌ای بسیار مناسب است. همچنین احتمال هیدروسل (تجمع مایع در اطراف بیضه) بعد از عمل، در مقایسه با جراحی‌های باز کمتر گزارش شده است. برای درمان واریکوسل در مشهد کافیست با شماره منشی کلینیک دکتر امیر حسین بشاش در تماس باشید :

05138449995