یک موضوع بحث‌برانگیز: جراحی مغز برای ترک اعتیاد!
پزشکان برای ترک اعتیاد باید تا چه حد پیش بروند؟ در چین، بعضی از پزشکان بیشتر از چیزی که تصور می‌کنیم، در این امر جلو می‌روند، آنها مراکز لذت مغز را از بین می‌برند تا معتادان هروئین و الکل را درمان کنند. اما تخریب این مراکز باعث می‌شود که اشتیاق و احساسات طبیعی افراد شامل احساس طبیعی لذت آنها هم از بین برود.
در سال 2004، وزارت سلامت چین، این عمل را به سبب اینکه مدارک و اسنادی مبنی بر تأثیر مثبت طولانی‌مدت آن وجود نداشت و نیز به دلیل حمله رسانه‌های غربی به جنبه‌های اخلاقی این عمل، ممنوع کرد. رسانه‌های غربی اظهار می‌کردند که بیمارانی که در چین تحت این عمل قرار می‌گیرند، از خطرات این عمل آگاه نمی‌شوند.
با این حال به پزشکان اجازه داده شد که به منظور تحقیقات همچنان این عمل را انجام بدهند، حتی به تازگی یک مجله پزشکی غربی نتایج تحقیقی را که با استفاده از عمل ترک اعتیاد انجام شده بود، منتشر کرد. در سال 2007، وال استریت ژورنال مقاله‌ای چاپ کرد که در آن نوشته شده بود پزشکان چینی هزار مورد عمل مغز برای درمان بیماری‌هایی مانند افسردگی، شیزوفرنی و تشنج انجام داده‌اند. جراحی ترک اعتیاد هم در این میان، در موارد متعددی انجام شده بود.
اجازه انتشار نتایج تحقیقاتی از این دست در مجله‌های پزشکی، بحث‌برانگیز بوده است، چرا که بسیار فکر می‌کنند این کار باعث می‌شود، صورت ضمنی این عمل سایه‌ای از قانونی بودن پیدا کند و انجام این عمل تشویق شود.
در عمل جراحی ترک اعتیاد، هسته accumbens مغز برداشته می‌شود. مؤلف تازه‌ترین مقاله‌ای که در مورد جراحی ترک اعتیاد منتشر شده بود، ژیئودونگ ژائو از بیمارستان تانگدو بود، او این شیوه جراحی را روشی عملی برای کاهش وابستگی به مواد افیونی قلمداد کرده بود. بر اساس این مقاله، نیمی از 60 بیمار او، عوارض جانبی شامل مشکلات حافظه، یا کاهش انگیزش را داشتند. در عرض پنج سال، 53 درصد بیمارانی که جراحی شده بودند، دوباره اعتیاد خود را از سر گرفتند، اما 47 درصد پاک ماندند.
تصور می‌شود که تنها در 30 تا 40 درصد موارد، شیوه جراحی، اثر درمانی قابل توجه داشته باشد. شیوه جراحی نسبت به شیوه‌های معمول ترک اعتیاد مقداری مؤثرتر است، اما این افزایش اندک در نتایج مثبت، آنقدر نیست که خطر یک عمل جراحی مغزی را توجیه کند. حتی در موفقیت‌آمیزترین جراحی‌های مغز هم، احتمال عفونت، معلولیت و مرگ وجود دارد.
محققان چینی می‌گویند که در 21 درصد موارد، بیماران آنها دچار نقصان حافظه و در 18 درصد موارد دچار ضعف انگیزش حتی در عملکرد جنسی شده بودند. البته محققان خاطرنشان کرده بودند که همه بیماران آنها، عوارض جانبی را قابل تحمل می‌دانند.
عمل جراحی ترک اعتیاد، برای اجتناب از تخریب مناطق حسی، حرکتی یا هشیاری مغز، در شرایطی انجام می‌شود که بیماران هشیار هستند. در این عمل جراحان با گرما هسته accumbens را در هر دو سوی مغز تخریب می‌کنند، این منطقه مملو از نورون‌هایی است که از خود دوپامین و شیه‌مخدرهای درونزاد ترشح می‌کنند و در نتیجه باعث ایجاد لذت و انگیزش می‌شوند. این منطقه می‌تواند هم توسط مخدرها و هم توسط چیزهایی عادی مثل خوردن، عشق یا «صکس» تحریک شود.
البته در آمریکا و انگلیس هم در مواردی این عمل انجام می‌شود، اما در این دو کشور این اعمال جراحی تنها در موارد بسیار شدید افسردگی یا اختلال وسواسی-جبری و بعد از تشریح کامل نوع عمل و عوارض جانبی آن برای بیمار و با اجازه تشکیلات نظارتی انجام می‌شود.
جراحان مغز در آلمان به شیوه دیگری روی هسته accumbens کار می‌کنند، آنها الکترودهایی روی این هسته قرار می‌دهند، تا بیماران به شدت افسرده‌ای را کسانی که فاقد حس لذت یا انگیزش هستند، درمان کنند. این شیوه آنها 60 درصد موفقیت داشته است و نسبت به درمان دارویی با فلکوستین (پروزاک) نتایج بسیار بهتری داشته است.
مسلم است که تحریک عمقی مغز با قرار دادن الکترود روی مرکز لذت، بسیار متفاوت از برداشتن مرکز لذت است. در تحریک عمقی مغز، هر زمان که پزشکان متوجه آثار منفی شدند، می‌توانند تحریک را قطع کنند، اما جراحی غیر قابل برگشت است.
شی مین فانگ، یک زیست‌شیمی‌دان چینی و روزنامه‌نگار است که اخیرا جایزه‌ای را از مجله نیچر به خاطر نوشتن مقاله‌ای در مورد تقلب‌های گسترده در مقالات علمی دانشمندان چینی، دریافت کرده است. او عقیده دارد که پژوهش‌های بالینی در چین بسیار دستکاری می‌شوند. به باور او بسیاری از بیماران اگر از خطرات این جراحی آگاه بودند، تن به آن نمی‌دادند. به علاوه او متوجه شده است که دو تن از نویسندگان همکار در مقالات به چاپ رسیده، در اینترنت آگهی‌های منتشر کرده بودند که در آنها تبلیغ شده بود حاضرند عمل جراحی ترک اعتیاد را در ازای 5600 دلار انجام بدهند. این مبلغ بیشتر از درآمد سالانه متوسط مردم چین است که چیزی حدود پنج هزار دلار است.
شکی نیست که ترک اعتیاد دشوار است و برخی از معتادها دهه‌ها با تجربه شیوه‌های مختلف، ترک می‌کنند و مجددا معتاد می‌شوند. اما باید این مطلب را در نظر گرفت که در درمان همه بیماری‌ها باید تعادلی بین سود و نتایح مثبت درمانی و عوارض جانبی باشد، انجام جراحی‌های مغزی در موارد سرطان، افسردگی شدیدی که بتواند منجر به خودکشی شود، پسندیده است، اما بر اساس مقالاتی که در مورد جراحی ترک اعتیاد به چاپ رسیده بود، در مواردی این جراحی روی معتادان کم سن و سال، مثلا بر روی یک بیمار 19 ساله که تنها 3 سال بود که معتاد بود، انجام شده بود.
